Łatwo zbagatelizować zawroty głowy przy wstawaniu. Tym bardziej, gdy chwilę po tym, jak usiądziesz lub się położysz, dolegliwości przemijają. O ile jednak incydentalne zawroty nie są powodem do niepokoju, o tyle te często występujące sugerują zaburzenia kardiologiczne lub neurologiczne. Nie bagatelizuj tej przypadłości! Skonsultuj problem z lekarzem, wykonaj badania i w razie potrzeby zacznij leczenie schorzenia, które odpowiada za przykre dolegliwości.

Jaką postać mogą mieć zawroty głowy?

Jak wynika z badań Kroenke i Price przeprowadzonych w 1993 r. w ramach Programu Badań Epidemiologicznych, aż 23,2% osób dorosłych zmaga się z zawrotami głowy i zaburzeniami równowagi [1].

Zawroty głowy mogą mieć jedną z trzech postaci:

  • vertigo – nagle pojawia się wrażenie wirowania, kołysania, unoszenia się, które może doprowadzić nawet do nudności i wymiotów;
  • presyncope – pojawia się wrażenie słabnięcia bliskiego omdleniu (bez utraty przytomności), dzwonienie w uszach, bladość, mroczki przed oczami (albo występuje podwójne widzenie), a mięśnie nóg nagle tracą napięcie i siłę (sprawiają wrażenie, że są „z waty”);
  • disequilibrium – pojawia się wrażenie niestabilnego chodu;
  • lightheadedness – pojawia się wrażenie zapadania, zamroczenia, utraty równowagi i ciężkiej głowy.

Najczęściej występują zawroty typu vertigo oraz presyncope. Przeważnie pojawiają się po nagłej zmianie pozycji (wstawanie), a także przy gwałtownych ruchach głową. Objawy nasilają się w nagłym przypływie silnych emocji (zwłaszcza tych wywołanych stresem). Możesz mieć wówczas wrażenie, jakby „krew odpłynęła nagle z głowy”.

Częste bóle głowy – jakie mogą być jego przyczyny?

Ból w górnej części głowy

Ból głowy z jednej strony

Jakie są przyczyny zawrotów głowy przy wstawaniu?

Badania przeprowadzone w Polsce w 2010 r. wykazały, że problem zawrotów głowy dotyczy przede wszystkim kobiet (76,2%) i osób w wieku powyżej 50 roku życia (45,0%) [1]. Co ważne, znacznie częściej dolegliwości zgłaszają pacjenci, u których zdiagnozowano:

  • nadciśnienie tętnicze,
  • hiperlipidemię (podwyższony poziom cholesterolu lub trójglicerydów),
  • cukrzycę,
  • niedoczynność tarczycy,
  • zaburzenia rytmu serca,
  • depresję.

Zawroty głowy częściej też towarzyszą osobom stosującym leki przeciwpadaczkowe i środki hormonalne (w tym pigułki antykoncepcyjne).

Dolegliwości mogą mieć szereg przyczyn, od bardzo poważnych i wymagających konsultacji lekarskiej, po błahe, które można wyeliminować bez trudu samodzielnie:

  • wirowanie, kołysanie, wrażenie unoszenia się to jeden z objawów uszkodzeń błędnika i zaburzeń w centralnym układzie nerwowym;
  • zasłabnięcie połączone z pojawieniem się mroczków w oczach i dzwonieniem w uszach to konsekwencja zmniejszonego dopływu krwi do mózgu na skutek gwałtownego spadku ciśnienia (bardzo często podłożem są silne emocje);
  • niestabilny chód występuje przy zaburzeniach czucia głębokiego i uszkodzeniach układu ruchu;
  • wrażenie zamroczenia, zapadania się i utraty równowagi to symptomy zaburzeń natury psychicznej.

Czas trwania zawrotów głowy jest dla lekarza ważnym parametrem mogącym wyjaśnić przyczynę dolegliwości:

  • zawroty głowy przy szybkim wstawaniu, które nie trwają dłużej niż 30–50 sekund, najczęściej nie są powodem do zmartwień, ponieważ stanowią konsekwencję zmiany pozycji i nagłego spadku ciśnienia, a także mogą wynikać z rozwijającej się anemii i zaburzeń gospodarki elektrolitowej;
  • dolegliwości, które utrzymują się kilka minut, mogą wynikać z zaburzeń w tętnicach kręgowych i podstawnych mózgu, a także skurczu naczyń krwionośnych, które doprowadzają krew do ucha wewnętrznego;
  • utrzymujące się kilka godzin zawroty głowy mają często związek z chorobą Ménière’a (nagromadzenie płynu w obrębie błędnika w uchu wewnętrznym).

Zawroty głowy przy nagłym wstawaniu lub siadaniu a ciśnienie

Częste zawroty głowy przy wstawaniu i kładzeniu się mogą mieć związek z hipotonią ortostatyczną, czyli zaburzeniem regulacji ciśnienia przy zmianie pozycji. Nieprawidłowości tej towarzyszą:

  • uczucie braku równowagi, 
  • mroczki przed oczami,
  • gwizdy w uszach,
  • parestezje (czucie opaczne),
  • zblednięcie,
  • osłabienie.

Gdy ponownie się położysz albo usiądziesz, dolegliwości mijają w ciągu 30–50 sekund. Odpocznij około 30 minut i zmierz ciśnienie. Drugi pomiar wykonaj po trzech minutach, po ponownym wstaniu. Zanotuj oba pomiary. Jeśli wynikać z nich będzie spadek o więcej niż 20 mm Hg, może to sugerować zaburzenia w przepływie krwi w mózgu. 

Czujesz tzw. „odlot” lub dziwne uczucie w głowie – co to oznacza?

Nietypowy ból głowy

Co zrobić, żeby przestało kręcić się w głowie?

Zawroty głowy przy wstawaniu z łóżka, które pojawiają się tylko przy gwałtownych ruchach i zdarzają się sporadycznie, nie wymagają leczenia. Wystarczy, że będziesz wstawać wolniej, a w razie wystąpienia objawu – usiądziesz, aby ustabilizować ciśnienie.

Jeśli jednak zmagasz się z częstymi zawrotami głowy przy wstawaniu, koniecznie skonsultuj się ze specjalistą. Takie symptomy mogą wiązać się niedokrwistością i wówczas konieczne jest przede wszystkim zbadanie poziomu żelaza, ferrytyny, witaminy B9 i B12 i wykonanie morfologii. Mogą być to też zaburzenia neurologiczne wymagające konsultacji z neurologiem lub układu sercowo-naczyniowego, wymagające konsultacji z kardiologiem.

Jak rozpoznać przyczynę zawrotów głowy przy wstawaniu?

Autodiagnoza to droga donikąd. Bez znajomości mechanizmu odpowiadającego za zachowanie równowagi nie uda Ci się z całą pewnością stwierdzić, dlaczego czujesz zawroty głowy przy wstawaniu.

Odwiedź neurologa lub kardiologa i skonsultuj z nim objawy, okoliczności, w jakich występują, a także stosowane na co dzień leki. Dla pełnej diagnostyki potrzebne mogą też okazać się wyniki:

Jeśli parametry będą w normie, to znaczy, że przyczyną dokuczliwych objawów nie są anemia, zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej czy cukrzyca. To będzie podstawą do dalszej diagnostyki neurologicznej lub kardiologicznej. Dopiero po rozpoznaniu przyczyny specjalista wdroży odpowiednie leczenie, które wyeliminuje lub znacząco ograniczy dokuczliwe objawy.

 

Bibliografia

  1. R. Wojtczak, W. Narożny i in., Polskie populacyjne epidemiologiczno-kliniczne badanie zawrotów głowy i zaburzeń równowagi – mieszkańcy miasta i gminy Bytów, „Forum Medycyny Rodzinnej” 2012, t. 6, nr 1, s. 24–34.
  2. W. Narożny, J. Siebert, Epidemiologia zawrotów głowy i zaburzeń równowagi, „Forum Medycyny Rodzinnej” 2010, t. 4, nr 5, s. 356–365.
  3. D. Gąsecki, Zawroty głowy w praktyce neurologa, „Polski Przegląd Neurologiczny” 2008, t. 4, supl. A, s. 25–27.