Zapalenie mieszków włosowych, znane również jako folliculitis, jest powszechną dolegliwością dermatologiczną, która dotyka osoby w różnym wieku, niezależnie od płci. To stan zapalny, który rozwija się w obrębie mieszków włosowych, powodując pojawianie się czerwonych, niekiedy bolesnych wykwitów na skórze. Chociaż często ma łagodny przebieg, może powodować dyskomfort i wymagać leczenia. Zrozumienie przyczyn rozwoju tej nieprzyjemnej dolegliwości jest kluczowe, aby skutecznie jej zapobiegać i wdrażać właściwe metody terapii.

Czym są mieszki włosowe?

Mieszki włosowe to niewielkie zagłębienia w skórze, z których wyrastają włosy. Stanowią istotną strukturę, pełniącą kluczowe funkcje, takie jak ochrona włosów przed urazami mechanicznymi oraz regulacja temperatury ciała. Każdy mieszek zawiera korzeń włosa, a także komórki intensywnie się dzielące, co sprawia, że włos rośnie. Mieszki włosowe są również powiązane z gruczołami łojowymi, produkującymi sebum chroniące skórę i włosy przed wysuszeniem.

Przyczyny zapalenia mieszków włosowych

Zapalenie mieszków włosowych może mieć różne podłoże, zarówno infekcyjne, jak i nieinfekcyjne. Do najczęstszych przyczyn zalicza się zakażenia bakteryjne, najczęściej przez Staphylococcus aureus, czyli gronkowca złocistego. Drobnoustroje te naturalnie bytują na skórze bez powodowania widocznych objawów, a dopiero w przypadku osłabienia organizmu lub uszkodzenia bariery skórnej mogą wywołać stan zapalny.

Zapalenie mieszków włosowych może być spowodowane przez grzyby, wirusy, a nawet pasożyty, takie jak roztocza z rodzaju Demodex. Te patogeny mogą dostać się do mieszków włosowych, prowadząc do rozwoju stanu zapalnego.

Również urazy mechaniczne, spowodowane np. goleniem, depilacją czy ocieraniem się skóry, uszkadzają mieszki włosowe i sprzyjają rozwojowi stanu zapalnego. Podobny efekt wywołują niektóre kosmetyki i leki, które powodują blokowanie ujść mieszków włosowych.

Osoby z chorobami metabolicznymi, takimi jak cukrzyca, a także z obniżoną odpornością, np. w przebiegu chorób nowotworowych lub po przeszczepieniu narządów, są bardziej podatne na rozwój stanów zapalnych. Zapaleniu mieszków włosowych sprzyjają też nadmierna potliwość, noszenie zbyt ciasnej odzieży lub bielizny z nieprzepuszczających powietrza materiałów, a także narażenie na zanieczyszczoną wodę, np. w basenach.

Przeczytaj: Włosy na brodzie – więcej niż estetyczny problem

Czy zapalenie mieszków włosowych jest zakaźne?

Wbrew przekonaniu zapalenie mieszków włosowych nie jest chorobą zakaźną, czyli nie można się nią bezpośrednio zarazić od innej osoby. Ryzyko rozwoju tej dolegliwości zależy głównie od indywidualnych czynników, takich jak nawyki higieniczne czy stan zdrowia.

Jakie są symptomy zapalenia mieszków włosowych?

Niezależnie od przyczyny, zapalenie mieszków włosowych charakteryzuje się pojawieniem się na skórze drobnych, żółtych krostek, dość często przebitych włosem. Mogą im towarzyszyć:

• świąd, ból lub pieczenie w obrębie zmian,
• zaczerwienienie skóry wokół zmian,
• uczucie ciepła w miejscu występowania zmian.

W przypadku osób z osłabionym układem odpornościowym mogą pojawiać się również objawy ogólne, takie jak gorączka, zmęczenie i osłabienie.

Gdzie powstają najczęściej stany zapalne?

Zapalenie mieszków włosowych może wystąpić na całym obszarze skóry pokrytym włosami, z wyjątkiem dłoni i stóp, gdzie nie występują mieszki włosowe. Najczęstsze lokalizacje to twarz, szyja i tułów, ręce i nogi oraz okolice intymne. Szczególnym przypadkiem jest zapalenie mieszków włosowych na skórze głowy, które może prowadzić do nasilonego łysienia i powstawania blizn.

Zobacz także: Jak skutecznie pozbyć się blizn potrądzikowych?

Diagnostyka zapalenia mieszków włosowych

Rozpoznanie zapalenia mieszków włosowych opiera się zazwyczaj na ocenie klinicznej zmian skórnych. Dodatkowe badania, takie jak posiew mikrobiologiczny, są rzadko konieczne, chyba że zachodzi potrzeba różnicowania bakteryjnego i grzybiczego zapalenia mieszków włosowych albo występują zmiany przewlekłe lub nawracające, wymagające identyfikacji czynnika etiologicznego. W takich przypadkach lekarz może zlecić pobranie wymazu z krostek w celu wykonania badania mikrobiologicznego.

Zapobieganie zapaleniu mieszków włosowych

Aby zapobiegać powstawaniu zapalenia mieszków włosowych, warto przede wszystkim dbać o higienę osobistą, używać własnych, regularnie dezynfekowanych przyborów toaletowych, a także stosować jednorazowe lub wymienne maszynki do golenia. Istotne jest również noszenie luźnej, przewiewnej odzieży i bielizny z naturalnych materiałów, aby zapobiec powstawaniu urazów mechanicznych, sprzyjających rozwojowi stanów zapalnych w obrębie mieszków włosowych. Warto regularnie wykonywać łagodne peelingi skóry, zwłaszcza na skórze głowy, oraz stosować delikatne kosmetyki, przeznaczone do skóry wrażliwej.

Badania, które warto wykonać:

• e-Pakiet – monitorowanie leczenia trądziku – pakiet badań wskazany do wykonania u osób w trakcie terapii trądzikowej z wykorzystaniem preparatów zawierających izotretynoinę.
• e-Pakiet alergiczny – badania w pakiecie są wskazane do wykonania w przypadku wystąpienia objawów alergii, takich jak zmiany skórne, obrzęk czy wstrząs anafilaktyczny.
• e-Pakiet uzupełniający – odporność – pakiet badań wskazany do wykonania przy spadku odporności, dającym o sobie znać nawracającymi infekcjami.

Bibliografia

1. A. Pietras, L. Kaka-Skrzypczak, Wybrane zmiany skórne jako czynnik warunkujący jakość życia kobiet ciężarnych – badania pilotażowe, „Hygeia Public Health” 2017, nr 52(3), s. 298–303.
2. P. Gawrońska, P. Brzewski, Dermatozy u sportowców, „Medicina Sportiva Practica” 2015, t. 16, nr 2, s. 30–33.
3. R. Olszański, M. Dąbrowiecka i in., Seria dermatokosmetyczna Submarimen i Ferulashi – skuteczna odpowiedź na problemy dermatologiczne osób mających długotrwały kontakt z wodą, a szczególnie z przeznaczeniem dla płetwonurków i surferów, „Polish Hyperbaric Research” 2014, nr 1(46), s. 1–16.