Gronkowiec jest mikroorganizmem z grupy bakterii Gram-dodatnich z rodzaju Staphylococcus. Zasiedlają one ludzką skórę i błony śluzowe, nie powodując w większości przypadków groźnych powikłań. To stan naturalny. Jednak w sprzyjających warunkach, na przykład przy osłabieniu odporności, gronkowiec może wywoływać m.in. zakażenia skóry. Sprawdźmy, jakie są objawy zakażenia gronkowcem na twarzy i co jest tego powodem.

Czym jest gronkowiec?

Gronkowce (Staphylococcus) to grupa bakterii Gram-dodatnich, które naturalnie występują na skórze oraz na błonach śluzowych człowieka. W większości przypadków są nieszkodliwe, jednak niektóre ich szczepy, takie jak Staphylococcus aureus (gronkowiec złocisty), mogą wywoływać zakażenia, szczególnie u osób z osłabionym układem odpornościowym. Przedostają się do organizmu przez uszkodzoną skórę, a także drogą kontaktową.

Staphylococcus aureus jest głównym sprawcą infekcji skórnych, w tym czyraków, zapalenia mieszków włosowych czy ropni. Niektóre szczepy, takie jak MRSA (gronkowiec złocisty oporny na metycylinę), są szczególnie trudne w leczeniu ze względu na odporność na antybiotyki.

Jak wynika z analiz, Staphylococcus aureus zasiedla skórę 20–80% osób zdrowych i 90% pacjentów z atopowym zapaleniem skóry (AZS) [1]. Inne badanie z 2001 r. pokazało, że to właśnie kolonizacja nosa przez gronkowca najczęściej prowadzi do autoinfekcji skóry twarzy [2].

Jakie są przyczyny zakażenia gronkowcem na twarzy?

Gronkowiec jest bakterią, która łatwo się przenosi i wywołuje infekcje, zwłaszcza jeśli skóra jest uszkodzona. Wymienić można wiele czynników, które sprzyjają zakażeniu. Warto je poznać, aby unikać potencjalnie niebezpiecznych sytuacji. 

Kontakt z zakażoną osobą lub przedmiotami

Gronkowiec może przenosić się poprzez bezpośredni kontakt ze skórą osoby zakażonej lub pośrednio poprzez używanie tych samych przedmiotów codziennego użytku. Szczególnie niebezpieczne są wspólne ręczniki, gąbki do mycia twarzy, kosmetyki oraz akcesoria do makijażu. Bakterie mogą utrzymywać się na powierzchniach i przenosić na kolejne osoby, co zwiększa ryzyko zakażeń krzyżowych.

Obniżona odporność

Osoby z osłabionym układem odpornościowym są bardziej podatne na infekcje gronkowcowe. Dotyczy to pacjentów z chorobami przewlekłymi, takimi jak cukrzyca, schorzenia autoimmunologiczne czy nowotwory. Osłabienie organizmu może również wynikać ze stresu, złej diety, braku snu oraz intensywnej antybiotykoterapii, która zaburza równowagę mikrobiologiczną skóry.

Mikrouszkodzenia skóry

Każde uszkodzenie skóry – nawet drobne zadrapanie, otarcie czy wyprysk – stanowi potencjalne wrota dla bakterii. Gronkowiec szczególnie łatwo infekuje miejsca objęte trądzikiem lub podrażnione na skutek golenia. Uszkodzona bariera naskórkowa pozwala patogenom wnikać w głębsze warstwy tkanki, co prowadzi do poważniejszych stanów zapalnych.

Nieodpowiednia higiena skóry

Nieprzestrzeganie podstawowych zasad higieny zwiększa ryzyko zakażenia gronkowcem. Dotykanie twarzy brudnymi rękami, niemycie skóry po kontakcie z potencjalnie skażonymi powierzchniami oraz brak regularnej pielęgnacji sprzyjają rozwojowi bakterii. Szczególnie ważne jest dokładne oczyszczanie skóry po intensywnym wysiłku fizycznym lub po przebywaniu w miejscach publicznych.

Nadmierne stosowanie antybiotyków

Częste i niekontrolowane stosowanie antybiotyków może prowadzić do selekcji opornych szczepów bakterii, takich jak MRSA. Tego rodzaju bakterie są trudne do zwalczenia i mogą powodować nawracające infekcje skórne. Właściwe stosowanie antybiotykoterapii, zgodnie z zaleceniami lekarza, pozwala ograniczyć ryzyko powstawania opornych szczepów gronkowca.

Nosicielstwo gronkowca

Wiele osób to naturalni nosiciele Staphylococcus aureus, co oznacza, że bakterie bytują na skórze lub w jamie nosowej bez wywoływania objawów chorobowych. Jednak w sprzyjających warunkach, takich jak spadek odporności lub uszkodzenie skóry, mogą stać się źródłem infekcji. Regularne mycie rąk i odpowiednia pielęgnacja skóry mogą ograniczyć ryzyko samorzutnego zakażenia.

Jakie są objawy zakażenia gronkowcem na twarzy?

Infekcja gronkowcowa na twarzy przybiera różne formy – od łagodnych zmian skórnych po poważne stany zapalne. Wczesne rozpoznanie objawów pozwala na szybsze wdrożenie leczenia i uniknięcie groźnych powikłań.

Zmiany skórne

Pierwszym objawem zakażenia gronkowcem na twarzy są zmiany skórne w postaci zaczerwienienia, grudek lub krost wypełnionych ropą. Początkowo przypominają zwykłe wypryski, jednak szybko powiększają się i stają się bolesne. Nieleczone zmiany mogą przekształcić się w głębokie ropnie wymagające interwencji medycznej.

Zapalenie mieszków włosowych

Gronkowiec często wywołuje zapalenie mieszków włosowych, które objawia się małymi, czerwonymi krostkami, czasami z obecnością żółtawej wydzieliny. Stan ten może być szczególnie uciążliwy dla osób golących twarz, ponieważ bakterie łatwo przenikają przez drobne ranki pozostawione po goleniu.

Czyraki i ropnie

W bardziej zaawansowanych przypadkach zakażenie prowadzi do powstawania bolesnych czyraków i ropni. Są to duże, zaczerwienione guzki wypełnione ropą, które mogą pękać i prowadzić do rozprzestrzeniania się infekcji na inne partie skóry. Nieleczone ropnie wymagają często drenażu chirurgicznego i antybiotykoterapii.

Obrzęk i bolesność skóry

Skóra wokół zakażonych miejsc często staje się tkliwa, obrzęknięta i cieplejsza niż zwykle. Może pojawić się uczucie napięcia i bolesność przy dotyku, co świadczy o nasilającym się stanie zapalnym.

Gorączka i złe samopoczucie

W cięższych przypadkach zakażenie gronkowcem może prowadzić do objawów ogólnoustrojowych, takich jak gorączka, dreszcze, osłabienie i bóle mięśni. Jest to sygnał, że bakterie przedostają się do krwiobiegu, co stanowi zagrożenie dla zdrowia i wymaga natychmiastowej interwencji medycznej.

Łuszczenie się skóry

Niektóre szczepy gronkowca mogą wywoływać zespół oparzonej skóry (SSSS – staphylococcal scalded skin syndrome), który objawia się intensywnym łuszczeniem się naskórka. Stan ten jest szczególnie niebezpieczny u małych dzieci i osób z osłabioną odpornością.

Badania, które warto wykonać:

1. e-Pakiet dla każdego (maksimum) – pakiet obejmuje badania pozwalające na ogólną ocenę stanu zdrowia: morfologię krwi, OB i CRP ilościowe, PT (INR), APTT i fibrynogen, glukozę, elektrolity (sód, potas), lipidogram (CHOL, HDL, nie-HDL, LDL, TG), próby wątrobowe (ALT, AST, ALP, BIL, GGTP), amylazę, mocznik, kreatyninę, kwas moczowy, żelazo, wapń całkowity, magnez, TSH.
2. e-Pakiet alergiczny – objawy atopowego zapalenia skóry – badania w pakiecie pozwalają na ilościowe oznaczenie w surowicy krwi przeciwciał klasy IgE specyficznych w stosunku do alergenów wywołujących lub zaostrzających atopowe zapalenie skóry.
3. e-Pakiet – monitorowanie leczenia trądziku – badania w pakiecie przeznaczone są dla kobiet i mężczyzn zarówno przed rozpoczęciem leczenia trądziku preparatami z izotretynoiną, jak i w trakcie terapii.

Bibliografia

1. H. Masiuk, A. Wcisłek, J. Jursa-Kulesza, Determination of nasal carriage and skin colonization, antimicrobial susceptibility and genetic relatedness of Staphylococcus aureus isolated from patients with atopic dermatitis in Szczecin, Poland, „BMC Infectious Diseases” 2021, nr 21:701, s. 1–9.
2. K. Toshkova, C. Annemüller, O. Akineden, C. Lämmler, The significance of nasal carriage of Staphylococcus aureus as risk factor for human skin infections, „FEMS Microbiology Letters” 2001 nr 7, 202(1), s. 17–24.