Alergie to coraz powszechniejszy problem, dotykający coraz więcej ludzi na całym świecie. Według danych szacunkowych już około 40% populacji w Polsce doświadcza różnego rodzaju reakcji nadwrażliwości, w które angażowany jest układ odpornościowy. Jednym z najczęstszych objawów alergii jest pojawienie się na skórze charakterystycznej wysypki. Warto jednak pamiętać, że nie każda wysypka musi być powiązana z alergią. Jakie zatem są przyczyny wysypki alergicznej i jakie badania warto wykonać, aby zidentyfikować czynnik wywołujący taką odpowiedź organizmu?

Rodzaje wysypek alergicznych

Wysypka alergiczna może mieć różną postać i lokalizację na ciele. Najczęściej jednak występuje w postaci pokrzywki. Jest to nagła wysypka przybierająca formę jasnoróżowych bąbli otoczonych rumieniem, czemu towarzyszy silny świąd. Pojawia się najczęściej na skutek kontaktu z alergenem, ale może też zostać wywoływana przez czynniki fizyczne, takie jak zimno, ciepło czy stres.

Nadwrażliwość na alergeny może mieć związek z atopowym zapaleniem skóry (AZS). Jest to przewlekła choroba zapalna, charakteryzująca się suchą, swędzącą i zaczerwienioną skórą. Najczęściej pojawia się u dzieci, ale może utrzymywać się również w wieku dorosłym.

Wyprysk kontaktowy to reakcja alergiczna skóry na bezpośredni kontakt z substancją uczulającą, najczęściej w postaci zaczerwienienia, obrzęku, krost i pęcherzy. Może pojawić się w każdej okolicy skóry, ale najczęściej występuje w obrębie dłoni, stóp, a także na twarzy.

Rumień wielopostaciowy to natomiast ostra reakcja nadwrażliwości na lek lub zakażenie. Objawia się występowaniem na ciele zmian przypominających wyglądem tarczę strzelniczą.

Przyczyny wysypek alergicznych

Wysypki alergiczne mogą być wywoływane przez alergeny wziewne. Pyłki roślin, sierść zwierząt, kurz domowy, zarodniki grzybów – to najczęstsze alergeny, które mogą spowodować powstanie wykwitów na skórze. Również produkty spożywcze, takie jak orzechy, ryby, jaja czy mleko, mogą powodować reakcje nadwrażliwości, w tym wysypkę na ciele. Ponadto przyczyną pojawienia się skórnych zmian mogą być antybiotyki, środki przeciwbólowe, a nawet niektóre suplementy diety. Podobnie wysypkę alergiczną mogą wywołać substancje zawarte w kosmetykach, środkach czystości czy w biżuterii. Warto również wspomnieć o jadzie owadów. Ukąszenie lub użądlenie pszczoły, osy czy komara może prowadzić do wystąpienia wysypki u osób uczulonych.

Diagnostyka alergii

Aby zidentyfikować czynnik wywołujący reakcję alergiczną, należy wykonać odpowiednie badania. Najczęściej stosowane metody diagnostyczne to:

  • Testy skórne – polegają na aplikacji niewielkich ilości alergenów na skórę pacjenta i obserwacji reakcji. Pozwalają na szybką identyfikację substancji uczulającej.
  • Testy krwi – badania krwi umożliwiają oznaczenie poziomu przeciwciał IgE specyficznych dla danego alergenu. Dzięki temu można zidentyfikować, na co dokładnie organizm jest uczulony.
  • Testy prowokacyjne – polegają na kontrolowanej ekspozycji pacjenta na podejrzewany alergen w celu wywołania i obserwacji reakcji. Stosuje się je, gdy inne testy dają niejednoznaczne wyniki.

Rodzaje testów alergicznych

Oprócz standardowych testów skórnych i krwi dostępne są specjalistyczne pakiety badań, które pozwalają na kompleksowe zbadanie alergii:

  • Panel alergenów wziewnych – badanie to umożliwia sprawdzenie uczulenia na najczęstsze alergeny obecne w powietrzu, takie jak pyłki roślin, sierść zwierząt czy zarodniki grzybów.
  • Panel alergenów pokarmowych – ten panel pozwala zidentyfikować, jakie produkty spożywcze mogą wywoływać u pacjenta reakcję nadwrażliwości.
  • Pełen panel – kompleksowe badanie, które obejmuje wiele różnych alergenów, w tym pyłki, pokarmy, jady owadów. Dzięki temu można wykryć nawet rzadkie i nieoczywiste uczulenia.

Domowe badania alergiczne

Coraz większą popularnością cieszą się domowe testy alergiczne, które umożliwiają wykonanie badań we własnym domu. Takie rozwiązanie jest szczególnie wygodne dla osób z ograniczoną mobilnością, rodziców małych dzieci czy osób, które po prostu nie mają czasu na wizyty w przychodni.

W ramach domowych testów alergicznych pacjent otrzymuje zestaw do pobrania krwi, który następnie jest przesyłany do laboratorium. Po analizie próbki pacjent może uzyskać wyniki badań oraz umówić się na konsultację online z lekarzem, który je zinterpretuje.

Przygotowanie do testów alergicznych

Niezależnie od rodzaju wybranych badań warto pamiętać o właściwym do nich przygotowaniu. Przed testami skórnymi konieczne jest zaprzestanie przyjmowania leków przeciwalergicznych na określony okres czasu przed testem (w zależności od rodzaju leku). Unikaj też nadmiernego wysiłku fizycznego w dniu badania. Przestrzeganie tych zaleceń pozwoli na uzyskanie wiarygodnych wyników, które ułatwią postawienie trafnej diagnozy i wdrożenie skutecznego leczenia.

Badania poziomu przeciwciał IgE nie wymaga specjalnego przygotowania. Przed zgłoszeniem się do laboratorium warto wypić szklankę wody, co może ułatwić pobranie próbki krwi.

Interpretacja wyników testów alergicznych

Wyniki badań alergicznych należy zawsze konsultować z lekarzem alergologiem. Specjalista nie tylko pomoże zinterpretować uzyskane wartości, ale również określi, na co dokładnie pacjent jest uczulony i jakie jest nasilenie reakcji.

Podwyższony poziom przeciwciał IgE może świadczyć o alergii, ale nie decyduje o jej rozpoznaniu. Natomiast wysoki poziom IgE specyficznych dla danego alergenu wskazuje na uczulenie już na konkretną substancję.

Badania, które warto wykonać:

  • e-Pakiet alergiczny – badania w pakiecie są wskazane do wykonania w przypadku wystąpienia objawów alergii, takich jak zmiany skórne, obrzęk czy wstrząs anafilaktyczny.
  • e-Pakiet alergiczny pokarmowy – pakiet obejmuje badania wskazane do wykonania w celu zdiagnozowania przyczyny reakcji nadwrażliwości na składniki pokarmowe lub w trakcie leczenia.
  • e-Pakiet alergiczny oddechowy – w pakiecie znajdują się badania wskazane do wykonania przy podejrzeniu alergii wziewnej (np. na pyłki, roztocza, sierść).

Bibliografia

  1. E.Czarnobilska, K. Obtułowicz i in., Reakcja alergiczna typu IV i jej podtypy, „Przegląd Lekarski” 2007, nr 64, s. 7–8.
  2. K. Woźniak, D. Ratuszek-Sadowska i in., Skórna reakcja alergiczna na stymulator rdzenia kręgowego (SCS) – opis przypadku, „Journal of Education, Health and Sport” 2016, vol. 6, nr 8, s. 587–594.
  3. R. Gawlik, Alergia na jad owadów błonkoskrzydłych, „Alergoprofil” 2012, nr 8(1), s. 27–30.