Próbujesz zgubić zbędne kilogramy, ale mimo zdrowego odżywiania waga cały czas stoi w miejscu? Przyczyną mogą być problemy hormonalne, m.in. wysoki poziom prolaktyny. Dzieje się tak, ponieważ nadmierne wydzielanie tej substancji powoduje zatrzymywanie się wody w organizmie i spowalnia metabolizm. Sprawdź, jak zbadać poziom prolaktyny i w jaki sposób uzyskać wymarzoną wagę, gdy zmagasz się z problemami hormonalnymi.

Prolaktyna – co to za hormon? Jak działa?

Prolaktyna to hormon, o którym mówi się najczęściej w kontekście kobiet, jednak występuje on także u mężczyzn. Substancja ta jest wydzielana przez przysadkę mózgową, ale powstaje także w macicy, gruczołach sutkowych, gruczole krokowym, komórkach układu odpornościowego, w tkance tłuszczowej i niektórych komórkach skóry. Prolaktyna odgrywa niezwykle istotną rolę w organizmie kobiet – stymuluje gruczoły piersiowe do produkcji mleka (laktacji) tuż po porodzie i reguluje pracę jajników. 

Jej poziom naturalnie wzrasta:

• podczas snu;
• w trakcie stosunku seksualnego;
• w ciąży;
• w trakcie intensywnego wysiłku fizycznego;
• pod wpływem stresu;
• pod wpływem spadku poziomu glukozy we krwi.

Spadek poziomu prolaktyny we krwi może wynikać z zakończenia określonej czynności lub też być efektem przyjmowania niektórych preparatów leczniczych, np. na bazie hormonów.

Wysoka prolaktyna – o czym może świadczyć?

U zdrowej kobiety poziom prolaktyny powinien utrzymywać się na poziomie do 20 ng/ml (nanogramów na mililitr), natomiast u mężczyzn nie powinien być wyższy niż 15 ng/ml [2]. Nieznacznie podwyższona prolaktyna może powodować nieregularne miesiączki oraz bezowulacyjne cykle, które uniemożliwiają zajście w ciążę. Gdy poziom prolaktyny przekracza 50 ng/ml, często wiąże się to z całkowitym zatrzymaniem się miesiączki. Bardzo niepokojącym wynikiem jest prolaktyna na poziomie 100 ng/ml, która – zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn – może świadczyć o obecności guza przysadki mózgowej. Pamiętaj, że tego rodzaju podejrzeń nie da się potwierdzić wyłącznie na podstawie samego badania poziomu prolaktyny, ale konieczne są szczegółowe badania diagnostyczne. 

Specyficznym okresem, w którym poziom prolaktyny znacznie wzrasta, jest oczywiście ciąża. W trzecim trymestrze wskaźnik ten jest nawet 20 razy wyższy niż w punkcie wyjścia. Hormon wraca do prawidłowego poziomu w czasie ok. 4–6 tygodni po porodzie. Jego stężenie nie powinno się jednak zanadto obniżać, ponieważ jest on odpowiedzialny za produkcję mleka dla niemowlęcia. 

Znaczenie poziomu leptyny we krwi w kontrolowaniu wagi

Jak zbadać poziom prolaktyny?

Badanie poziomu prolaktyny we krwi przypomina standardowe badanie krwi, które wykonujesz w ramach rutynowej morfologii. Próbka krwi zazwyczaj jest pobierana z żyły łokciowej prawej lub lewej ręki. Cała procedura trwa nie więcej niż kilka minut, jest mało inwazyjna, ale wiele osób uważa ją za nieprzyjemne doświadczenie. Do badania krwi w celu oznaczenia poziomu prolaktyny musisz się odpowiednio przygotować, ponieważ istnieje wiele czynników, które mogą sprawić, że otrzymasz nieprawidłowy wynik badania.

Postępuj więc według określonych zasad:

• przynajmniej dobę przed badaniem powstrzymaj się przed współżyciem seksualnym;
• jeśli to możliwe, unikaj nadmiernego stresu przed badaniem;
• nie idź na badanie bezpośrednio po intensywnym treningu;
• wieczorem przed badaniem zjedz lekki posiłek, zrezygnuj z obfitej kolacji;
• na badanie zgłoś się na czczo – nie pij kawy ani herbaty i nie sięgaj po gumę do żucia;
• jeśli przyjmujesz jakieś leki na stałe, weź zaleconą dawkę dopiero po pobraniu krwi;
• przyjdź do laboratorium w godzinach porannych, najlepiej między 8 a 10 rano.

Zgłoś się do laboratorium, jeśli obserwujesz u siebie zaburzenia miesiączkowania, masz problemy z zajściem w ciążę lub nie możesz zrzucić nadprogramowych kilogramów mimo zdrowych nawyków żywieniowych. Wskazaniem do wykonania badania jest oczywiście skierowanie od lekarza specjalisty – endokrynologa lub ginekologa. 

Wysoka prolaktyna a tycie. Czy prolaktyna utrudnia odchudzanie?

Wysoki poziom prolaktyny może mieć negatywny wpływ na organizm. Hiperprolaktynemia – czyli fachowa nazwa dla podwyższonego poziomu omawianego hormonu w organizmie – objawia się m.in.: ginekomastią (powiększeniem piersi u mężczyzn), produkcją mleka u kobiet, które nie rodziły dzieci, spadkiem libido, zaburzeniami erekcji, brakiem męskiego owłosienia u panów, trądzikiem, a także zmniejszeniem gęstości kości. 

Podwyższone stężenie hormonu utrudnia utratę zbędnych kilogramów, ponieważ spowalnia metabolizm i prowadzi do zatrzymania wody w organizmie, a to powoduje nie tylko wzrost wagi, ale również dyskomfort. Objawem zaburzeń gospodarki wodno-elektrolitowej jest nie tylko tycie, lecz także ciągłe wzdęcia i uciążliwa opuchlizna palców, nóg oraz kostek. Co więcej, wysoka prolaktyna u wielu osób powoduje również zwiększony apetyt na słodycze, przez co trudniej powstrzymać się przed sięganiem po słodkie przekąski. Jeżeli hiperprolaktynemia połączy się z innymi zaburzeniami hormonalnymi – wśród których można wymienić np. spadek stężenia estrogenów – może stać się prostą drogą do nadwagi i otyłości. 

Wysoka prolaktyna – jak schudnąć?

Jeśli podwyższony poziom prolaktyny wynika z poważniejszych zaburzeń hormonalnych, z którymi zmaga się Twój organizm, drogę do wymarzonej sylwetki musisz rozpocząć od szczegółowej diagnostyki i ustabilizowania hormonów na odpowiednim poziomie. Będzie to wymagało wdrożenia odpowiedniego leczenia przyczynowego.

Nie zapominaj, że odchudzanie będzie skuteczne tylko wtedy, gdy przez określony czas zachowasz ujemny bilans kaloryczny, czyli będziesz przyjmować mniej kalorii w codziennej diecie, niż wynika to z zapotrzebowania energetycznego Twojego organizmu. Istotną rolę – obok prawidłowego schematu odżywiania się – odgrywa tutaj również aktywność fizyczna. W połączeniu z terapią ustaloną przez endokrynologa odchudzanie powinno przynieść spodziewane efekty.

Skąpa miesiączka – przyczyny i potencjalne powiązania z zaburzeniami hormonalnymi

Włosy na brodzie – więcej niż estetyczny problem

Pierwsze objawy ciąży

Bibliografia

1. M. Binder i in., Hormony, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2022.
2. K. Pasternak, Biochemia, Podręcznik dla studentów studiów licencjackich, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2023.
3. W. Zgliczyński, Wielka interna – endokrynologia, Część 1, Wydawnictwo Medical Tribune Polska, Warszawa 2021.
4. W. Ramotowski, Anatomia i fizjologia człowieka, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2023.