Wedle szacunków z chorobami tarczycy zmaga się około 22% społeczeństwa. Nie zawsze nieinwazyjne metody są wystarczające. Niekiedy koniecznością okazuje się usunięcie tarczycy. Zabieg ten wykonywany jest każdego roku u kilkudziesięciu tysięcy pacjentów. U wielu z nich występują powikłania. Jedne z nich są po prostu dokuczliwe, inne natomiast wymagają pomocy medycznej.

Za co odpowiada tarczyca?

Tarczyca jest gruczołem dokrewnym, umiejscowionym z przodu szyi, w dolnej jej części. Możesz ją wyczuć, delikatnie uciskając skórę. Rolą tarczycy jest produkcja hormonów:

  • trójjodotyroniny (T3),
  • tyroksyny (T4),
  • kalcytoniny.

Kalcytonina, trójjodotyronina i tyroksyna mają ogromne znaczenie dla rozwoju i funkcjonowania organizmu. Wpływają na:

  • rozwój i funkcjonowanie mózgu,
  • prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego,
  • metabolizm białka, węglowodanów i tłuszczu,
  • rozwój nerek,
  • rozwój kości,
  • gospodarkę wapniowo-fosforanową,
  • proces produkcji ciepła w organizmie.

Produkcja hormonów tarczycy jest zależna przede wszystkim od sprzężenia zwrotnego na osi podwzgórze – przysadka – tarczya. Brzmi skomplikowanie? W dużym skrócie proces ten polega na tym, że podwzgórze pobudza przysadkę, która wzmaga wydzielanie hormonu tyreotropowego (TSH), co z kolei pobudza tarczycę do produkcji hormonów. Natomiast wzrost produkowanych hormonów tarczycy obniża aktywność podwzgórza i przysadki, co skutkuje obniżeniem wydzielania TSH i tym samym hormonów tarczycy. Jakiekolwiek więc zaburzenie tego mechanizmu może doprowadzić do nieprawidłowego poziomu hormonów i wystąpienia uciążliwych objawów.

Nadczynność tarczycy – przyczyny i objawy

Niedoczynność tarczycy – jakie są objawy, jakie badania należy zrobić?

Kiedy konieczne jest usunięcie tarczycy?

Dane nie pozostawiają złudzeń. Nawet 22% społeczeństwa choruje lub chorowało na schorzenia tarczycy. Przy czym znacznie częściej są to kobiety niż mężczyźni – na 1 chorego mężczyznę przypada 10 chorych kobiet.

Zaburzenia tarczycy rozwijają się powoli i nie zawsze dają charakterystyczne objawy. W efekcie nawet połowa chorych nie wie, co dzieje się w ich organizmie.

Podstawową diagnostyk są badania na tarczycę, które obejmują analizę laboratoryjną próbki krwi pod kątem stężenia w niej TSH, T3 i T4. W celu oceny zmian patologicznych wsparciem jest natomiast diagnostyka obrazowa (USG). Jako uzupełnienie lekarz może też wykorzystać badanie scyntygraficzne tarczycy, w którym wykorzystuje się izotopy promieniotwórcze.

Wiele chorób można leczyć z wykorzystaniem środków farmakologicznych. Takie postępowanie jest właściwe dla niedoczynności i nadczynności tarczycy. Niestety taka terapia nie zawsze jest wystarczająca.

Operacyjne usunięcie gruczołu (w całości lub części) może okazać się konieczne w przypadku:

  • dużych woli, które wywierają tak silny ucisk, że utrudniają przełykanie, a niekiedy nawet oddychanie, 
  • guzów tarczycy,
  • raka tarczycy,
  • nieefektywnego leczenia chorób tarczycy innymi metodami,
  • stanów zapalnych tarczycy,
  • nawracającego wola (powiększenia tarczycy).

Kiedy usunięcie tarczycy jest przeciwwskazane?

Nawet jeśli operacyjne usunięcie tarczycy jest właściwą metodą leczenia, nie zostanie wykonane u pacjentów, u których zdiagnozowano inne ciężkie schorzenia. Mowa tu o zaawansowanym stadium nowotworowym czy o poważnej niewydolności krążeniowo-oddechowej.

Jakie badania na tarczycę?

Dbaj o tarczycę – 5 porad

Na czym polega zabieg usunięcia tarczycy?

Operacyjne usunięcie tarczycy wykonywane jest w znieczuleniu ogólnym. Podczas zabiegu przecinana jest skóra na szyi, a w przypadku woli zamostkowych wykonywana jest dodatkowo sternotomia, czyli przecięcie mostka. 

Podczas zabiegu tarczyca usuwana jest w całości lub w części. Wszystko zależy od rodzaju zmian stwierdzonych przez lekarza. Wycięcie całego gruczołu konieczne jest przy złośliwych zmianach nowotworowych. Jeśli są to jednak wyłącznie zmiany łagodne, wówczas część tkanki lekarz zwykle pozostawia. Gdy sytuacja będzie tego wymagać, to podczas operacji lekarz wytnie także sąsiadujące z tarczycą węzły chłonne.

Po zabiegu chirurg zakłada szwy. Te wewnętrzne nie wymagają usunięcia. W przypadku szwów zewnętrznych (w miejscu przecięcia tkanek na szyi) konieczne jest ich zdjęcie w terminie podanym przez lekarza.

Co się dzieje po wycięciu tarczycy?

Zabieg usunięcia tarczycy wykonywany jest tylko, gdy sytuacja tego wymaga. To dlatego, że operacja może pociągać za sobą skutki uboczne.

Bezpośrednio po wybudzeniu z narkozy mogą Ci przez pewien czas dokuczać bóle szyi i karku. Trudność będzie też pewnie sprawiało przełykanie. 

To poważnych skutków ubocznych należą natomiast:

  • uszkodzenie nerwu krtaniowego wstecznego, czego konsekwencją jest zaburzenie emisji głosu (niekiedy stałe), a w przypadku obustronnego uszkodzenia mogą wystąpić nawet duszności,
  • uszkodzenie nerwu krtaniowego górnego, czego konsekwencją jest utrudnione przełykanie,
  • usunięcie przytarczyc wtopionych w bardzo powiększoną tarczycę, czego konsekwencją jest zaburzenie gospodarki wapniowej, co może dać o sobie znać drętwieniem skóry i drżeniem mięśni,
  • krwawienie pooperacyjne doprowadzające do powstania krwiaków, których ucisk może utrudniać oddychanie.

Powikłaniami pooperacyjnymi mogą być też: uszkodzenie sąsiadujących z tarczycą tkanek (w tym przełyku lub tchawicy) czy zakażenie pooperacyjne (u około 6% osób operowanych).

Jak choroby tarczycy mogą wpływać na stan emocjonalny?

Jak zmienia się życie po usunięciu tarczycy?

Zastanawiasz się, jak wygląda życie bez tarczycy? A może obawiasz się, czy jest w ogóle możliwe? Na szczęście dzięki współczesnym osiągnięciom medycyny i farmakologii Twoja codzienność po operacji nie musi być uciążliwa.

Z pewnością konieczne będzie codzienne suplementowanie hormonów tarczycy, podobnie jak przy niedoczynności tego gruczołu. To oczywiste – wszak organ wytwarzający T3, T4 i kalcytoninę zostaje usunięty w części lub całości. Z tego samego powodu konieczne będzie regularne badanie poziomu hormonów tarczycy we krwi, aby właściwie dopasować dawki przyjmowanych leków.

Po operacji możesz zauważyć większą tendencję do tycia, co jest efektem spowolnionego metabolizmu. Dlatego też dobrze zbilansowana dieta po usunięciu tarczycy jest tak ważna. Skonsultuj się z dietetykiem, aby ustalił dla Ciebie jadłospis. Czy jednak te wszystkie zmiany są bardzo ważne, biorąc pod uwagę, że usunięcie tarczycy mogło uwolnić Cię od nowotworu tego organu?

Bibliografia

  1. M. Lisowska, Leczenie chorób tarczycy. Praca poglądowa w ramach specjalizacji farmacji aptecznej, Uniwersytet Medyczny w Łodzi, Łódź 2018.
  2. A.Pragacz, W. Grzesiuk, Kryteria kwalifikacyjne do leczenia chirurgicznego chorób tarczycy u pacjentów w podeszłym wieku, „Geriatria” 2011, nr 5, s. 181–186.
  3. Informacja o zabiegu usunięcia tarczycy (strumektomii), http://www.szpital.swidnica.pl/wp-content/uploads/2019/06/informacja_dla_pacjenta_operacja_tarczycy.pdf, dostęp: 19.05.2023 r.
  4. W. Wiechno, Tyreoidektomia – jak chronić nerw wsteczny, https://podyplomie.pl/chirurgia/31032,tyreoidektomia-jak-chronic-nerw-wsteczny, dostęp: 19.05.2023 r.