Uderzenia gorąca? Z pewnością rozpoczęła się menopauza! Tak przynajmniej sądzi większość kobiet na myśl o takich objawach. Nie jest to jednak prawda. Choć fale ciepła napływające na twarz, szyję i klatkę piersiową są częstymi symptomami przekwitania kobiet, to ich przyczyna może tkwić zupełnie gdzie indziej.

Uderzenia gorąca… czyli co?

Uderzenia gorąca to objaw naczynioruchowy. Mają postać uczucia nagłego napływu ciepła do twarzy, szyi i klatki piersiowej. Temu nieprzyjemnemu uczuciu mogą towarzyszyć rumieńce oraz nagłe wzmożone pocenie się (tzw. zlewne poty). Niekiedy mogą też wystąpić:

  • kołatanie serca,
  • zaburzenie koncentracji,
  • spadek nastroju,
  • bezsenność.

Zwykle fala ciepła najpierw uderza w twarz, aby chwilę później rozprzestrzeniać się ku szyi, aż wreszcie ku klatce piersiowej. Niekiedy trwa to kilka sekund, a innym razem nawet kilkanaście minut.

Nie ma reguły co do częstotliwości występowania uderzeń gorąca. Wszystko zależy od ich podłoża. Jeśli mają związek z silnymi emocjami – wówczas występują tylko w stanie wzburzenia czy podniecenia. W przypadku fal ciepła związanych z menopauzą – uderzenia gorąca nawracają zwykle kilka razy w ciągu dnia.

O czym mogą świadczyć uderzenia gorąca?

Uderzenia gorąca mogą być sprowokowane przez szereg różnych czynników. Najczęściej to objaw menopauzy. Może być to także symptom zaburzeń pracy tarczycy czy nerwicy. Nie stawiaj jednak autodiagnozy i tym bardziej nie podejmuj się samoleczenia. Skonsultuj swoje obawy z lekarzem, który zaleci najlepsze możliwe metody terapeutyczne.

Czy uderzenia gorąca zwiastują chorobę?

Uderzenia gorąca a menopauza

Z uderzeniami gorąca zmaga się około 80% kobiet w okresie menopauzy. Objaw ten ma związek ze spadającym stężeniem estradiolu (estrogenu). W efekcie zaburzona zostaje regulacja m.in. noradrenaliny. Tyrozyna nie jest przekształcana w noradrenalinę i kumuluje się w organizmie. Jest to sygnał do zwiększonego wydzielania gonadoliberyny przez podwzgórze i w konsekwencji także wzrostu stężenia hormonu luteinizującego (LH), wydzielanego przez przysadkę mózgową, stymulowaną przez gonadoliberynę.

Jak poradzić sobie z uderzeniami gorąca związanymi z menopauzą? Biorąc pod uwagę, że u 60% kobiet symptomy utrzymują się do 7 lat, a u 15% powyżej 10 lat, nie warto bagatelizować problemu. Jeśli zgłosisz się do ginekologa, z pewnością skieruje Cię do endokrynologa, aby zalecił terapię hormonalną. Jeśli jednak będzie ona w Twoim przypadku przeciwwskazana, skuteczne mogą się okazać środki farmakologiczne (np. klonidyna) i modyfikacja diety poprzez wyeliminowanie pikantnych przypraw i gorących napojów. Pomocne jest też unikanie przegrzewania organizmu.

Jakie badania wykonać, aby sprawdzić, czy to menopauza?

Po czym można poznać pierwsze objawy menopauzy?

Uderzenia gorąca a choroby tarczycy

Przyczyną uderzeń gorąca u mężczyzn i kobiet może być nadczynność tarczycy. Choroba ta wiąże się z podwyższonym stężeniem trójjodotyroniny (T3) i tyroksyny (T4). Może być to wynik zaburzeń metabolicznych, choroby Gravesa-Basedowa czy przedawkowania hormonów tarczycy przyjmowanych przy jej niedoczynności.

Nadczynność tarczycy nie jest częstą nieprawidłowością. Diagnozuje się ją zaledwie u 2–3% populacji. Częściej pacjentami są kobiety niż mężczyźni.

Bez względu na to, czy uderzenia gorąca są izolowanym objawem, czy towarzyszą im inne symptomy nadczynności tarczycy (np. spadek masy ciała, biegunki, zaburzenie pracy serca), konieczny jest kontakt z endokrynologiem. Gdy wykonasz badania na tarczycę, lekarz będzie mógł dopasować dawkę tyreostatyków hamujących produkcję T3 i T4.

Nadczynność tarczycy – przyczyny i objawy

Jak choroby tarczycy mogą wpływać na stan emocjonalny?

Uderzenia gorąca a zaburzenia na tle nerwowym

Uderzenia gorąca i poty, zwłaszcza w towarzystwie drżenia mięśni, mogą mieć związek z zaburzeniami na tle nerwowym, np. z napadami lękowymi. Nie jest to częste zaburzenie. Zmaga się z nimi 0,8–1,6% mężczyzn i 1,9–3,2 kobiet.

Napady lękowe nie są wyłącznie strachem. W czasie ataku trwającego od kilku do kilkudziesięciu minut lęk jest tak silny, że chorzy często zaczynają wzywać pomocy. Nie ma przy tym reguły, że epizody pojawiają się w zetknięciu z konkretnym bodźcem. Nierzadko mają spontaniczny charakter. Pojawiają się nagle, po czym znikają.

Choroba może mieć związek z innymi zaburzeniami natury psychicznej (np. ze schizofrenią), ale też z chorobami ciała. Bez względu na podłoże, jeśli problem Cię dotyczy – skorzystaj ze wsparcia psychoterapeuty albo psychologa. To bezcenna pomoc, która pomoże Ci normalnie funkcjonować.

Dla złagodzenia uderzeń gorąca możesz wykorzystywać techniki oddechowe, relaksacyjne, wizualizacyjne. Pomocne mogą być też środki farmakologiczne przepisane przez specjalistę i stosowane wedle jego zaleceń (np. benzodiazepiny, klonazepam).

Uderzenia gorąca a nadciśnienie

Uderzenia gorąca mogą być spowodowane nadciśnieniem tętniczym. Nie ma przy tym znaczenia, czy w Twoim przypadku jest to choroba genetycznie uwarunkowana, czy może stanowi efekt nadwagi, przewlekłego stresu lub cukrzycy.

Zwykle przy skokach ciśnienia poza rozchodzącą się falą gorąca pojawia się zaczerwienienie na twarzy, a niedługo później ból i zawroty głowy. Aby pozbyć się nieprzyjemnego objawu, zredukuj masę ciała (jeśli zmagasz się z nadwagą lub otyłością) poprzez wdrożenie zdrowych nawyków żywieniowych i aktywności fizycznej. Zrezygnuj natomiast z nadmiaru soli w diecie i alkoholu. Palenie też nie jest sprzymierzeńcem normalizacji ciśnienia tętniczego. Jeśli to okaże się niewystarczające, lekarz może zalecić Ci stosowanie środków farmakologicznych z grupy:

  • diuretyków tiazydowych i tiazydopochodnych,
  • β-adrenolityków,
  • antagonistów wapnia,
  • inhibitorów konwertazy angiotensyny,
  • leków blokujących receptor AT1 dla angiotensyny II.

Czy uderzenia gorąca są groźne?

Same uderzenia gorąca, choć wywołują dyskomfort, nie są groźne. Nie stanowią zagrożenia ani dla zdrowia, ani dla życia. Nie oznacza to jednak, że możesz je bagatelizować. Często są one ważnym symptomem zaburzeń w organizmie. Może być to sygnał, że Twoja tarczyca przestała sprawnie funkcjonować, Twoja psychika jest nadmiernie obciążona albo daje o sobie w ten sposób znać nadciśnienie tętnicze.

Bibliografia

  1. M. Sobstyl, W. Bednarek i in., Objawy naczynioruchowe w menopauzie – diagnostyka i leczenie, „Przegląd Menopauzalny” 2011, nr 3, s. 254–259.
  2. M. Sobstyl, J. Tkaczyk-Włach i in., Czy istnieje skuteczna alternatywa dla terapii hormonalnej w leczeniu objawów menopauzalnych?, „Przegląd Menopauzalny” 2013, nr 1, s. 92–96.
  3. M. Liskowska, Praca poglądowa w ramach specjalizacji z farmacji aptecznej leczenie chorób tarczycy, Uniwersytet Medyczny w Łodzi, Łódź 2018.
  4. K. Małyszczak, Napady paniki – jak przerwać błędne koło, https://podyplomie.pl/publish/system/articles/pdfarticles/000/016/001/original/30-35.pdf?1472560110, dostęp: 22.05.2023 r.
  5. W. Bryl, M. Springer, Leczenie nadciśnienia w praktyce lekarza POZ w świetle aktualnych wytycznych Polskiego Towarzystwa Nadciśnienia Tętniczego, „Lekarz POZ” 2017, nr 5, s. 331–337.