Suchy kaszel, szczególnie ten występujący w nocy, potrafi być niezwykle uciążliwy. Zaburza sen, powoduje zmęczenie i tym samym obniża komfort życia. Może mieć różne przyczyny – od infekcji, przez alergie, aż po poważniejsze choroby układu oddechowego. Jakie są najczęstsze powody nocnego kaszlu i jakie badania warto wykonać, aby znaleźć jego źródło? Sprawdźmy!

Alergie i astma

Jedną z najczęstszych przyczyn suchego kaszlu nocnego są alergie i astma. Kontakt z alergenami, np. roztoczami kurzu domowego, sierścią zwierząt, pleśnią, pyłkami roślin czy nawet oparami środków chemicznych stosowanych w domu, może podrażniać dogi oddechowe, co prowadzi do uporczywego kaszlu.

Nasilenie objawów często następuje w nocy, ponieważ spędzasz wiele godzin w łóżku, gdzie alergeny mogą się gromadzić. Często pojawiają się wtedy objawy towarzyszące, takie jak:

  • świszczący oddech;
  • duszność;
  • uczucie ucisku w klatce piersiowej;
  • wodnisty katar;
  • łzawienie oczu.

W przypadku astmy kaszel nasila się szczególnie nocą, gdy dochodzi do zwężenia oskrzeli. Oprócz tego zimne powietrze oraz zmiana pozycji ciała mogą wywoływać ataki.

Refluks żołądkowo-przełykowy (GERD)

Refluks żołądkowo-przełykowy to stan, w którym treść żołądkowa cofa się do przełyku, powodując jego podrażnienie. W pozycji leżącej kwas żołądkowy łatwiej przedostaje się do dróg oddechowych, co może skutkować suchym kaszlem, a także:

  • zgagą;
  • bólem w nadbrzuszu; 
  • chrypką;
  • nieprzyjemnym smakiem w ustach;
  • częstym odbijaniem;
  • trudnościami w połykaniu.

Wiele osób nie zdaje sobie sprawy, że refluksowi nie zawsze musi towarzyszyć zgaga. Nocny kaszel, zwłaszcza bez towarzyszącego kataru czy infekcji, może być jednym z niewielu zaobserwowanych objawów. Spożywanie ciężkich posiłków na krótko przed snem oraz picie alkoholu lub kawy może dodatkowo nasilać dolegliwości.

Infekcje wirusowe i bakteryjne

Kaszel może utrzymywać się jeszcze długo po infekcji. Wirusy często podrażniają błony śluzowe dróg oddechowych, co powoduje suchy kaszel, zwłaszcza w nocy. Podobnie infekcje bakteryjne, takie jak krztusiec, mogą wywoływać długotrwały kaszel, który nasila się w godzinach nocnych.

Kaszel poinfekcyjny może utrzymywać się nawet kilka tygodni po ustąpieniu innych objawów, szczególnie jeśli układ odpornościowy jest osłabiony. Warto zwrócić uwagę na długość jego trwania i ewentualne inne symptomy, które mogą wskazywać na poważniejsze schorzenia, wymagające konsultacji z lekarzem. Alarmujące dolegliwości to m.in.:

  • katar;
  • ból gardła;
  • uczucie drapania w gardle;
  • osłabienie;
  • podwyższona temperatura ciała.

Suche powietrze i zanieczyszczenia

Zbyt suche powietrze w pomieszczeniu może podrażniać śluzówkę gardła i wywoływać suchy kaszel. Problem ten nasila się zimą, gdy ogrzewanie powoduje zmniejszenie wilgotności powietrza. Długotrwała ekspozycja na suche powietrze prowadzi niekiedy do przewlekłego podrażnienia gardła i częstszych epizodów kaszlu.

Warto też wspomnieć o zanieczyszczeniach powietrza. Smog, dym tytoniowy czy substancje chemiczne obecne w środkach czystości również mogą podrażniać drogi oddechowe i wywoływać nocne ataki kaszlu.

Przewlekłe choroby płuc

Choroby przewlekłe, takie jak przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) czy idiopatyczne włóknienie płuc, mogą powodować nocny kaszel. W takich przypadkach często współwystępuje on z dusznością i uczuciem ściskania w klatce piersiowej.

Warto pamiętać, że przewlekły kaszel, który utrzymuje się przez kilka tygodni lub dłużej, powinien być skonsultowany z lekarzem. Może być oznaką poważniejszych schorzeń wymagających specjalistycznej diagnostyki i leczenia.

Jakie badania warto wykonać, aby znaleźć przyczynę suchego kaszlu w nocy?

Jeśli podejrzewasz, że kaszel jest wynikiem alergii, warto wykonać testy skórne lub badanie IgE całkowitego i swoistego. Pomogą one zidentyfikować potencjalne alergeny.

W przypadku podejrzenia astmy lub POChP lekarz może zalecić spirometrię bądź testy prowokacyjne, które ocenią pojemność i funkcję płuc.

Natomiast, aby potwierdzić lub wykluczyć refluks żołądkowo-przełykowy jako przyczynę kaszlu, można wykonać pH-metrię przełyku. Badanie to mierzy poziom kwasu w przełyku.

W przypadku przewlekłego kaszlu warto rozważyć RTG klatki piersiowej, które może wykryć zmiany w płucach wskazujące na infekcję, przewlekłe choroby płuc czy nowotwory.

Aby ocenić stan zdrowia i wykluczyć infekcję, lekarz może zlecić też morfologię krwi z rozmazem, oznaczenie poziomu CRP oraz OB. W przypadku podejrzenia zakażenia bakteryjnego warto wykonać posiew plwociny.

Badania, które warto wykonać:

Bibliografia

    1. M. Niedoszytko, Patogeneza astmy i alergii, „Alergia Astma Immunologia” 2017, nr 22 (2–3), s. 37.
    2. A. Bręborowicz, Przewlekły kaszel, „Alergia Astma Immunologia” 2017, nr 22 (2–3), s. 38.
    3. E. Toporowska-Kowalska, Choroba refluksowa a choroby układu oddechowego, „Alergia Astma Immunologia” 2017, nr 22 (2–3), s. 39.
    4. P. Dąbrowiecki, A. Jerzy Badyda, A. Chciało, Zanieczyszczenie powietrza a choroby obturacyjne, „Alergia Astma Immunologia” 2017, nr 22 (2–3), s. 39–41.
    5. A. Zawadzka-Krajewska, Astma, kaszel nawykowy czy kaszel psychogenny, „Alergia” 2022, nr 2, s. 19–20.
    6. M. Korzonek, A. Dziergas, M. Kuczyńska, Choroba refluksowa przełyku (GERD) — problem wciąż aktualny, „Forum Medycyny Rodzinnej” 2014, vol. 8, nr 5, s. 201–210.
    7. D. Tworek, Przewlekła obturacyjna choroba płuc – diagnostyka i leczenie w gabinecie lekarza rodzinnego, „Lekarz POZ” 2020, nr 1, s. 9–13.