Zdarzyło Ci się po posiłku potrzebować drzemki, żeby efektywnie funkcjonować w dalszej części dnia? Wiele osób tego doświadcza. Mowa wówczas o senności poposiłkowej. Często jest to stan fizjologiczny, który wynika z intensywnej pracy układu trawiennego i wzrostu poziomu glukozy. Jednak w niektórych przypadkach senność poposiłkowa jest objawem pewnych problemów zdrowotnych. Przyjrzyjmy się przyczynom i objawom tego zjawiska oraz skutecznym sposobom łagodzenia go.

Przyczyny senności poposiłkowej

Senność po jedzeniu to zjawisko fizjologiczne. Po posiłku organizm skupia się na trawieniu, co prowadzi do zmniejszenia przepływu krwi do mózgu. To może powodować senność. Ponadto niektóre składniki pokarmowe, takie jak węglowodany, mogą pobudzać produkcję neuroprzekaźników powodujących senność. Niemniej senność poposiłkowa może być również spowodowana przez inne poważne czynniki, takie jak:

• Nieprawidłowe nawyki żywieniowe – spożywanie dużych ilości ciężkostrawnych, tłustych posiłków może spowodować większą senność po jedzeniu. Podobnie siadanie do posiłku późno w nocy lub sięganie po przekąski bogate w cukry przed położeniem się do łóżka może zakłócić rytm snu i prowadzić do spadku energii w ciągu dnia (nasilającego się po jedzeniu).
• Cukrzyca – u osób z zaburzeniami glikemii senność po jedzeniu może wynikać z niestabilnego poziomu glukozy we krwi. Gwałtowny wzrost poziomu cukru po posiłku, a następnie równie szybki spadek objawia się sennością i zmęczeniem.
• Zaburzenia hormonalne – niektóre zaburzenia hormonalne, takie jak niedoczynność tarczycy czy dysfunkcje nadnerczy, mogą wpływać na poziom energii i prowadzić do senności, również po jedzeniu.
• Zespół jelita drażliwego – u niektórych osób senność poposiłkowa spowodowana jest zespołem jelita drażliwego. Ta choroba przewlekła wpływa na pracę jelit i może przyczyniać się do uczucia zmęczenia i senności po jedzeniu.
• Reakcje alergiczne – u osób z alergiami pokarmowymi senność poposiłkowa może być jednym z objawów nadwrażliwości na pewne składniki diety. 

Objawy senności poposiłkowej

Senność poposiłkowa objawia się uczuciem zmęczenia, ospałością i trudnościami w koncentracji. Często towarzyszą temu również inne objawy, takie jak:

• drżenie rąk,
• kołatanie serca,
• pocenie się,
• szybko powracające uczucie głodu.

Jeśli senność po jedzeniu jest intensywna i utrzymuje się przez dłuższy czas, może to wskazywać na obecność pewnych chorób lub zaburzeń. W takim przypadku skonsultuj się z lekarzem w celu zdiagnozowania przyczyny i ustalenia odpowiedniego leczenia.

Sposoby na złagodzenie senności poposiłkowej

Jeśli senność poposiłkowa nie jest wynikiem żadnego poważnego problemu zdrowotnego, istnieje kilka sposobów, które mogą pomóc złagodzić ten problem. 

Spożywaj lekkie posiłki

Unikaj spożywania ciężkich, tłustych dań, które mogą obciążać układ trawienny i prowadzić do większej senności po jedzeniu. Zamiast tego postaw na łatwostrawne dania, które dostarczą Ci energii, ale nie obciążą organizmu.

Zwróć uwagę na jakość snu

Senność poposiłkowa może być wynikiem niedoboru snu w nocy. Przestrzegaj zdrowych nawyków, takich jak regularne pory nocnej regeneracji i wstawanie o tej samej porze, unikanie kofeiny i ekranów bezpośrednio przed snem oraz zapewnienie sobie komfortowego otoczenia do spania (np. dobrze przewietrz sypialnię).

Zmniejsz spożycie cukrów prostych

Spożywanie dużej ilości cukrów prostych, które znajdują się w słodkich przekąskach i napojach, może prowadzić do gwałtownego wzrostu poziomu cukru we krwi, a następnie do nagłego jego spadku. To może powodować senność poposiłkową. Zwróć uwagę na to, jak wiele jest w Twojej diecie produktów zawierających cukry proste, i wyeliminuj je (lub chociaż znacząco ogranicz) na rzecz węglowodanów złożonych (np. pełnoziarnistych produktów zbożowych), które zapewnią Ci długotrwałą energię.

Zadbaj o regularne posiłki

Nie pomijaj posiłków! Stawiaj na regularny, zrównoważony jadłospis. Pomijanie dań i przekąsek zaplanowanych w diecie może prowadzić do nagłego spadku poziomu cukru we krwi i senności poposiłkowej. I odwrotnie – utrzymanie regularnych pór posiłków pomoże utrzymać stabilny poziom energii i zmniejszy ryzyko senności po jedzeniu.

Aktywność fizyczna

Regularna aktywność fizyczna może pomóc w regulacji poziomu energii i poprawie ogólnego samopoczucia. Pamiętaj jednak, aby nie uprawiać intensywnego treningu tuż przed posiłkiem, ponieważ może to spowodować większą senność po jedzeniu. Dobrym pomysłem jest spacer po obiedzie czy kolacji, który wspomoże trawienie i zapobiegnie senności poposiłkowej.

Odpoczynek po posiłku

Jeśli odczuwasz senność po jedzeniu, warto zrobić krótką przerwę i pozwolić sobie na chwilę odpoczynku. Możesz usiąść wygodnie, zrelaksować się i skoncentrować na oddychaniu. To może pomóc w złagodzeniu senności i poprawie koncentracji.

Regularne badania

Jeśli zmagasz się z powtarzającymi się i nasilającymi epizodami senności poposiłkowej, warto skonsultować się z lekarzem i wykonać odpowiednie badania. To pomoże zidentyfikować ewentualne problemy zdrowotne i podjąć odpowiednie działania terapeutyczne.

Badania, które warto wykonać:

• e-Pakiet alergiczny – badania w pakiecie pozwalają rozpoznać alergiczne podłoże objawów chorobowych, takich jak wzmożona senność;
• e-Pakiet profilaktyczny podstawowy – w pakiecie uwzględniono morfologię krwi, glukozę, lipidogram (CHOL, HDL, nie-HDL, LDL, TG) i CRP (ilościowo), które pozwolą ocenić ogólny stan organizmu;
• e-Pakiet dla każdego (maksimum) – zestawienie wyników badań z pakietu pozwala na ogólną ocenę stanu zdrowia i rozpoznanie nieprawidłowości mogących przyczyniać się do nawracających epizodów senności poposiłkowej.

Bibliografia

1. M. Hall, M. Walicka, I. Traczyk, Hipoglikemia reaktywna jako choroba XXI wieku w ujęciu interdyscyplinarnym, „Wiadomości Lekarskie” 2020, t. LXXIII, nr 2, s. 384–389.
2. Zasady postępowania w cukrzycy. Zalecenia dla lekarzy POZ – 2019 rok, „Choroby Serca i Naczyń” 2019, t. 16, nr 2, s. 73–111.