Reumatyzm to potoczna nazwa dla katalogu schorzeń o charakterze zapalnym. Dotyczy on układu ruchu i objawia się nawracającym bólem kości i stawów, który znacznie zmniejsza komfort codziennego funkcjonowania. Symptomy często nasilają się przy zmianie pogody lub wtedy, gdy pojawiają się zmiany w diecie, stres czy infekcja wirusowa. Sprawdź, jakie są przyczyny tej przypadłości, jak przebiega jej leczenie i kiedy warto zgłosić się do fizjoterapeuty.

Reumatyzm – co to takiego? Kogo dotyczy problem?

Reumatyzm to ogólne określenie dla ponad 200 chorób o podłożu zapalnym, które upośledzają układ ruchu – kości, stawy i mięśnie. Schorzenia te mogą mieć nieco odmienne objawy i dotyczyć różnych partii ciała, niemniej jednak ich wspólnym mianownikiem pozostają nawracający ból i zaburzenie ruchomości. W stawie dotkniętym chorobą dochodzi do uszkodzenia błony maziowej, która powoduje stan zapalny, obrzęk i gromadzenie się płynu we wnętrzu stawu. Degeneracja ma niestety charakter nieodwracalny i tylko odpowiednio wcześnie postawiona diagnoza i rozpoczęte leczenie może opóźnić postępujące zmiany zwyrodnieniowe. 

Szacuje się, że problem może dotyczyć nawet 25% społeczeństwa. Najczęściej są to osoby starsze, jednak na zachorowanie narażeni są także ludzie młodzi.

O czym może świadczyć strzelanie w kolanie i do kogo zgłosić się z tym problemem?

Rodzaje chorób reumatycznych

Według danych organizacji American College of Rheumatology ACA wyróżnia się kilka grup chorób reumatycznych. Należą do nich m.in.:

• układowe choroby tkanki łącznej – np. reumatoidalne zapalenie stawów (RZS), toczeń rumieniowaty, rumień guzowanty, nawracające zapalenie chrząstek;
• spondyloartropatie – np. łuszczycowe zapalenie stawów, zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa;
• choroba zwyrodnieniowa stawów;
• zapalenie stawów;
• zaburzenia nerwowo-naczyniowe – neuropatyczne choroby stawów; zespół cieśni nadgarstka;
• zmiany zapalne w obrębie tkanek miękkich – tzw. reumatyzm pozastawowy, a więc zapalenia powięzi, przewlekłe napięcie mięśni, zmiany w krążkach międzykręgowych;
• choroby kości i chrząstek – osteoporoza, zapalenia kości, dysplazja kości i stawów.

Dolegliwości ze strony układu ruchu mogą pojawić się również w chorobach metabolicznych, takich jak cukrzyca. Bywają również schorzeniem towarzyszącym hemofilii, dysfunkcjom trzustki czy różnego typu urazom. 

Jakie są przyczyny reumatyzmu?

Przyczyny powstawania zmian reumatycznych nie zostały do końca zbadane. Wiadomo jednak, że choroby mogą mieć podłoże środowiskowe, a także genetyczne. W praktyce oznacza to, że możesz podjąć wiele działań w celu profilaktyki chorób reumatycznych, jednak na niektóre z nich niestety nie masz wpływu. Do podstawowych przyczyn reumatyzmu należą mała aktywność fizyczna lub jej brak, niezdrowa dieta oraz niedobory witaminy D i wapnia. Uważa się, że na choroby reumatyczne narażeni są także ludzie, u których nieprawidłowo leczono choroby wieku dziecięcego, np. anginę. Nie bez znaczenia jest także środowisko życia i pracy – osoby, które są narażone na długotrwałe działanie zimna i wilgoci, częściej niż inni będą skarżyć się na bóle kości i stawów. Do listy przyczyn należy dodać jeszcze zbyt intensywną aktywność fizyczną, która przeciąża stawy, nawracające infekcje wirusowe i bakteryjne, a także choroby tarczycy, takie jak Hashimoto czy nadczynność gruczołu.

Jak objawia się reumatyzm?

Reumatyzm objawia się przede wszystkim nawracającym bólem stawów – najczęściej są to kolana, nadgarstki, palce u dłoni czy biodra. Nasila się w godzinach porannych i staje się bardziej intensywny, kiedy zmienia się pogoda lub osoba dotknięta schorzeniem doświadcza stresowych sytuacji. Skóra wokół zmiany reumatycznej staje się zaczerwieniona i ciepła. Staw staje się mniej elastyczny, z czasem może ulec zniekształceniu, a  jego ruchomość zostaje ograniczona.

Do tego dochodzą inne dolegliwości, takie jak:

• brak apetytu,
• bóle mięśniowe,
• częste stany podgorączkowe,
• problemy z zasypianiem,
• ogólne osłabienie,
• obniżenie nastroju, a w skrajnych przypadkach również depresja.

Symptomy charakterystyczne dla reumatyzmu pojawiają się okresowo. Ich czasowy brak nie powinien uśpić Twojej czujności czy sprawić, że odwołasz wizytę u lekarza i opóźnisz rozpoczęcie procesu diagnostycznego.

Reumatyzm – do jakiego lekarza się udać?

Jeśli obserwujesz u siebie niepokojące objawy, w pierwszej kolejności zgłoś się do lekarza rodzinnego lub internisty. Gdy okaże się to konieczne, dostaniesz skierowanie do reumatologa, który zleci niezbędne badania, określi rodzaj Twojego schorzenia oraz ustali dalsze leczenie. Pamiętaj, że długotrwałe stosowanie środków przeciwbólowych nie eliminuje przyczyny problemu, a może stać się powodem dodatkowych dolegliwości.

Jak przebiega diagnostyka i leczenie reumatyzmu?

Diagnostykę dolegliwości należy zacząć od badań na reumatyzm, które obejmują m.in.: morfologię krwi, OB, kwas moczowy, CRP, ASO, RF, anty-CCP. Na pobranie krwi, które przebiega według standardowej procedury, zgłoś się w godzinach porannych i przyjdź na nie na czczo. Pomocnymi metodami diagnostycznymi, po które warto sięgnąć, mogą okazać się RTG, tomografia komputerowa czy rezonans magnetyczny.

Leczenie zmian, które mają charakter nieodwracalny, polega na połączeniu wielu działań – farmakologii, diety i fizjoterapii. Chorzy na reumatyzm zażywają  najczęściej niesteroidowe leki przeciwzapalne, glikokortykosteroidy. Terapia powinna obejmować również zmianę nawyków żywieniowych, m.in. ograniczenie słodyczy i produktów spożywczych, takich jak groch, ziemniaki czy musztarda, oraz wprowadzenie do diety większej ilości warzyw, owoców i ryb morskich. Ogromne znaczenie mają także rehabilitacja pod okiem fizjoterapeuty oraz proste ćwiczenia, które można wykonywać w domu. Ważną częścią terapii będą także turnusy rehabilitacyjne, podczas których można zażywać np. leczniczych kąpieli siarkowych. Usystematyzowane działania nie wyeliminują choroby całkowicie, jednak spowolnią jej postęp i znacznie zwiększą komfort codziennego życia. 

Łuszczyca, czyli choroba autoimmunologiczna

Łuszczyca – objawy, diagnoza, leczenie

Dlaczego warto stosować kąpiele siarkowe – na co pomagają, komu są zalecane?

Choroba Leśniowskiego-Crohna – przyczyny, objawy, diagnostyka i leczenie

Bibliografia

1. M. Majdan, Choroba zwyrodnieniowa stawów. W gabinecie lekarza specjalisty, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2019.
2. B. Grygiel-Góniak, Reumatologia, Kompendium, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2022.
3. P. Małdyk (red.), Choroby układu ruchu w praktyce lekarza rodzinnego, Wydawnictwo Edra Urban & Partner, Warszawa 2020