Co roku na raka jajnika zapada w Polsce 3,5 tys. kobiet, najwięcej pomiędzy 50. a 70. rokiem życia. Zdarza się jednak również u młodszych pań, a nawet dziewczynek.
Z danych Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego wynika, że na raka jajnika każdego roku zapada 3,5 tys. kobiet. Stanowi on 5 proc. wszystkich nowotworów złośliwych u kobiet. PTG podaje, że najwięcej przypadków raka jajnika notuje się pomiędzy 50. a 70. rokiem życia, ale ok. 15 proc. zachorowań zdarza się przed 50. rokiem życia, zwłaszcza u kobiet posiadających uwarunkowaną genetycznie skłonność do tego nowotworu. Z danych PTG wynika, że około 1 na 300 kobiet w Polsce ma odziedziczone po jednym z rodziców wrodzone uszkodzenie DNA, czyli tzw. mutację, genów BRCA1 lub BRCA2.
Przyczyny raka jajnika
Uwarunkowania genetyczne są tylko jedną z możliwych przyczyn choroby. Inną mogą być częste owulacje. Uważa się, że ryzyko choroby zmniejsza się u kobiet, które stosują antykoncepcję, ale też u tych, które posiadają więcej dzieci i karmiły piersią. Przyczyn choroby upatruje się także w niezdrowej diecie, ubogiej w błonnik i witaminy. Ryzyko zwiększają też niepłodność i nieskuteczne stymulacje owulacji.
Objawy raka jajnika
Rak jajnika jest niebezpieczny, bo długo nie daje żadnych objawów. Jajnik może znacznie zwiększyć swoje rozmiary nie dając żadnych dolegliwości. PTG informuje, że w tym czasie od guza mogą odrywać się komórki nowotworowe i przemieszczać się wraz z płynem otrzewnowym po całej jamie brzusznej, umiejscawiając się w innych narządach m.in. jelitach, wątrobie czy żołądku. Wtedy choroba staje się zaawansowana i pojawiają się jej pierwsze charakterystyczne objawy. Zalicza się do nich: powiększenie obwodu brzucha, wzdęcia, odbijanie się, zgagę, uczucie pełności, brak apetytu. Mogą pojawić się krwawienia z pochwy.
Rak jajnika – jakie badania?
Rak jajnika pozwala zdiagnozować USG przezpochwowe. Ginekolog, wykonując badanie może dostrzec zmiany i wykryć guza. Trzeba jednak pamiętać, że na wczesnym etapie guz może zostać niezauważony. Dlatego bardzo przydatne w diagnostyce są markery raka jajnika. Jednym z nich jest CA 125. Czym jest marker CA 125? CA 125 to glikoproteina, antygen nowotworowy, który pojawia się często na powierzchni zmienionych nowotworowo komórek jajników. Stężenie CA 125 w surowicy koreluje z wielkością zmiany nowotworowej. Marker identyfikowany jest w 80 proc. przypadków późnych stadiów (III i IV stopień) nieśluzowych raków jajnika i 50 proc. raków śluzowych. Badanie polega na pobraniu krwi. Nie trzeba szczególnie się do niego przygotowywać. Uważa się, że powinno być wykonane w godzinach porannych. Badania nie należy wykonywać podczas okresu – może wówczas dać fałszywe wyniki. Jeśli to możliwe, badanie należy wykonać w stanie pełnego zdrowia – bez przeziębienia, grypy, gorączki itp. W okresie 2–3 dni należy powstrzymać się od spożywania alkoholu, kawy i herbaty. Badanie CA-125 zaleca się także podczas leczenia raka jajnika. Pozwala ocenić skuteczność terapii. Wzrost markera CA-125 po chemioterapii jest powodem do niepokoju. Może wskazywać na pojawienie się przerzutów.
Zalecane jest także oznaczenie markeru HE-4 (ang. human epididymis protein 4). HE4 to jeden z nowszych markerów stosowanych w diagnostyce raka jajnika. HE4 jest ludzkim białkiem komórek nabłonkowych najądrza. Lekarz może zalecić wykonanie tzw. algorytmu ROMA. ROMA (ang. Risk Of Ovarian Malignancy Algorithm) jest najmocniejszą diagnostycznie laboratoryjną metodą różnicowania złośliwych i łagodnych nowotworów jajnika. Określa ryzyko obecności raka jajnika na podstawie stężenia we krwi markerów nowotworowych: CA 125 i HE4 i stanu menopauzalnego. Diagnostyka jest niezwykle istotna, by podjąć natychmiastowe leczenie. To najczęściej polega na usunięciu jajnika i macicy. Po zabiegu kobieta poddawana jest chemioterapii.
CA-125 marker nowotworowy – na czym polega badanie?
Rak prostaty – objawy i profilaktyka
Rak jelita grubego – diagnoza, objawy, leczenie
Badania profilaktyczne kobiet po 40 roku życia
Skąpa miesiączka – przyczyny i potencjalne powiązania z zaburzeniami hormonalnymi
