Pieczenie w przełyku może być objawem niegroźnej infekcji dróg oddechowych, choroby refluksowej, ale także kandydozy jamy ustnej. Dolegliwość może nasilać się w pozycji leżącej lub po spożyciu niektórych produktów. Oprócz pieczenia w gardle i przełyku mogą wystąpić inne objawy, takie jak: chrypka, ból brzucha, zaczerwienienie gardła.
Przyczyny pieczenia w przełyku i diagnostyka
Pieczenie w przełyku może występować w chorobach układu pokarmowego. Utrzymująca się kilka tygodni dolegliwość jest wskazaniem do konsultacji lekarskiej i podjęcia diagnostyki. Zalecane jest wykonanie badań tzw. pakietu brzusznego. To kompleksowy pomiar parametrów krwi, moczu i kału, które są niezbędne do analizy pracy układu pokarmowego i rozpoznania przyczyn nieprzyjemnych objawów.
Kandydoza jamy ustnej
Ból gardła i pieczenie w przełyku może być objawem kandydozy, czyli grzybicy jamy ustnej. Czynnikiem etiologicznym jest grzyb z rodzaju Candida albicans. Rzadziej identyfikowane gatunki to: C. tropicalis, C. krusei, C. glabrata, C. parapsilosis. Zdrowy organizm ludzki jest wystarczająco wyposażony w mechanizmy ochronne i zapobiegające rozwojowi infekcji. Jednak w przypadku wzmożonej inwazyjności grzyba i niedoborów odporności patogen przedostaje się do krwi i rozwija się infekcja. Istnieją czynniki predysponujące do kandydozy jamy ustnej. Są to:
- zmiany w składzie mikroflory jamy ustnej,
- dieta wysokowęglowodanowa,
- niedostateczna produkcja śliny,
- zaburzenia hormonalne (nieustabilizowane choroby tarczycy),
- cukrzyca,
- zaburzenia funkcji leukocytów,
- immunosupresja,
- niedobory witamin.
W obrazie klinicznym kandydoza jamy ustnej ma postać ograniczonego rumienia umiejscowionego na ścianie gardła i podniebieniu. Na języku mogą pojawić się nitkowate brodawki i czerwone plamki. Zmiany są bolesne i powodują pieczenie. Pacjenci zgłaszają również nadmierną suchość jamy ustnej i zaburzenia smaku. W zależności od zaawansowania kandydozy niektóre zmiany zapalne mogą pojawić się również na dziąsłach, wargach i w kącikach ust. Kandydoza jest szczególnie niebezpieczna dla osób starszych i pacjentów z ubytkami odporności. Grzyb ma zdolność namnażania się i rozprzestrzeniania po organizmie. Zwiększa to ryzyko kandydozy uogólnionej.
Diagnostyka kandydozy jest złożona. Podstawą są badania krwi uwzględniające posiew krwi w kierunku grzybów z grupy Candida.
Refluks żołądkowo-przełykowy
Pieczenie w przełyku i w klatce piersiowej, cofanie się treści pokarmowej z żołądka, częsta zgaga i uczucie kwaśnego smaku w ustach – to charakterystyczne objawy choroby refluksowej przełyku. U części pacjentów po posiłku pojawiają się bóle w górnej części brzucha. Mają one charakter intensywnego palenia, które nasila się w pozycji leżącej. Objawy te są podstawą wstępnego rozpoznania choroby i dalszych kroków szczegółowej diagnostyki.
Objawy refluksu pojawiają się chwilę po spożyciu obfitych, tłustych i pikantnych posiłków. Dodatkowo dolegliwości mogą być nasilane przez konkretne grupy produktów, m.in.: czekoladę, kawę, cytrusy, jabłka, pomidory, miętę, napoje gazowane, alkohol, papierosy. Choroba refluksowa ma charakter przewlekły i nawracający. Czynnikami wyzwalającymi objawy są błędy dietetyczne i spożywanie produktów drażniących.
Częste zarzucanie treści pokarmowej może prowadzić do wielonarządowych powikłań w postaci: zapalenia przełyku, zapalenia gardła, zapalenia zatok obocznych nos, refluksowego zespołu nadżerek zębowych, przewlekłego zapalenia błony śluzowej krtani.
Choroba wrzodowa żołądka
Zgaga, palenie w dołku i odbijanie stanowią pierwsze objawy choroby wrzodowej żołądka. Schorzenie rozwija się stopniowo. Z czasem chwilę po spożyciu posiłku pojawia się ból w nadbrzuszu. Objawy są skutkiem podrażnienia wrzodów przez pokarm i sok żołądkowy. U niektórych pacjentów bóle mogą promieniować do pleców. Często rozwijają się inne objawy w postaci nudności, wymiotów kwaśną treścią, czkawki, nadmiernego wydzielania śliny. Przez wielu pacjentów objawy te są bagatelizowane i uznawane za niegroźną niestrawność. Przyczyn wrzodów żołądka jest wiele, m.in.: uwarunkowania genetyczne, palenie papierosów, nadużywanie alkoholu, nieprawidłowe nawyki żywieniowe, silny stres, zakażenie bakterią Helicobacter pylori. Diagnostyka choroby wrzodowej wymaga wykonania badania krwi pod kątem wykrycia bakterii Helicobacter pylori. Uzupełnieniem diagnostyki są badania obrazowe – USG jamy brzucha i gastroskopia.
Infekcje wirusowe i bakteryjne
Pieczenie w gardle to charakterystyczny objaw niegroźnych infekcji dróg oddechowych. Najczęściej poprzedza inne dolegliwości, takie jak: zatkany nos, ból gardła, brak apetytu, osłabienie, gorączkę, kaszel. W początkowym etapie pieczenie ma niewielką intensywność i najczęściej pojawia się wieczorem. Ściana gardła jest zaczerwieniona i wyraźnie podrażniona. Objaw może nasilać się podczas picia gorących płynów. Ustępuje samoistnie po mniej więcej 7 dniach.
Badania, które warto wykonać
Zalecane badania w kierunku diagnostyki chorób układu pokarmowego to:
- e-Pakiet maksimum – to kompleksowe badania krwi, uwzględniające pełną morfologię oraz lipidogram, próby wątrobowe, TSH, kwas moczowy, kreatyninę, elektrolity. Analiza kompleksowych wyników badań umożliwia rzetelną ocenę stanu zdrowia pacjenta i dostarcza niezbędnych informacji o pracy układu pokarmowego,
- e-Pakiet tarczycowy – ocena pracy tarczycy jest niezbędna w celu analizy pracy jelit i wątroby. Ponadto badania parametrów tarczycy są wskazane w przypadku nawracającej kandydozy,
- e-Pakiet ryzyko cukrzycy/insulinooporność – zestaw badań w celu analizy pracy gospodarki węglowodanowej. Badanie w kierunku cukrzycy i insulinooporności jest niezbędne w przypadku choroby wrzodowej żołądka, refluksu i kandydozy.
Bibliografia
- B. Petkowicz, M. Skiba-Tatarska, J. Wysokińska-Miszczuk, Kandydoza jamy ustnej, „Gerontologia Polska” 2016, 14(4), s. 160–164.
- K. Chmiel i in., Pozaprzełykowe objawy refluksu żołądkowo-przełykowego, „Nowiny Lekarskie” 2009, 78(3–4), s. 216–221.
- K. Chmiel i in., Profilaktyka i terapia żywieniowa w chorobie wrzodowej żołądka, „Medycyna Rodzinna” 2018, 21(3), s. 245–251.
