W pierwszym półroczu 2023 r. w Polsce wykonano 65 tys. cesarskich cięć – tak wynika z raportu przygotowanego przez Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ). Oznacza to, że we wspomnianym okresie prawie połowa (48%) kobiet urodziła swoje dzieci tą drogą. Cesarskie cięcie to poważna operacja, po której organizm może dochodzić do siebie nieco dłużej, niż po porodzie siłami natury. Sprawdź, jak wygląda połóg, jak pielęgnować ranę i czego unikać w tym trudnym czasie.

Cesarskie cięcie – co dzieje się w organizmie kobiety?

Cesarskie cięcie to chirurgiczna metoda zakończenia ciąży, którą wykonuje się z różnych wskazań medycznych. Należą do nich np. choroby serca czy poważne wady kręgosłupa matki albo wysoka masa ciała lub miednicowe ułożenie dziecka. Operacja może mieć charakter planowy lub nagły, gdy poród nie postępuje lub jest zagrożenie życia. 

Operację wykonuje się w znieczuleniu podpajęczynówkowym (po którym przyszła mama nie czuje bólu od pasa w dół, ale pozostaje przytomna i świadoma) lub w pełnej narkozie. Ginekolog położnik rozcina sześć kolejnych warstw jamy brzusznej i macicy (zazwyczaj jest to cięcie poprzeczne), wydobywa dziecko wraz z łożyskiem, a następnie zamyka macicę podwójną warstwą szwów. Cesarskie cięcie trwa ok. 30 minut, z czego większość czasu lekarze poświęcają na założenie szwów. Noworodek przekazywany jest neonatologowi, a świeżo upieczona mama zostaje przewieziona na salę pooperacyjną. To właśnie tam zaczyna się trudny okres połogu. Pierwsza próba samodzielnego wstania (pionizacji) zazwyczaj następuje po 8-12 godzinach od zakończenia operacji. Wiele szpitali dopuszcza możliwość, aby już na tym etapie noworodek mógł przebywać z mamą.

Ile trwa połóg po cesarskim cięciu? Jak wygląda?

W literaturze fachowej dzieli się połóg na 3 etapy.

  1. Bezpośredni – pierwsze 24 godziny po porodzie, kiedy macica się obkurcza i następują pierwsze próby przystawienia dziecka do piersi.
  2. Wczesny – czyli pierwszy tydzień po porodzie, kiedy organizm powoli wraca do równowagi hormonalnej sprzed ciąży.
  3. Późny – to okres, w którym organizm regeneruje się po porodzie i goją się rany pooperacyjne. Trwa 6 tygodni, ale w przypadku cesarskiego cięcia może przedłużyć się do 8 tygodni.

Połóg po cesarskim cięciu i porodzie naturalnym przebiega podobnie. W obu przypadkach pojawiają się:

  • odchody połogowe, czyli krwawienie z dróg rodnych, które przypomina obfitą miesiączkę. Na początku są czerwone, a na dalszym etapie przybierają ciemnoczerwoną lub brunatną barwę;
  • bóle brzucha o charakterze skurczowym – świadczą o tym, że macica się obkurcza;
  • ciągłe zmęczenie i brak energii;
  • huśtawka emocjonalna, która wynika z kolejnej rewolucji hormonalnej w organizmie. Gdy przestają działać hormony ciążowe, wzrasta poziom prolaktyny odpowiedzialnej za laktację.

Ważnym etapem połogu po cesarskim cięciu jest gojenie się rany, którą świeżo upieczona mama powinna uważnie obserwować i odpowiednio pielęgnować.

Jak pielęgnować ranę po cesarskim cięciu?

W pierwszych dniach po operacji rana jest zabezpieczona opatrunkiem, który trzeba chronić przed zamoczeniem, a w przypadku kontaktu z wodą wymienić na nowy (o te czynności dba zazwyczaj personel szpitala). Po zdjęciu opatrunku świeżo upieczona mama powinna:

  • regularnie wietrzyć ranę, ponieważ dopływ powietrza przyspiesza proces gojenia;
  • przemywać ranę letnią wodą z mydłem;
  • 2-3 razy dziennie przemywać ranę środkiem odkażającym – w tym celu najlepiej użyć płynów antyseptycznych, które nie tylko zapobiegają zakażeniom, ale również przyspieszają proces gojenia;
  • nosić majtki siateczkowe, które ułatwiają dostęp powietrza do rany i przy tym nie uciskają jej.

Po zakończeniu połogu warto umówić się na konsultację z fizjoterapeutą uroginekologicznym, który oceni stan blizny i pokaże, jak ją masować, aby podbrzusze mogło być tak samo mobilne jak przed ciążą. Chcesz sprawdzić stan swojego zdrowia po cesarskim cięciu? Sięgnij po pakiet badań po porodzie.

Czego nie wolno robić po cesarskim cięciu?

Połóg powinien być czasem odpoczynku, choć praktyka pokazuje, że opieka nad noworodkiem raczej na to nie pozwala. Aby organizm prawidłowo zregenerował się po cesarskim cięciu, trzeba przede wszystkim oszczędzać mięśnie brzucha – w pierwszych tygodniach po porodzie unikać intensywnego sprzątania czy ćwiczeń fizycznych. Kobieta powinna również ograniczyć dźwiganie – lekarze często mówią, że maksymalny ciężar, jaki można udźwignąć po cesarskim cięciu, to waga dziecka. 

Kiedy można wrócić do aktywności seksualnej i fizycznej po cesarskim cięciu?

Do aktywności fizycznej i seksualnej kobieta powinna wrócić najwcześniej po zakończeniu połogu, przy tym ta druga może być podjęta wcześniej. Według zaleceń pierwszy stosunek seksualny po porodzie powinien odbyć się dopiero po wizycie kontrolnej u ginekologa (czyli 6-8 tygodni po porodzie). Powrót do aktywności fizycznej warto skonsultować z fizjoterapeutą uroginekologicznym, który ułoży indywidualny zestaw ćwiczeń i podpowie, kiedy można wrócić do bardziej intensywnych treningów. 

Badania, które warto zrobić:

  • e-Pakiet dla kobiet – to komplet badań profilaktycznych, w ramach którego wykonasz m.in. pełną morfologię krwi, lipidogram, sprawdzisz poziom glukozy i TSH. Dzięki temu możesz ocenić swój ogólny stan zdrowia;
  • e-Pakiet badań hormonalnych dla kobiet – dzięki niemu sprawdzisz poziom TSH, FSH, LH, prolaktyny w swoim organizmie. Dowiesz się, czy Twoje ciało wróciło już do równowagi hormonalnej po ciąży i porodzie;
  • e-Pakiet tarczycowy rozszerzony – jest to cały panel tarczycowy (TSH, FT4, FT3, anty-TPO, anty-TG, przeciwciała przeciwko receptorom TSH), po który warto sięgnąć szczególnie wtedy, gdy w czasie ciąży pojawiły się problemy z nadczynnością lub niedoczynnością tarczycy;
  • e-Pakiet dla planujących ciążę – szeroka gama badań, które umożliwiają ogólną ocenę stanu zdrowia kobiety planującej ciążę. Wśród nich morfologia krwi, OB, glukoza, cholesterol całkowity, ALT, kreatynina, wapń całkowity, magnez i badania hormonalne.

Bibliografia

  1. G. Bręborowicz, Położnictwo i ginekologia, t. 1–2, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2020.
  2. A. Courtney i in., 9 miesięcy. Od zarodka do noworodka! Przewodnik po ciąży dla całej rodziny, Wydawnictwo Babaryba, Warszawa 2020.
  3. K. Laskowska, Ciąża. Poradnik, Wydawnictwo SBM, Warszawa 2022.
  4. Porody w Polsce w danych NFZ (mapa i raport), https://www.nfz.gov.pl/aktualnosci/aktualnosci-centrali/porody-w-polsce-w-danych-nfz-mapa-i-raport,8405.html (dostęp z 01.02.2023).