Zmiana koloru moczu może być pierwszym sygnałem, że w organizmie zachodzą niepokojące procesy. Jednym z mniej typowych odcieni jest pomarańczowy, który może zarówno mieć błahą przyczynę, jak i świadczyć o poważniejszych problemach zdrowotnych. Warto przyjrzeć się możliwym powodom takiej zmiany i sprawdzić, jakie badania laboratoryjne okażą się pomocne w diagnostyce.

Odwodnienie organizmu

Odwodnienie to jedna z najczęstszych przyczyn ciemniejszego, pomarańczowego moczu. Kiedy organizm traci więcej płynów, mocz staje się bardziej skoncentrowany, co skutkuje jego ciemniejszym kolorem. Może temu towarzyszyć suchość w ustach, bóle głowy, osłabienie i zawroty głowy. Warto wtedy zwrócić uwagę na ilość spożywanych płynów i zwiększyć ich podaż. Do potwierdzić odwodnienie, pomocne może być badanie ogólne moczu oraz analiza poziomu elektrolitów, takich jak sód i potas.

Spożycie określonych produktów spożywczych

Niektóre pokarmy wpływają na zabarwienie moczu, szczególnie te bogate w naturalne barwniki. Spożycie dużej ilości marchwi lub soku marchwiowego, dyni czy buraków może sprawić, że mocz przybierze odcień pomarańczowy. Jeśli nie towarzyszą temu żadne inne objawy, można przypuszczać, że zmiana koloru wynika właśnie z diety. W takiej sytuacji nie ma powodów do niepokoju, jeśli jednak wątpliwości pozostają, warto wykonać badanie ogólne moczu w celu wykluczenia innych przyczyn.

Stosowanie niektórych leków

Pewne leki mogą powodować zmianę koloru moczu na pomarańczowy. Należą do nich m.in. antybiotyk ryfampicyna, stosowany w leczeniu gruźlicy, sulfasalazyna używana w terapii chorób zapalnych jelit, witamina B2 (ryboflawina) oraz niektóre środki przeczyszczające zawierające fenoloftaleinę. W takim przypadku kolor moczu wraca do normy po zakończeniu przyjmowania leku. Jeśli jednak barwa moczu pozostaje zmieniona przez dłuższy czas lub towarzyszą jej inne objawy, warto skonsultować się z lekarzem i wykonać badanie ogólne moczu, by wykluczyć inne schorzenia.

Problemy z wątrobą i drogami żółciowymi

Pomarańczowy mocz może być objawem zaburzeń pracy wątroby i dróg żółciowych. W takich chorobach jak np. zapalenie czy marskość wątroby dochodzi do wzrostu poziomu bilirubiny we krwi, co skutkuje zmianą zabarwienia moczu. Jeśli dodatkowo pojawia się żółtaczka, ciemniejszy stolec, nudności, zmęczenie lub świąd skóry, warto jak najszybciej skonsultować się z lekarzem. W diagnostyce pomocne są badania ogólne moczu, które wykrywają obecność bilirubiny, a także analiza enzymów wątrobowych, takich jak ALT, AST, ALP i GGTP.

Hemoliza – rozpad czerwonych krwinek

Rozpad czerwonych krwinek, czyli hemoliza, może prowadzić do wzrostu poziomu bilirubiny we krwi, a tym samym do zmiany barwy moczu na pomarańczowy. Często towarzyszą temu: osłabienie, duszności, bladość skóry i przyspieszone bicie serca. Aby potwierdzić hemolizę, wykonuje się morfologię krwi z rozmazem, badanie poziomu bilirubiny oraz analizę stężenia haptoglobiny i LDH, które są markerami rozpadu czerwonych krwinek.

Problemy z nerkami

Niektóre choroby nerek, np. kłębuszkowe zapalenie nerek, mogą powodować zmiany w składzie i kolorze moczu. Często też pojawiają się bóle w okolicy lędźwiowej, obrzęki, nadciśnienie i pienisty mocz. W diagnostyce schorzeń nerek ważne jest badanie ogólne moczu, pozwalające ocenić obecność białka, erytrocytów i bilirubiny, a także analiza poziomu kreatyniny i eGFR, które pomagają określić funkcję nerek.

Kiedy udać się do lekarza?

Jeśli pomarańczowy mocz pojawił się jednorazowo i można go powiązać z dietą lub odwodnieniem, wystarczy obserwacja organizmu. Warto jednak zgłosić się do lekarza, gdy:

  • zmiana barwy moczu utrzymuje się dłużej niż kilka dni;
  • występują dodatkowe objawy (np. żółtaczka, bóle brzucha, osłabienie, problemy z oddawaniem moczu);
  • nie ma oczywistej przyczyny zmiany koloru moczu;
  • pojawia się silny, nietypowy zapach moczu.

Regularne wykonywanie badań laboratoryjnych pozwala na wczesne wykrycie wielu chorób. Jeśli masz wątpliwości, warto wykonać badania ogólne moczu oraz skonsultować się z lekarzem, który zleci dodatkowe testy w zależności od twojego stanu zdrowia.

Badania, które warto wykonać:

  • e-Pakiet nerkowy – pakiet badań wskazany do wykonania w diagnostyce chorób nerek i układu moczowego objawiających się m.in. trudnościami w oddawaniu i zmianą w ilości wydalanego moczu oraz pienieniem moczu.
  • e-Pakiet dla każdego (maksimum) – pakiet obejmuje badania pozwalające na ogólną ocenę stanu zdrowia, takie jak: morfologia krwi, OB i CRP ilościowe, PT (INR), APTT i fibrynogen, glukoza, elektrolity (sód, potas), lipidogram (CHOL, HDL, nie-HDL, LDL, TG), próby wątrobowe (ALT, AST, ALP, BIL, GGTP), amylaza, mocznik, kreatynina, kwas moczowy, żelazo, wapń całkowity, magnez, TSH.
  • e-Pakiet fit & active maximum – badania w pakiecie wskazane są do wykonania w celu kompleksowej oceny stanu zdrowia, w tym sprawności tkanki tłuszczowej, metabolizmu węglowodanów i lipidów oraz gospodarki hormonalnej.
  • e-Pakiet wątrobowy – badania w pakiecie wskazane są do wykonania w diagnostyce chorób wątroby objawiających się m.in. dyskomfortem w prawym podżebrzu, obrzękami, zmianami skórnymi (np. częstymi zasiniaczeniami, zażółceniem), przewlekłym zmęczeniem, nudnościami i wymiotami.

Bibliografia

  1. Podstawowe objawy i ich różnicowanie w chorobach układu moczowego, https://pediatria.wum.edu.pl/sites/pediatria.wum.edu.pl/files/uklad_moczowy2022.pdf [dostęp: 18.02.2025].
  2. A. Ostałowska, Mocz, https://ppm.edu.pl/docstore/download/SUMbac7cadea9a14fb69fced207b1b2f64a/Mocz-A.wcag.pdf?entityType=article [dostęp: 18.02.2025].
  3. J. Kamińska, Badanie moczu w chorobach nerek i dróg moczowych, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku, Białystok 2020, https://www.umb.edu.pl/photo/pliki/WF_jednostki/zaklad-lab-diagnostyki-klinicznej/dietetyka_/wiczenie%2B1%2C%2B2020%2Bdietetyka%2B-%2Bmaterialy%2Bdo%2Bsamoksztalcenia.pdf [dostęp: 18.02.2025].