Ostroga piętowa to schorzenie, które dotyka zarówno aktywnych sportowców, jak i osoby prowadzące siedzący tryb życia. Choć często postrzegana jest jako problem estetyczny, może być źródłem dotkliwego bólu i znacząco utrudniać codzienne funkcjonowanie. Wśród sportowców, szczególnie biegaczy i tancerzy, ostroga piętowa stanowi częste wyzwanie, wymagające kompleksowego podejścia do leczenia i profilaktyki. Przeanalizujemy główne przyczyny powstawania ostrogi piętowej, omówimy skuteczne metody leczenia oraz przedstawimy kluczowe zasady profilaktyki, które pomogą zapobiec jej rozwojowi.

Czym jest ostroga piętowa?

Ostroga piętowa jest zmianą zwyrodnieniową, polegającą na powstawaniu nadprogramowej tkanki kostnej w obrębie przyczepu rozcięgna podeszwowego do kości piętowej. Charakterystyczna ostra wyrośl kostna, biegnąca od guza piętowego w kierunku przedniej części stopy, rozwija się w wyniku długotrwałego przeciążenia i stanu zapalnego rozcięgna podeszwowego. Powstająca ostroga może powodować intensywny, kłujący ból w części przyśrodkowej pięty, szczególnie nasilony podczas chodzenia i biegania.

Przyczyny ostrogi piętowej u sportowców

Sportowcy, a zwłaszcza biegacze i tancerze, są szczególnie narażeni na rozwój ostrogi piętowej. Wynika to przede wszystkim z nadmiernego obciążania stóp. Intensywny trening, długie godziny spędzane na nogach oraz skoki i bieg na twardych nawierzchniach prowadzą do powtarzających się mikrourazów i przeciążeń rozcięgna podeszwowego. Z czasem skutkuje to stanem zapalnym i kalcyfikacją (odkładaniem się soli wapnia w tkankach), a w efekcie – powstaniem ostrogi piętowej.

Wady budowy stóp, takie jak płaskostopie podłużne lub poprzeczne, mogą zaburzać prawidłową biomechanikę i dystrybucję obciążeń, przyczyniając się do rozwoju ostrogi piętowej. Osoby z tego typu wadami wymagają szczególnej uwagi w doborze obuwia sportowego oraz wkładek ortopedycznych.

Również ograniczona ruchomość i elastyczność mięśni łydki może być przyczyną rozwoju tej patologii. Jest to wynik nadmiernego napięcia ścięgna Achillesa oraz rozcięgna podeszwowego, co z czasem prowadzi do stanów zapalnych i powstania ostrogi piętowej.

Wśród innych przyczyn schorzenia należy wymienić:

  • nadwagę i otyłość – nadmierna masa ciała znacząco obciąża stawy i struktury stóp, zwiększając ryzyko rozwoju ostrogi piętowej, zwłaszcza u osób prowadzących aktywny tryb życia,
  • urazy i mikrourazy – przebyte skręcenia, zwichnięcia lub stłuczenia stopy mogą być bezpośrednią przyczyną powstawania ostrogi piętowej, szczególnie gdy nie zostały właściwie zdiagnozowane i leczone,
  • niewłaściwe obuwie – buty o słabej amortyzacji lub nieodpowiednio dopasowane do kształtu stopy mogą prowadzić do nadmiernego obciążenia pięty i rozwoju ostrogi piętowej.

Objawy ostrogi piętowej

Głównym objawem ostrogi piętowej jest intensywny, kłujący ból w okolicy przyśrodkowej pięty, nasilający się podczas chodzenia, biegania i innych aktywności fizycznych. Ból ten może promieniować również na całą stopę lub okolicę ścięgna Achillesa. Początkowo charakterystyczny jest ból rano po przebudzeniu, który z czasem może utrzymywać się przez cały dzień. W zaawansowanych przypadkach ostroga piętowa prowadzi do ograniczenia ruchomości stopy, utykania podczas chodzenia oraz trudności z zakładaniem obuwia.

Diagnostyka ostrogi piętowej

Rozpoznanie ostrogi piętowej opiera się na kompleksowej ocenie klinicznej, badaniu palpacyjnym oraz badaniach obrazowych. Kluczową rolę odgrywa badanie radiologiczne (RTG), które pozwala na zaobserwowanie charakterystycznej ostrej narośli kostnej w obrębie kości piętowej. Do dokładniejszej oceny stanu tkanek miękkich często wykorzystywane jest również badanie ultrasonograficzne (USG).

Zapobieganie rozwojowi ostrogi piętowej

Ostroga piętowa nie jest wadą nierozerwalnie związaną z uprawianiem sportów obciążających stopy. Można temu defektowi skutecznie zapobiegać poprzez przestrzeganie zaleceń profilaktycznych:

  • stosowanie odpowiednio dobranego obuwia sportowego – wybór butów z dobrą amortyzacją, właściwie dopasowanych do kształtu stopy, ma niebagatelne znaczenie w zapobieganiu przeciążeniom,
  • rozgrzewka i rozciąganie przed aktywnością fizyczną – systematyczne rozgrzewanie i rozciąganie mięśni łydki oraz stóp pomaga utrzymać ich elastyczność i prawidłową biomechanikę,
  • stopniowanie obciążeń – zwiększanie intensywności i czasu treningów powinno odbywać się stopniowo, aby uniknąć nagłych przeciążeń,
  • kontrola masy ciała – utrzymywanie optymalnej masy ciała zmniejsza obciążenie stawów i struktur stopy,
  • regularne badania lekarskie – konsultacje z lekarzem ortopedą lub fizjoterapeutą pozwalają na wczesne wykrycie nieprawidłowości i wdrożenie właściwego leczenia.

Badania, które warto wykonać:

Bibliografia

  1. A. Łukasiak, M. Krystosiak i in., Ocena skuteczności leczenia pacjentów z tzw. ostrogą piętową z zastosowaniem terapii wibroakustycznej. Doniesienie wstępne, „Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja” 2013, vol. 15, nr 1(6), s. 77–87.
  2. P. Aleksander-Szymanowicz, I. Oleś i in., Effect of shock wave therapy on pain and daily functioning in patients with heel spurs, „Health Promotion & Physical Activity” 2022, nr 18(1), s. 24–31.
  3. M.M. Uczciwek, Metody fizjoterapeutyczne w leczeniu ostrogi piętowej i zapalenia rozcięgna podeszwowego – przegląd piśmiennictwa, „Journal of Education, Health and Sport” 2017, nr 7(6), s. 408–418.