Wedle statystyk w Europie i Stanach Zjednoczonych od 5 do 24 osób na 100 zakażonych jest wirusem opryszczki wywołującym opruszczkę narządów płciowych. To dość częsta dolegliwość, szczególnie niebezpieczna u kobiet w ciąży ze względu na ryzyko zakażenia płodu. Wczesne zdiagnozowanie daje szansę na wdrożenie leczenia na wczesnym etapie choroby. Wówczas mniejsze jest ryzyko wystąpienia powikłań.
Jak wygląda opryszczka narządów płciowych?
Opryszczka narządów płciowych (łac. Herpes genitalis) należy do grupy najczęściej diagnozowanych chorób przenoszonych drogą płciową. Wedle szacunków patologia występuje nawet u 1/3 populacji.
Miej na uwadze, że w sferach intymnych mogą rozwijać się także inne infekcje wirusowe, bakteryjne oraz grzybicze. Jak rozpoznać, czy to opryszczka? Zmiany charakterystyczne dla tej choroby lokalizują się na granicy między skórą i błonami śluzowymi. Wystąpieniu pęcherzy wypełnionych płynem surowiczym towarzyszy poza bólem i pieczeniem wydzielina o śluzowo-ropnej strukturze u kobiet, a u mężczyzn wyciek o wodnisto-śluzowej konsystencji i zapalenie prostaty.
Opryszczka narządów płciowych u kobiet lokalizuje się przy:
- sromie,
- kroczu,
- odbycie,
- pochwie,
- szyjce macicy,
- cewce moczowej.
Opryszczka narządów płciowych u mężczyzn lokalizuje się natomiast:
- na żołędzi,
- na wewnętrznej blaszce napletka,
- na skórze prącia,
- w odbytnicy,
- w cewce moczowej.
Zwykle najpierw pojawiają się świąd, pieczenie, napięcie i parestezje, czyli czucie opaczne. Niedługo później możesz zauważyć pęcherzyki z płynem surowiczym i stan zapalny tuż pod nimi. Zmiany te ewoluują w nadżerki, pokryte strupami, a także w owrzodzenia.
Niekiedy pojawiają się gorączka, bóle głowy i osłabienie. Powiększają się też i stają się tkliwe węzły chłonne w pachwinach. Zarówno u mężczyzn, jak i u kobiet ze względu na kontakty oralno-płciowe opryszczka może objawiać się zapaleniem gardła.
Czym jest spowodowana opryszczka narządów płciowych?
Za rozwój opryszczki odpowiadają wirusy Herpes (HSV). Przenoszone są najczęściej przez bezpośredni kontakt ze śluzówką lub skórą objętą stanem zapalnym albo w wyniku kontaktów seksualnych z chorą osobą.
Jeszcze do niedawna sądzono, że za wystąpienie opryszczki na ustach odpowiada wyłącznie wirus HSV-1, a okolic intymnych – HSV-2. Obecnie wiadomo, że oba mogą przyczynić się do rozwoju schorzenia sfer intymnych, co jest pokłosiem chętniej praktykowanych stosunków oralno-płciowych.
Dlaczego opryszczka narządów płciowych w ciąży budzi tak wiele obaw?
Do zakażenia opryszczką narządów płciowych, wedle danych zebranych w Stanach Zjednoczonych, dochodzi u 1/1800 do 1/8700 nowo narodzonych dzieci. Transmisja wirusa ma miejsce w mniej więcej 85% przypadków w czasie porodu. Znacznie rzadziej dochodzi do niej przed rozwiązaniem (5–8% przypadków) lub dopiero po urodzeniu (8–10% przypadków).
Zakażenie płodu opryszczką zachodzi najczęściej, gdy matka zakażona jest wirusem HSV-2 (rzadziej HSV-1), czyli tym, który przeważnie odpowiada za rozwój opryszczki narządów płciowych. Do transmisji wirusa może dojść bez względu na to, czy matka odczuwa jakiekolwiek objawy schorzenia. Nie ma znaczenia też, czy podczas ciąży doszło do pierwotnego zakażenia, czy jego nawrotu. W każdym wypadku choroba jest równie niebezpieczna dla płodu.
Opryszczka narządów płciowych u dziecka nie jest równoznaczna z rozwojem wad u płodu. Jednak jeśli do zakażenia dojdzie na wczesnym etapie ciąży, wówczas zwiększa się ryzyko wystąpienia u dziecka:
- zapalenia mózgu,
- wodogłowia lub małogłowia,
- martwiczego zapalenia wątroby,
- zmian w obrębie śledziony,
- zmian w obrębie płuc,
- zapalenia naczyniówki, siatkówki, rogówki oka,
- powstania pęcherzy i owrzodzeń skóry.
Transmisja wirusa opryszczki od matki do dziecka w okresie ciąży zwiększa ryzyko poronienia i porodu przedwczesnego.
Hirsutyzm – czyli nadmierne owłosienie
Ile trwa opryszczka narządów płciowych?
Czas wylęgania się wirusów po przedostaniu się do organizmu trwa najczęściej od 3 do 7 dni. Sporadycznie okres ten zostaje skrócony do zaledwie 1 dnia lub wydłużony aż do 13 dni.
Po jakim czasie znika opryszczka narządów płciowych? Jeśli po raz pierwszy zakazisz się wirusem opryszczki, wszelkie objawy chorobowe mogą otrzymywać się 2–3 tygodnie. Przy nawrotach zmiany ustępują znacznie szybciej – nie dłużej niż w ciągu 7–10 dni.
Niestety po zakończeniu choroby nie możesz mieć pewności, że nigdy więcej nie zachorujesz. Po pierwotnej infekcji wirus pozostaje w uśpieniu. Wystarczą okresowo obniżona odporność, silny stres czy niedobory żywieniowe, aby znowu się uaktywnił.
Jak przebiega rozpoznanie i leczenie opryszczki?
Niestety wiele z objawów opryszczki narządów płciowych przypomina inne schorzenia intymne. Z czym można pomylić opryszczkę narządów płciowych? Zakażenie HSV może przypominać infekcje grzybicze, ropne stany zapalne czy infekcje dróg moczowych. Przez to u aż 20–30% chorych postawiona zostaje nietrafna diagnoza. Mimo że pacjent zmaga się z opryszczką narządów płciowych, prowadzona jest terapia innego schorzenia.
Lekarz ginekolog lub wenerolog może uniknąć nietrafnych diagnoz i niewłaściwych metod terapeutycznych, opierając się na wynikach laboratoryjnego pakietu badań intymnych. W ten sposób zyskuje dane na temat obecnych w Twoim organizmie przeciwciał IgM (wczesnej fazy infekcji) i IgG (późnej fazy infekcji).
Przy podejrzeniu zakażenia opryszczką narządów płciowych do rozpoznania może zostać wykorzystana metoda PCR (ang. polymerase chain reaction), która pozwala wykryć określone DNA w materiale poddawanym analizie. Ta metoda jest wykorzystywana zwłaszcza wówczas, gdy lekarz podejrzewa, że wirus opryszczki zaatakował ośrodkowy układ nerwowy.
Podstawą leczenia opryszczki narządów płciowych są stosowane doustnie (rzadko dożylnie) leki antywirusowe (acyklowir, walacyklowir lub famcyklowir). Są one stosowane także u kobiet w ciąży i redukują częstotliwość wystąpienia u dziecka wad wrodzonych z 2,4% do 2,2%. Potwierdziły to badania Pasternak i Hviid ze Statens Serum Institut w Kopenhadze.
Ból i pieczenie towarzyszące zmianom skórnym możesz złagodzić, stosując zalecone przez lekarza kojące nasiadówki (np. z rumianku lub żywokostu) oraz maść na opryszczkę narządów płciowych. Przy silnym bólu możesz stosować paracetamol. Nie zapomnij też o szczególnym przestrzeganiu zasad higieny i noszeniu przewiewnej odzieży, wykonanej z naturalnych tkanin.
Nie da się niestety całkowicie wyleczyć schorzenia. Stosowana terapia służy wyłącznie skróceniu okresu choroby i złagodzeniu objawów oraz redukcji ryzyka zakażenia partnera seksualnego. Jak dotąd nie opracowano też skutecznej szczepionki na opryszczkę narządów płciowych. Dlatego tak ważne jest zabezpieczenie się prezerwatywą podczas stosunków z nowo poznanym partnerem.
Pierwsza wizyta u ginekologa – jak się do niej przygotować?
Przyczyny i skuteczne sposoby radzenia sobie ze świądem pochwy
Męskie piersi – hormonalne podłoże ginekomastii i główne przyczyny tego zjawiska
Bibliografia
- B. Walkowiak, J. Namysł, J. Prokop, R. Żaba, Opryszczka narządów płciowych – klinika i epidemiologia, „Postępy Dermatologii i Alergologii” 2007, vol. XXIV, nr 4, s. 194–201.
- E. Biało-Wójcicka, S. Majewski, K. Łoza, Opryszczka genitalna – profilaktyka zakażeń wirusem opryszczki, „Przegląd Dermatologiczny” 2015, nr 102, s. 1–7.
