Ciągłe zmęczenie, problemy z regeneracją, spadek formy – to mogą być sygnały przetrenowania, które organizm wysyła, by zwrócić Twoją uwagę, że zbyt go forsujesz. Jak sprawdzić, co się dzieje wewnątrz ciała? Odpowiedź kryje się w badaniach krwi. Dowiedz się, które parametry warto zbadać, aby zdiagnozować ten problem i zadbać o swoje zdrowie.

Czym jest przetrenowanie?

Przetrenowanie to stan, w którym organizm nie jest w stanie zregenerować się po intensywnych treningach. Może to prowadzić do spadku wydolności, problemów zdrowotnych oraz kontuzji. Warto zaznaczyć, że przetrenowanie nie jest tym samym, co normalne zmęczenie po treningu. Może objawiać się:

• zwiększonym uczuciem zmęczenia, które nie ustępuje pomimo odpoczynku;
• bólami mięśni i stawów, ponieważ intensywne treningi mogą prowadzić do mikrouszkodzeń mięśni;
• spadkiem wydolności;
• problemami ze snem;
• drażliwością i zmianami nastroju;
• problemami z koncentracją;
• obniżoną pewnością siebie (spadek wydolności fizycznej może prowadzić do negatywnego postrzegania samego siebie).

Dlaczego warto wykonywać badania krwi?

Regularne badania krwi pozwalają na monitorowanie stanu zdrowia sportowców. Dzięki nim można wykryć potencjalne problemy zdrowotne, które mogą prowadzić do przetrenowania. Możliwa jest identyfikacja niedoborów, stanów zapalnych oraz zaburzeń hormonalnych, co pozwala na szybkie podjęcie odpowiednich działań. Analiza parametrów krwi pomaga również ocenić wydolność organizmu i jego zdolność do regeneracji po wysiłku fizycznym, co jest szczególnie ważne dla osób trenujących intensywnie. Co więcej, badania te umożliwiają monitorowanie skuteczności diety i suplementacji, pomagając dostosować je do indywidualnych potrzeb organizmu.

Jakie badania krwi warto wykonywać w diagnostyce przetrenowania?

Morfologia krwi jest podstawowym badaniem, które pozwala ocenić poziom hemoglobiny, liczbę erytrocytów oraz leukocytów. Niski poziom hemoglobiny może wskazywać na anemię, co jest szczególnie istotne dla sportowców wytrzymałościowych. Zbyt niski poziom erytrocytów często prowadzi do obniżonej wydolności, natomiast zmiany w liczbie leukocytów mogą świadczyć o infekcji lub stanie zapalnym w organizmie.

Ponieważ hormony odgrywają ważną rolę w regulacji procesów metabolicznych i regeneracyjnych, warto badać ich poziom. Niskie stężenie testosteronu może prowadzić do obniżonej wydolności. Jeśli poziom kortyzolu, znanego też jako hormon stresu, jest wysoki, prawdopodobnie wskazuje to na przetrenowanie. Badania TSH i hormonów tarczycy z kolei pozwalają ocenić funkcjonowanie tego gruczołu, co ma niebagatelne znaczenie dla metabolizmu.

Badanie poziomu żelaza we krwi jest równie istotne, ponieważ jego niedobory mogą prowadzić do anemii i obniżonej wydolności. Warto także zbadać poziom ferrytyny, która jest wskaźnikiem zapasów żelaza w organizmie. 

Oprócz tego istotne jest kontrolowanie stężenia elektrolitów, takich jak magnez, potas i sód, które mają wpływ na prawidłowe funkcjonowanie mięśni i układu nerwowego.

Natomiast lipidogram pozwala ocenić poziom cholesterolu i trójglicerydów, co jest istotne dla zdrowia serca. Wysoki poziom lipidów może zwiększać ryzyko chorób sercowo-naczyniowych. 

Ponadto, badanie kreatyniny i mocznika pomaga ocenić funkcjonowanie nerek, które mogą być obciążone intensywnym treningiem. Wysoki poziom kreatyniny może wskazywać na problemy z tymi narządami.

Jak przygotować się do badań?

Aby wyniki badań były wiarygodne, warto przestrzegać kilku zasad. Przede wszystkim należy wykonać je na czczo, co oznacza, że pacjent powinien wstrzymać się od jedzenia przez 8–12 godzin przed pobraniem krwi. Ponadto przed badaniami lepiej unikać intensywnego wysiłku i zrezygnować z treningów na 24 godziny. Warto też skonsultować się wcześniej z lekarzem i omówić wszystkie leki oraz suplementy, które mogą wpłynąć na wyniki.

Jak często wykonywać badania?

Częstotliwość badań krwi zależy od indywidualnych potrzeb sportowca oraz intensywności treningów. Ogólnie zaleca się:

• osobom trenującym regularnie wykonywanie badań co 6–12 miesięcy;
• osobom intensywnie trenującym wykonywanie badań co 3–6 miesięcy;
• osobom z objawami przetrenowania wykonanie natychmiastowych badań.

Co robić w przypadku przetrenowania?

W przypadku przetrenowania najważniejszy jest odpoczynek. Czas rekonwalescencji może wynosić od kilku tygodni do kilku miesięcy, w zależności od stopnia przetrenowania. Warto również skonsultować się z lekarzem, fizjoterapeutą oraz dietetykiem, aby opracować plan regeneracji oraz dostosować dietę do potrzeb organizmu. Badania i analiza ich wyników pomogą w monitorowaniu stanu zdrowia i bieżącym dostosowywaniu treningów i diety.

Jak uniknąć przetrenowania?

Aby uniknąć przetrenowania, ważne jest odpowiednie planowanie treningu, które powinno być dostosowane do indywidualnych możliwości organizmu. Należy również uwzględnić czas na odpoczynek oraz dni regeneracyjne w planie treningowym, aby zapewnić odpowiednią regenerację. Oprócz tego bardzo ważne dla utrzymania wydolności organizmu są zbilansowana dieta oraz odpowiednia suplementacja.

Badania, które warto wykonać:

• e-Pakiet sportowy: trening cardio – pakiet badań wskazany do wykonania w celu oceny stanu zdrowia osób trenujących dyscypliny sportów wytrzymałościowych (np. bieganie, kolarstwo).
• e-Pakiet sportowy na start (po 60.) – badania w pakiecie są zalecane do wykonania u osób po 60. roku życia w celu kompleksowej oceny stanu zdrowia przed planowanym rozpoczęciem lub wzmożeniem aktywności fizycznej.
• e-Pakiet dla każdego (maksimum) – pakiet zawiera aż 18 badań, które pozwalają ocenić ogólną kondycję zdrowotną. 

Bibliografia

1. B. Kochański, A. Kałużna i in., Zespół przetrenowania w sporcie – mechanizm, objawy, przyczyny, „Journal of Education, Health and Sport” 2015, nr 5 (10), s. 51–60.
2. S. Biesiada, A. M. Dobosiewicz, Diagnostyka i zasady monitorowania przetrenowania w sporcie – przegląd piśmiennictw, „Journal of Education Health and Sport” 2017, nr 7 (8), s. 403–414.