Objaw Chvostka, nazywany również objawem Chwostka, jest jednym z charakterystycznych symptomów związanych z niedoborem wapnia w organizmie. Polega na nagłych i gwałtownych skurczach mięśni twarzy, które występują po uderzeniu młoteczkiem neurologicznym w brzeg mięśnia żwacza. Jest związany z nerwem twarzowym, który znajduje się w tej okolicy.
Rola wapnia w organizmie
Zanim przyjrzymy się bliżej objawowi Chvostka, warto zrozumieć, jaką rolę pełni wapń w naszym organizmie. To niezbędny minerał, który odgrywa kluczową rolę w wielu procesach życiowych. Jest nie tylko ważny dla prawidłowego funkcjonowania mięśni, ale również dla utrzymania zdrowych kości i zębów, przewodnictwa nerwowo-mięśniowego oraz regulacji procesów metabolicznych.
Czym jest objaw Chvostka?
Objaw Chvostka polega na skurczu mięśni mimicznych twarzy w wyniku drażnienia nerwu twarzowego. Jest to reakcja na niedobór wapnia we krwi, który jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania mięśni. Objaw Chvostka to jeden z symptomów tężyczki, czyli stanu hipokalcemii.
Przyczyny objawu Chvostka
Objaw Chvostka jest bezpośrednio związany z niedoborem wapnia w organizmie. Kiedy stężenie wapnia we krwi spada poniżej normy (mniej niż 2,25 mmol/l), może to prowadzić do wystąpienia skurczów mięśni twarzy po uderzeniu młoteczkiem neurologicznym w okolicę mięśnia żwacza.
Niedobór wapnia ma różne przyczyny, takie jak niedoczynność przytarczyc, niedobór witaminy D, zaburzenia wchłaniania wapnia z przewodu pokarmowego czy nadmierna utrata wapnia z organizmu. Powodem niedoczynności przytarczyc, która jest jedną z najczęstszych przyczyn niedoboru wapnia, może być np. usunięcie przytarczyc w trakcie operacji tarczycy.
Tężyczka utajona i tężyczka jawna
W przypadku niedoboru wapnia i wystąpienia objawu Chvostka możemy mówić zarówno o tężyczce utajonej, jak i jawnej. Utajona charakteryzuje się niecharakterystycznymi objawami, takimi jak zaburzenia koncentracji, kłopoty z zapamiętywaniem, bezsenność czy duszność. W badaniach laboratoryjnych można zauważyć np. zmniejszone stężenie magnezu we krwi.
Natomiast tężyczka jawna to stan, w którym występują charakterystyczne objawy tężyczki, takie jak mrowienie i drętwienie w okolicy ust i palców rąk, a także bolesne skurcze mięśni. Towarzyszy im obniżone stężenie wapnia we krwi.
Rozpoznawanie objawu Chvostka
Rozpoznanie objawu Chvostka opiera się na obserwacji i ocenie reakcji mięśni mimicznych twarzy na bodziec, takiego jak uderzenie młoteczkiem neurologicznym w okolicę policzka. Jeśli występuje skurcz mięśni twarzy, to jest to pozytywny objaw Chvostka.
Jednak sam objaw Chvostka nie jest wystarczający do postawienia diagnozy tężyczki. Konieczne jest wykonanie badań laboratoryjnych, takich jak pomiar poziomu wapnia, fosforanów i parathormonu we krwi. Dodatkowo lekarz może zlecić badania obrazowe, takie jak badanie densytometryczne kości, w celu oceny gęstości mineralnej kości.
W przypadku objawu Chvostka lekarz może zastosować specjalny test, polegający na uderzeniu młoteczkiem neurologicznym w brzeg mięśnia żwacza. Jeśli wystąpią gwałtowne skurcze mięśni twarzy, może to świadczyć o niedoborze wapnia i tężyczce.
Co robić, gdy występuje objaw Chvostka?
Terapia polega głównie na zidentyfikowaniu i leczeniu przyczyny hipokalcemii. Jeśli niedobór wapnia we krwi jest spowodowany uszkodzeniem lub niewydolnością przytarczyc, konieczne może być zastosowanie suplementacji wapnia i witaminy D oraz leków mających na celu regulację poziomu wapnia we krwi.
W przypadku ostrego zapalenia trzustki lub innych chorób jelit konieczne jest leczenie choroby podstawowej. W niektórych przypadkach, gdy przyczyna objawu Chvostka nie jest możliwa do wyleczenia, konieczne jest stosowanie leków przeciwbólowych lub przeciwpadaczkowych w celu łagodzenia skurczów mięśni.
Ważne jest również monitorowanie stężenia wapnia we krwi i regularne badania kontrolne, aby sprawdzić skuteczność leczenia i ewentualnie dostosować dawkowanie suplementów lub leków.
Profilaktyka hipokalcemii
Aby zapobiec hipokalcemii i wystąpieniu objawu Chvostka, ważne jest utrzymanie prawidłowego poziomu wapnia we krwi poprzez zdrową, zrównoważoną dietę, bogatą w produkty mleczne, orzechy, nasiona i zielone warzywa liściaste. Dodatkowo, regularne badania krwi, w tym pomiar poziomu wapnia, mogą pomóc w wykrywaniu ewentualnych zaburzeń gospodarki wapniowo-fosforanowej i we wczesnym rozpoznaniu hipokalcemii.
Czy istnieje wsparcie dla pacjentów cierpiących na tężyczkę?
Tak, istnieje wiele organizacji i grup wsparcia dla pacjentów cierpiących na tężyczkę. Można skontaktować się z lokalnymi stowarzyszeniami pacjentów lub zapisać się do grupy wsparcia online, aby uzyskać informacje i poradę od innych chorych. Wsparcie społecznościowe może być bardzo pomocne dla pacjentów i ich rodzin, doświadczających trudności związanych z tą chorobą.
Czy tężyczka jest groźna dla zdrowia?
Tężyczka może powodować różnorodne objawy, które wpływają na jakość życia pacjentów. W przypadku odpowiedniego leczenia i zarządzania symptomami choroba ta nie powinna być groźna dla zdrowia. Ważne jest jednak odpowiednie monitorowanie objawów i konsultowanie się z lekarzem w celu ustalenia najlepszego planu leczenia.
Badania, które warto wykonać:
e-Pakiet nerkowy – wskazany w diagnostyce chorób nerek i układu moczowego objawiających się m.in. trudnościami w oddawaniu moczu, zmianą w ilości wydalanego moczu oraz pienieniem moczu, obrzękami, anemią, osłabieniem, bólem pleców itp. oraz w monitorowaniu leczenia chorób nerek i układu moczowego;
wapń całkowity – badanie wykorzystywane w diagnostyce zaburzeń homeostazy wapnia w przebiegu chorób układu kostnego, nerek, serca i układu pokarmowego;
e-Pakiet dla każdego (maksimum) – wskazany profilaktycznie do oceny stanu zdrowia.
Bibliografia
- J. Krzyżowski, Leksykon Psychiatrii i Nauk Pokrewnych, Medyk, Warszawa 2010.
- K. Popławska, K. Rychlik, K. Omidi, A. Będzichowska, A. Wawrzyniak, B. Kalicki, Tężyczka jako przyczyna utraty przytomności, „Pediatria i Medycyna Rodzinna” 2018, nr 2.
- W. Kołłątaj, B. Kołłątaj, M. Klatka, I. Kapczuk, Tężyczka utajona i pobudliwość nerwowo-mięśniowa, „Endokrynologia Pediatryczna” 2018, nr 2.
- D. Zawadzki, A. Kołacińska, Tężyczka jako stan zagrożenia życia w zespole ratownictwa medycznego, „Na Ratunek” 2017, nr 5.
- W. Jakubas-Kwiatkowska, A. Błachowicz, E. Franek, Hipokalcemia w praktyce klinicznej — przyczyny, objawy i leczenie, „Choroby Serca i Naczyń” 2005, t. 2, nr 4.
