Twoje samopoczucie fizyczne i psychiczne w dużym stopniu zależy od sposobu odżywiania i niezakłóconego wchłaniania substancji odżywczych zawartych w pożywieniu. Niestety zaledwie 10–15% populacji stosuje zasady piramidy żywienia. Nietrudno wówczas o niedobory witamin.
Jakie mogą być niedobory witamin?
Według danych Instytutu Żywności i Żywienia w Warszawie u Polaków najczęściej diagnozowane są niedobory magnezu, wapna, potasu i cynku oraz witamin: C, D oraz tych z grupy B (B1, B2, B9, B12). Zaburzenia wchłaniania, niektóre choroby czy źle zbilansowana dieta mogą jednak skutkować niewystarczającym stężeniem we krwi także innych witamin. Tylko zachowanie równowagi pozwala cieszyć się zdrowiem i dobrym samopoczuciem:
Jak objawia się niedobór witaminy A?
Typowym objawem niedoboru tego związku jest tzw. kurza ślepota, czyli zaburzenie widzenia przy ograniczonym dostępie do światła. Ostatecznie może doprowadzić do suchości rogówki i spojówki czy stanów zapalnych brzegów powiek.
Przy awitaminozie pojawia się też suchość i szorstkość skóry, a czas gojenia ran znacznie się wydłuża.
U dzieci hipowitaminoza może doprowadzić do niedokrwistości (anemii) oraz zahamowania wzrostu.
Jak objawia się niedobór witamin z grupy B?
W przypadku niedoboru witamin z grupy B objawy są różne w zależności od tego, którego związku brakuje organizmowi. Niedobór witaminy:
- B1 objawia się brakiem apetytu i zmęczeniem, bólami nóg oraz nieprawidłowym rytmem serca;
- B2 objawia się powstawaniem zajadów, pękaniem i łuszczeniem warg, a także światłowstrętem i łojotokiem;
- B3 objawia się pelagrą;
- B4 objawia się stłuszczeniem wątroby;
- B5 objawia się bólami głowy i dolegliwościami gastrycznymi, osłabieniem, a także drgawkami oraz spowolnionym reagowaniem;
- B6 objawia się podrażnieniem skóry i błon śluzowych jamy ustnej, ale też apatią, bezsennością i obniżoną odpornością organizmu;
- B7 objawia się stanami depresyjnymi i lękowymi, halucynacjami, apatią, a także zwiększoną wrażliwością czuciową i bólami mięśni;
- B9 i B12 objawia się anemią.
Jak objawia się niedobór witaminy C?
Ponieważ witamina C odpowiada za efektywne funkcjonowanie bariery skórnej, jej niedobór zwykle objawia się spowolnionym gojeniem się ran, kruchością skóry oraz krwawieniem dziąseł (nasilającym się podczas szczotkowania).
O awitaminozie świadczy też obniżona odporność i ogólne osłabienie organizmu. Łatwiej też wówczas o pojawiające się siniaki nawet po niezbyt intensywnym stłuczeniu.
Jeśli dokuczają Ci bóle stawów i mięśni, a do tego tracisz apetyt, wcale nie musi być to zwiastun rozwijającej się infekcji, ale właśnie objaw niedoboru witaminy C.
Witamina C – rola w organizmie, nadmiar, niedobór i źródła
Jak objawia się niedobór witaminy D?
Związek między niedoborem witaminy D a chorobami cywilizacyjnymi jest wyraźny. Niewystarczający poziom tego związku w organizmie może skutkować:
- zmianami kostnymi (krzywicą u dzieci, osteomalacją u kobiet, zrzeszotnieniem u seniorów);
- wtórną niedoczynnością przytarczyc;
- rozwojem nowotworu;
- podwyższonym ryzykiem rozwoju chorób układu sercowo-naczyniowego (w tym choroby wieńcowej i niewydolności serca);
- większą podatnością na infekcje;
- pogorszeniem kondycji skóry.
Jak objawia się niedobór witaminy E?
Niedobór witaminy E może doprowadzić do schorzeń neurologicznych. Jest to konsekwencja zaburzenia równowagi między wolnymi rodnikami a antyoksydantami, w efekcie czego rozwija się stres oksydacyjny.
Awitaminoza obniża odporność organizmu i czyni układ sercowo-naczyniowy bardziej podatnym na rozwój stanów zapalnych.
Szczególnie niebezpieczne są choroby spowodowane niedoborem witaminy E u dzieci. Awitaminoza może skutkować: niedokrwistością, zaburzeniami widzenia, dysplazją oskrzelowo-płucną, a nawet nagłą śmiercią.
Jak objawia się niedobór witaminy K?
O niedoborze witaminy K mogą świadczyć wyraźne problemy z krzepnięciem krwi. Wówczas pojawiają się krwawienia z nosa, przedłużające się miesiączki u kobiet oraz siniaki pomimo niedużego nacisku na skórę.
Przy niedoborze witaminy K organizm trudniej radzi sobie z infekcjami. U niemowląt ograniczony zostaje natomiast wzrost, a także rozwija się skaza krwotoczna. Właśnie dlatego dzieci tuż po urodzeniu (o masie powyżej 1500 g) otrzymują zastrzyk domięśniowy z witaminą K w dawce 1 mg [1].
Awitaminoza – jakie są przyczyny niedoboru witamin i jak go rozpoznać?
Jak sprawdzić niedobór witamin?
Poziom witamin w organizmie możesz sprawdzić, decydując się na diagnostykę laboratoryjną. Wystarczy próbka krwi, aby zweryfikować, czy zmagasz się z awitaminozą. Wykonanie pakietu badań jest szczególnie wskazane, jeśli zaobserwujesz pogorszoną kondycję skóry, włosów i paznokci, utrzymujące się zmęczenie czy zaburzenia neurologiczne. Warto jednak raz do roku przeprowadzać taką diagnostykę w celach profilaktycznych. Wszak lepiej zapobiegać skutkom awitaminozy, niż je leczyć.
Czy ciągłe zmęczenie i brak energii świadczą o chorobie?
Jak szybko uzupełnić niedobory witamin?
W przypadku łagodnej awitaminozy dla podniesienia poziomu witamin wystarczająca będzie prawidłowo zbilansowana dieta:
- witaminę A znajdziesz m.in. w jajach, mleku i przetworach mlecznych;
- witaminy z grupy B – w drożdżach, wątrobie i bananach;
- witaminę C – w papryce, cytrusach i brukselce;
- witaminę D – w rybach morskich, olejach roślinnych i jajach;
- witaminę E – w olejach roślinnych, kiełkach zbóż i pomidorach;
- witaminę K – w brokułach, szparagach i szpinaku.
Jeśli jednak niedobory są znaczne, wówczas konieczne może się okazać wdrożenie suplementów lub leków.
Zwykle łączne stosowanie dobrze skomponowanej diety i suplementów pozwala wyleczyć awitaminozę w ciągu kilku tygodni. Zanim jednak zakończysz terapię, wykonaj ponownie badanie laboratoryjne, aby mieć pewność, że Twój organizm odzyskał równowagę.
Niestety niekiedy taka terapia daje tylko tymczasowy efekt. Dzieje się tak, gdy awitaminoza jest następstwem innych schorzeń (np. celiakii czy niewydolności wątroby). Wówczas konieczne jest leczenie zaburzenia podstawowego, aby uzupełnić niedobory witamin.
Czym jest hipervitaminoza – kiedy może wystąpić i jakie są jej objawy?
Badanie elektrolitów (jonogram) – co trzeba o nim wiedzieć?
Bibliografia
- https://www.standardy.pl/newsy/id/316, dostęp: 11.07.2023 r.
- M. Zasada, A. Adamczyk, Witamina A. Budowa i mechanizm działania, „Kosmetologia Estetyczna” 2018, vol. 7, nr 5, s. 517–521.
- A. Gryszczyńska, Witaminy z grupy B – naturalne źródła, rola w organizmie, skutki awitaminozy, „Postępy Fitoterapii” 2009, nr 4, s. 229–238.
- C. Musiał, W. Sawczuk i in., Witamina C w medycynie i kosmetologii, „Wiadomości chemiczne” 2019, nr 73, s. 9–10.
- A. Kantorska, Witamina C – rola i znaczenie dla organizmu, https://www.woia.pl/dat/attach/921_witamina-c-rola-i-znaczenie—praca-specjalizacja-apteczna-agnieszka-kantorska.pdf, dostęp: 11.07.2023 r.
- A. Dittfeld, K. Gwizdek, Wielokierunkowe działanie witaminy D, „Annales Academiae Medicae Silesiensis” 2014, vol. 68, nr 1, s. 47–52.
- A. Zielińska, I. Nowak i in., Tokoferole i tokotrienole jako witamina E, „Chemik” 2014, vol. 68, nr 7, s. 585–591.
- A. Karmańska, B. Karwowski, Rola witaminy K w metabolizmie kości, „Bromatologia i Chemia Toksykologiczna” 2015, vol. XLVIII, nr 1, str. 106–115
- I. Wawer, Dietetyczne niedobory mikroskładników i suplementacja w chorobach neurologicznych, „Neurologia Praktyczna” 2017, nr 6, s. 5–8.
