Grupa krwi jest determinowana przez obecność lub brak specyficznych antygenów na powierzchni krwinek czerwonych. Istnieją cztery podstawowe grupy krwi: A, B, AB i 0. Spośród nich najrzadziej występującą jest grupa AB RhD-. Dowiedz się więcej o historii grup krwi, ich charakterystyce i dziedziczeniu.

Historia i klasyfikacja grup krwi

Historia badań nad grupami krwi sięga 1901 roku, kiedy austriacki lekarz Karl Landsteiner odkrył zjawisko aglutynacji – zlepiania się krwinek czerwonych. Wraz z polskim naukowcem Ludwikiem Hirszfeldem, który wprowadził oznaczenia podstawowych grup krwi, stworzyli podwaliny nauki o grupach krwi. Zostały one zaakceptowane na całym świecie w 1928 roku.

Kluczowymi czynnikami w klasyfikacji grup krwi są antygeny A i B oraz czynnik Rh, który może być dodatni (+) lub ujemny (-).

Charakterystyka grup krwi

Grupa krwi jest określana przez obecność lub brak specyficznych cząsteczek – antygenów na powierzchni krwinek czerwonych. Istnieje ich wiele, ale najważniejsze to antygeny A i B. W zależności od obecności tych antygenów i przeciwciał w osoczu krwi, grupy krwi są klasyfikowane jako A, B, AB lub 0. Oto ich krótka charakterystyka:

• grupa A – na krwinkach czerwonych występują antygeny A, a w osoczu krwi znajdują się przeciwciała przeciwko antygenom B;
• grupa B – na krwinkach czerwonych występują antygeny B, a w osoczu krwi przeciwciała przeciwko antygenom A;
• grupa AB – na krwinkach czerwonych występują zarówno antygeny A, jak i B, a w osoczu nie ma przeciwciał przeciwko antygenom A i B;
• grupa 0 – na krwinkach czerwonych nie występują antygeny A ani B, ale w osoczu znajdują się przeciwciała przeciwko antygenom A i B.

Najrzadsza grupa krwi w Polsce i na świecie

Najrzadziej spotykaną jest grupa AB RhD- (ujemna). Według danych statystycznych, tylko około 1% populacji na świecie posiada tę grupę krwi. Oznacza to, że na 100 osób tylko jedna ma grupę AB RhD-.

Grupa AB RhD- jest również nazywana „złotą krwią”. Nie oznacza to jednak, że jest ona lepsza lub gorsza od innych. Każda grupa ma swoje unikalne cechy i znaczenie w kontekście transfuzji oraz przeszczepów.

W Polsce sytuacja jest podobna jak na całym świecie. Grupa AB RhD- (ujemna) jest również najrzadziej występującą. Jest to istotne z punktu widzenia banków krwi i systemu przetaczania. Osoby posiadające tę grupę mogą otrzymywać krew tylko od dawców tej samej grupy, co sprawia, że dostępność może być utrudniona.

Dziedziczenie grupy krwi

Dziedziczenie grupy krwi jest zależne od genów odziedziczonych od rodziców. Według reguł możliwe kombinacje dla potomstwa są następujące:

• jeśli rodzice mają grupę krwi A, to dziecko może mieć A lub 0;
• jeśli rodzice mają grupę krwi B, dziecko może mieć B lub 0;
• jeśli jeden rodzic ma grupę krwi A, a drugi B, dziecko może mieć A, B lub AB;
• jeśli jeden rodzic ma grupę krwi A lub B, a drugi 0, dziecko może mieć A, B lub 0;
• jeśli jeden rodzic ma grupę krwi AB, a drugi A, B lub 0, dziecko ma A, B lub AB;
• jeśli jeden rodzic ma grupę krwi AB, a drugi AB, A, B lub 0, dziecko ma AB.

Czynnik Rh dziedziczy się niezależnie od grupy krwi. Jeśli rodzice mają czynnik Rh dodatni (+), dziecko ma czynnik Rh dodatni (+) lub ujemny (-). Jeśli jeden z rodziców ma czynnik Rh ujemny (-), dziecko odziedziczy czynnik ujemny (-).

Badanie grupy krwi

Aby poznać swoją grupę krwi, należy poddać się badaniu. Polega ono na określeniu obecności antygenów A i B oraz czynnika Rh na powierzchni krwinek czerwonych oraz obecności przeciwciał anty-A i anty-B w osoczu krwi.

Badanie grupy krwi jest często wykonywane w celach medycznych, takich jak transfuzje krwi, przeszczepy, a także w przypadku planowania ciąży, aby uniknąć konfliktu serologicznego.

Dlaczego warto znać swoją grupę krwi?

Znajomość swojej grupy krwi ma wiele praktycznych zastosowań. W kontekście wypadków, urazów lub operacji wiedza ta może być kluczowa dla przeprowadzenia skutecznej transfuzji krwi. Ważna jest ponadto w przypadku przeszczepów narządów, gdzie dopasowanie grup krwi jest niezwykle istotne.

Dodatkowo może być pomocna w planowaniu ciąży, może bowiem wystąpić konflikt serologiczny prowadzący do powikłań ciążowych. Wiedząc o tym ryzyku, lekarze mogą podjąć odpowiednie środki ostrożności, aby zapobiec problemom zdrowotnym.

Czy grupa krwi ma wpływ na zdrowie i osobowość?

Grupa krwi nie ma bezpośredniego wpływu na zdrowie, istnieją jednak pewne teorie sugerujące, że może ona wpływać na podatność na niektóre choroby.

Podobnie jest z jej wpływem na osobowość. Niektórzy twierdzą, że osoby o grupie krwi A są bardziej uporządkowane i perfekcyjne, podczas gdy osoby o grupie krwi B są bardziej kreatywne i elastyczne. Brakuje jednak jednoznacznych dowodów naukowych potwierdzających te teorie.

Badania, które można wykonać

• Grupa krwi – oznaczenie grupy krwi z układu ABO i antygenu D z układu Rh połączone z przeglądowym badaniem w kierunku przeciwciał odpornościowych dla antygenów krwinek czerwonych;
• Próba zgodności serologicznej 1 jednostka – próba zgodności serologicznej z 1 jednostką KKCz, koncentratu krwinek czerwonych przed koniecznym przetoczeniem krwi.

Bibliografia

1. A.K. Abbas, A.H. Lichtman, S. Pillai, Immunologia. Funkcje i zaburzenia układu immunologicznego, Edra Urban & Partner, Wrocław 2015, s. 223–225.
2. G. Drewa, Genetyka medyczna, Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2011, s. 294–301.
3. J. Fabijańska-Mitek, Gieleżyńska A., Koza K. Nowe układy grupowe krwi. Postępy nauk medycznych, 7/2012, s. 576–582.