Nadczynność tarczycy występuje u 1–2% populacji. Może być sprowokowana przez raka tego gruczołu, jego stany zapalne czy guzy. Bywa i tak, że nieprawidłowość wiąże się z innymi schorzeniami, choćby z chorobą Gravesa-Basedowa. Bez względu na podłoże nadczynność tarczycy wymaga diagnostyki i leczenia. Zbagatelizowanie problemu to prosta droga do przełomu tarczycowego, który bezpośrednio zagraża życiu!
Kiedy mówi się o nadczynności tarczycy?
Mechanizm działania tarczycy jest ściśle uzależniony od funkcjonowania przysadki mózgowej i podwzgórza. Mowa tu o zjawisku sprzężenia zwrotnego. Na czym dokładnie ono polega?
W podwzgórzu wytwarzana jest tyreoliberyna (TRH). Wzrost stężenia tego hormonu wraz ze spadkiem stężenia hormonów tarczycy (T3 i T4, czyli trójjodotyroniny i tyroksyny) jest dla przysadki sygnałem do wzmożonej produkcji tyreotropiny (TSH). Dalej wraz ze wzrostem stężenia TSH wzmaga się produkcja T3 i T4 w tarczycy. Na skutek wzrostu ich stężenia spowolniona zostaje z kolei produkcja TRH, a więc również TSH, co w konsekwencji hamuje również produkcję hormonów tarczycy. Koło się zamyka.
Zachodzące w tarczycy, podwzgórzu i przysadce procesy hamowania i pobudzania są od siebie wzajemnie zależne. Jakiekolwiek zakłócenie w tym mechanizmie skutkuje poważnymi zaburzeniami hormonalnymi. Jednym z nich jest nadczynność tarczycy, czyli hipertyreoza. To choroba, w której przebiegu wzrasta poziom hormonów T3 i T4. Przyczyny tego są różne. Najczęściej endokrynolodzy wiążą nieprawidłowość z:
- współistniejącą chorobą Gravesa-Basedowa,
- współistniejącą chorobą Plummera,
- zaburzeniem metabolizmu,
- nieprawidłowym funkcjonowaniem receptorów odpowiedzialnych za wiązanie T3 i T4,
- przedawkowaniem T3 i T4 podczas kuracji hormonalnej,
- podostrym, przewlekłym lub autoimmunologicznym zapaleniem tarczycy,
- guzami przysadki mózgowej,
- guzami trofoblastu,
- nadmierną podażą jodu,
- rakiem tarczycy.
Niedoczynność tarczycy – jakie są objawy, jakie badania należy zrobić?
Jak rozpoznać nadczynność tarczycy?
Zwykle pierwszymi objawami nadczynności tarczycy, jakie możesz u siebie zaobserwować, są wypadanie włosów i ciągłe uczucie gorąca, któremu towarzyszy zwiększona potliwość – skóra sprawia wrażenie ciągle wilgotnej, a dłonie wciąż się kleją pomimo niezbyt wysokiej temperatury otoczenia. Często pojawiają się też biegunki i spadek masy ciała, nawet jeśli jesz tyle, co zwykle lub nawet więcej!
Nierzadko zaobserwujesz objawy psychiczne nadczynności tarczycy. Możesz zauważyć u siebie większą niż dotąd pobudliwość, problemy z koncentracją. Dokuczać też może Ci dodatkowo bezsenność i ogólne wrażenie utraty sił.
Wraz z rozwojem zaburzenia wzrasta ryzyko tachykardii, czyli przyspieszonej pracy serca, nawet gdy nie wysilasz się zanadto. Podczas spokojnego spaceru serce może walić jak w czasie dynamicznego nordic walkingu.
Do tego tarczyca się powiększa, przez co powstaje na szyi tzw. wole. Oczy sprawiają wrażenie wysadzonych z oczodołu, co nazywane jest wytrzeszczem. U kobiet mogą też wystąpić zaburzenia cyklu miesięcznego i płodności. Przez to rozwój nadczynności tarczycy u kobiet po 40. roku życia może zostać omyłkowo wzięty za początki menopauzy.
Jak choroby tarczycy mogą wpływać na stan emocjonalny?
Czym grozi nieleczona nadczynność tarczycy?
Hormony tarczycy są niebywale istotne dla funkcjonowania organizmu, i to już na etapie życia płodowego. Odpowiadają za:
- rozwój i prawidłową pracę układu nerwowego,
- metabolizm białek, tłuszczów i węglowodanów,
- rozwój nerek i kości,
- gospodarkę wapniowo-fosforową,
- termoregulację.
Nigdy więc nie bagatelizuj problemu. Jeśli podejrzewasz, że możesz zmagać się z nadczynnością tarczycy, umów się na wizytę u endokrynologa i wykonaj rozszerzony pakiet tarczycowy w laboratorium. Wystarczy analiza próbki pobranej krwi (i czasami dodatkowo USG lub badanie scyntygraficzne), aby lekarz mógł postawić diagnozę i na jej podstawie zalecił Ci odpowiednie leczenie.
Nieleczona nadczynność tarczycy może doprowadzić do zaburzenia pracy serca, a nawet do jego niewydolności. Innym groźnym powikłaniem jest przełom tarczycowy, który może doprowadzić do niewydolności wielonarządowej, a nawet do śmierci.
Nadczynność tarczycy w ciąży
Nadczynność tarczycy w ciąży może doprowadzić do rozwoju nadciśnienia tętniczego u przyszłej mamy i stanu przedrzucawkowego, który zagraża zarówno kobiecie, jak i jej nienarodzonemu dziecku. Noworodki urodzone przez ciężarną z nieleczoną nadczynnością tarczycy mają zwykle niską masę urodzeniową. Może nawet dojść do wewnątrzmacicznego zahamowania wzrostu płodu!
Co ciekawe, objawy nadczynności tarczycy występują czasami już u płodu. Wszystko to jest konsekwencją przenikania przez łożysko przeciwciał stymulujących pracę tarczycy. Jak więc widzisz, Twoja choroba może doprowadzić do nadczynności tarczycy u niemowlęcia.
Czy nadczynność tarczycy można wyleczyć?
To, czy możliwe będzie w Twoim przypadku wyleczenie nadczynności tarczycy, zależy od jej podłoża. Przykładowo, jeśli konieczne było wycięcie gruczołu, wówczas co prawda schorzenie ustąpi, ale pojawi się niedoczynność tarczycy, wymagająca stosowania odpowiednich leków.
Do leczenia nadczynności tarczycy wykorzystywane są:
- propylotiouracyl,
- tiamazol,
- jod,
- węglan litu.
Do wspomagania terapii endokrynolog może zalecić stosowanie np. środków uspokajających, leków redukujących ryzyko rozwoju arytmii serca albo glikokortykosteroidów w sytuacjach nagłych, do jakich należy przełom tarczycowy.
Niekiedy przy nadczynności tarczycy konieczne okazuje się usunięcie całego gruczołu lub jego części. Ma to miejsce przede wszystkim wówczas, gdy choroba jest wywołana przez raka tarczycy, guzy tarczycy albo stany zapalne, wobec których nieefektywne okazuje się dotychczasowe leczenie.
Usunięcie tarczycy – jakie badania należy zrobić, jakie są skutki?
Bibliografia
- M. Liskowska, Leczenie chorób tarczycy. Praca poglądowa w ramach specjalizacji z farmacji aptecznej, Łódź 2018.
- A. Syrenicz, M. Syrenicz, Nietypowe postacie nadczynności tarczycy, „Endokrynologia Polska” 2006, nr 5 (57), s. 518–524.
- Informacja o zabiegu usunięcia tarczycy (strumektomii), http://www.szpital.swidnica.pl/wp-content/uploads/2019/06/informacja_dla_pacjenta_operacja_tarczycy.pdf, dostęp: 14.06.2023 r.
