Białe krwinki, zwane również leukocytami, odgrywają ważną rolę w układzie odpornościowym ludzkiego organizmu, chroniąc przed infekcjami i chorobami. Jednak w niektórych przypadkach może dojść do obniżenia ich liczby, co określane jest mianem leukopenii. Ten stan zdrowotny może mieć wiele różnorodnych przyczyn – od chorób autoimmunologicznych po niedobory żywieniowe. Przyjrzyj się bliżej temu zagadnieniu i poznaj możliwe przyczyny leukopenii, jej objawy oraz metody diagnostyki.
Czym jest leukopenia?
Leukopenia to stan, w którym liczba białych krwinek we krwi spada poniżej normy. Norma ta zazwyczaj mieści się w przedziale od 4000 do 10000 leukocytów na mikrolitr krwi. Gdy liczba ta spadnie poniżej 4000, mówimy o leukopenii. Warto jednak pamiętać, że normy mogą nieznacznie różnić się w zależności od laboratorium i stosowanych metod pomiarowych.
Białe krwinki odpowiadają za kluczowe funkcje w organizmie – m.in.: zwalczanie infekcji, reakcje zapalne czy niszczenie komórek nowotworowych. Dlatego też niedobór tych komórek może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych.
Rodzaje leukopenii
Leukopenia może stanowić konsekwencję obniżenia ilości poszczególnych podtypów białych krwinek:
- Neutropenia – to niedobór neutrofili, czyli najliczniejszej populacji leukocytów. Neutrofile chronią organizm przed bakteriami i grzybami, dlatego ich niedobór zwiększa podatność na zakażenia.
- Limfocytopenia – oznacza obniżoną liczbę limfocytów, komórek odpowiedzialnych za odporność przeciwwirusową i przeciwnowotworową. Może być związana z chorobami autoimmunologicznymi lub infekcjami wirusowymi.
- Monocytopenia – to niedobór monocytów, komórek, które pełnią funkcję makrofagów, wchłaniających i niszczących patogeny oraz komórki nowotworowe.
- Eozynopenia i bazopenia – to obniżenie liczby eozynofili i bazofilów, odpowiednio komórek uczestniczących w reakcjach alergicznych i zapalnych.
Przyczyny leukopenii
Leukopenia może być wynikiem zaburzenia produkcji leukocytów. Uszkodzenie lub dysfunkcja szpiku kostnego, gdzie powstają białe krwinki, często prowadzi do spadku ich liczby. Może to być spowodowane chorobami, np. niedokrwistością aplastyczną, zespołami mielodysplastycznymi czy białaczką.
Patologia bywa też wynikiem nadmiernego niszczenia leukocytów. Niektóre choroby autoimmunologiczne, takie jak toczeń rumieniowaty układowy czy reumatoidalne zapalenie stawów, mogą powodować, że organizm atakuje własne białe krwinki. Podobny efekt mogą wywoływać infekcje, np. wirusem HIV.
Leukopenia może również być skutkiem działania czynników zewnętrznych, np. promieniowania, chemikaliów czy niektórych leków, w tym chemioterapeutyków, antybiotyków czy leków immunosupresyjnych.
Także niedobory witamin i minerałów, takich jak witamina B12, kwas foliowy, miedź czy cynk, mogą przyczyniać się do obniżenia liczby białych krwinek.
Oprócz tego istnieją rzadkie choroby o podłożu genetycznym, które mogą powodować wrodzoną leukopenię (np. zespół Kostmanna).
Objawy leukopenii
Objawy leukopenii mogą być zróżnicowane i zależą od stopnia niedoboru białych krwinek. W wielu przypadkach choroba może nie dawać żadnych widocznych objawów, szczególnie gdy jest łagodna. Jednak gdy liczba leukocytów znacząco spada, mogą pojawić się:
- częste infekcje – bakteryjne, wirusowe lub grzybicze, szczególnie dotyczące dróg oddechowych, skóry czy jamy ustnej;
- gorączka;
- zmęczenie i osłabienie;
- problemy z gojeniem się ran;
- bóle głowy;
- powiększone węzły chłonne.
Należy pamiętać, że objawy te mogą być również związane z chorobami, które doprowadziły do leukopenii, dlatego ważna jest wnikliwa diagnostyka lekarska.
Diagnostyka leukopenii
Podstawą rozpoznania leukopenii jest wykonanie badania morfologii krwi, które pozwala określić skład ilościowy i jakościowy krwi. Jeśli liczba białych krwinek spadnie poniżej normy, lekarz może zlecić dalsze badania w celu ustalenia przyczyny:
- badania laboratoryjne krwi w celu wykluczenia chorób zapalnych, schorzeń autoimmunologicznych czy niedoborów żywieniowych;
- badania genetyczne w przypadku podejrzenia wrodzonej leukopenii;
- badanie szpiku kostnego w celu oceny produkcji komórek krwi;
- badania obrazowe, np. tomografia komputerowa, USG, w celu wykrycia chorób układowych;
- badania na obecność infekcji, np. testy serologiczne, posiewy.
Zapobieganie leukopenii
Chociaż nie zawsze można uniknąć leukopenii, istnieją pewne działania, które mogą pomóc w jej zapobieganiu. Przede wszystkim warto zadbać o zdrową, dobrze zbilansowaną dietę, dostarczającą niezbędnych witamin i minerałów organizmowi. Ważne są również regularne badania kontrolne, w tym morfologia krwi, które pozwalają w porę wykryć nieprawidłowości, nim schorzenie osiągnie zaawansowane stadium.
W zapobieganiu patologii pomaga unikanie kontaktu z czynnikami toksycznymi, takimi jak promieniowanie czy chemikalia, a także przestrzeganie zaleceń lekarskich podczas przyjmowania leków mogących powodować leukopenię.
W sezonie zachorowań warto też troszczyć się o odporność. W tym celu dbaj o higienę i unikaj, jeśli to możliwe, narażenia na infekcje.
Badania, które warto wykonać:
- e-Pakiet badania kontrolne po infekcji – pakiet badań wskazany do wykonania w celu skontrolowania stanu zdrowia po infekcji wirusowej lub bakteryjnej i dla monitorowania parametrów stanu zapalnego w trakcie leczenia.
- e-Pakiet wellbeing: premium – pakiet badań wskazany do wykonania w celu poznania ogólnej kondycji organizmu.
- e-Pakiet badania na anemię – badania w pakiecie wskazane są do wykonania w diagnostyce m.in. pogorszenia kondycji fizycznej, nieustępującego osłabienia, przewlekłego zmęczenia i bladości powłok skórnych.
Bibliografia
- P. Ścisło, J. Matysiakiewicz i in., Leukopenia u pacjenta uczestniczącego w klinicznym badaniu leku, „Postępy Psychiatrii i Neurologii” 2007, nr 16, supl. 1 (21), s. 73–75.
- A. Gala-Błądzińska, M. Durlik, Leukopenia after solid organ transplantation, „Forum Nefrologiczne” 2015, nr 8 (4), s. 222–229.
