Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) zaleca wyłączne karmienie piersią do 6 miesiąca życia niemowlęcia. Po tym czasie możesz rozpocząć wprowadzanie nowych pokarmów do jadłospisu dziecka. Rozszerzanie diety powinno odbywać się według określonego schematu, a w trakcie tego procesu, który ma bardzo ogromne znaczenie z punktu widzenia tzw. programowania metabolicznego, obowiązują pewne zasady. Sprawdź, jakie!

Rozszerzanie diety – kiedy zacząć?

Według aktualnych zaleceń WHO dietę niemowlęcia należy rozszerzać nie wcześniej niż w 17 tygodniu życia (po 4 miesiącu), nie później niż w 26 tygodniu (7 miesiąc życia). Zasady te dotyczą zarówno maluchów karmionych piersią, jak i tych, dla których podstawą żywienia jest mleko modyfikowane. Najlepiej rozpocząć podawanie stałych pokarmów po 6 miesiącu, jednak czasem – ze wskazań medycznych, gdy np. maluch słabo przybiera na wadze – cały proces należy rozpocząć wcześniej.

Zacznij wprowadzanie nowych pokarmów, gdy widzisz oznaki gotowości do rozszerzania diety u swojego dziecka. Wśród tych symptomów są m.in. umiejętność stabilnego siedzenia z podparciem lub bez (na początku rozszerzania diety maluch nie musi jeszcze posiadać umiejętności samodzielnego siadania) oraz zainteresowanie jedzeniem.

Prawidłowe rozszerzanie diety, podobnie jak odżywianie kobiet w okresie ciąży i karmienia piersią, jest częścią „programowania metabolicznego” malucha. Może zmniejszyć ryzyko rozwoju alergii u dzieci i chorób cywilizacyjnych (cukrzycy typu 2, otyłości, miażdżycy) w przyszłości.

Jak wyglądają początki rozszerzania diety?

Na początku rozszerzania diety podawaj dziecku gotowane, zblendowane pokarmy o gładkiej konsystencji. Zacznij od warzyw (najlepiej zielonych), a dopiero później wprowadzaj owoce. Od samego początku karm dziecko łyżeczką i unikaj podawania pokarmów stałych (np. kaszek) przez smoczek. 

Zastanawiasz się, ile łyżeczek marchewki podawać dziecku na początek? Pierwsze tygodnie to raczej proponowanie maluchowi nowych smaków niż zjadanie całych posiłków – wystarczy kilka łyżeczek dziennie, aby dziecko powoli przyzwyczajało się do nowego rytuału. Nie musisz obawiać się o niedobory witamin, ponieważ na tym etapie podstawą żywienia niemowlęcia cały czas jest mleko (naturalne lub modyfikowane). Dzieciom, które mają problemy z przybieraniem na wadze, lekarze często zalecają kleiki ryżowe, od których również można rozpocząć rozszerzanie diety.

Popularnym trendem jest też rozszerzanie diety niemowlaka metodą BLW (skrót od „Bobas lubi wybór”), w myśl której dziecku podaje się kawałki ugotowanych warzyw od samego początku. Jeśli wybierzesz taki sposób serwowania nowych pokarmów, musisz przypomnieć sobie najważniejsze zasady pierwszej pomocy i błyskawicznie reagować w przypadku zakrztuszenia. 

Co po kolei w rozszerzaniu diety niemowlęcia?

Zastanawiasz się, w jakiej kolejności serwować dziecku nowe pokarmy? Skorzystaj z następującego schematu:

• Między 5 a 6 miesiącem podawaj dziecku pokarmy o gładkiej konsystencji puree. Proponuj maluchowi zielone warzywa, owoce (jabłka, banany). W diecie uwzględnij też kaszki i kleiki bezglutenowe, a następnie wprowadzaj produkty z zawartością glutenu, aby sprawdzić, czy u malucha pojawia się reakcja alergiczna. Proponuj dziecku dania z niewielką zawartością dobrej jakości mięsa (np. drobiu). Na tym etapie dziecko powinno regularnie spożywać mleko – w przypadku niemowląt karmionych mlekiem modyfikowanym zaleca się podawanie 5 porcji na dobę, a dzieci karmione piersią wciąż powinny otrzymywać pokarm na żądanie;
• Między 7 a 9 miesiącem zacznij podawać mięso i ryby w postaci zmiksowanego lub drobno posiekanego dodatku do zupy. Warzywa i owoce zacznij serwować w postaci grudek, aby dziecko przyzwyczaiło się do gryzienia potraw. Podawaj surowe warzywa i owoce. Na tym etapie możesz przygotowywać dziecku gotowane jajko – najlepiej zacząć od żółtka, które możesz rozdrobnić i dodać do zupy. Powoli wprowadzaj stały rytm posiłków;
• Między 9 a 12 miesiącem życia dziecka zacznij serwować bardziej zróżnicowane kaszki, makaron i pieczywo. Na tym etapie możesz bez obaw podawać dziecku kawałki jedzenia do ręki. Z potrawami na bazie pełnego mleka krowiego wstrzymaj się do ukończenia 12 miesiąca życia.

Obserwujesz brak apetytu u dziecka? Zrób odpowiednie badania i przekonaj się, czy niechęć do jedzenia nie jest wynikiem choroby.

Rozszerzanie diety niemowlęcia – najważniejsze zasady

Młodzi rodzice często czują się zagubieni, gdy przychodzi czas rozszerzania diety niemowlęcia. Jeśli Ty też należysz do tego grona, nie panikuj, ale skorzystaj ze wskazówek zawartych w publikacji pt. „Zasady żywienia zdrowych niemowląt. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia dzieci” z 2021 r.:

1. Ty decydujesz, co i w jakiej formie podać dziecku. Ono decyduje, czy zje posiłek i ile zje.
2. Produkty uważane za źródło alergenów (jaja, ryby) wprowadzaj do diety malucha podobnie jak inne.
3. Żywność, która może spowodować reakcję alergiczną, podawaj w niewielkich ilościach i obserwuj, jak maluch na nią reaguje.
4. Warzywa wprowadzaj do diety wcześniej niż owoce.
5. Wprowadzanie mięsa zacznij odpowiednio wcześnie ze względu na dużą zawartość składników odżywczych, witaminy B12 i składników mineralnych takich jak żelazo czy cynk. Zwracaj uwagę, aby było to wysokiej jakości mięso (drób, cielęcina, mięso z królika) z certyfikowanych hodowli.
6. Pamiętaj, że najlepszym napojem dla niemowlaka jest woda.
7. Należy unikać cukru i soli w diecie niemowlęcia.
8. Niemowlak nie powinien spożywać smażonych potraw.

Chcesz dowiedzieć się, czy dobrze rozszerzasz dietę swojego dziecka? Sięgnij po pakiet badań dla najmłodszych i przekonaj się, czy Twój maluch dostaje odpowiednią ilość składników odżywczych, witamin i minerałów. 

Badania, które warto wykonać:

• e-pakiet alergiczny – zawiera badania, które pozwalają potwierdzić lub wykluczyć alergię i wskazać jej przyczynę.
• e-pakiet alergiczny oddechowy – stanowi uzupełnienie dla e-pakietu alergicznego, a wykonywane w jego ramach badania pomagają w diagnostyce alergii wziewnych.
• e-pakiet badania na otyłość u dzieci – przeznaczony dla dzieci o zbyt wysokiej masie ciała. Badania pozwalają ustalić przyczynę otyłości i ocenić ogólny stan zdrowia.

Biografia

1. M. Jackowska, Spokojnie, to tylko rozszerzanie diety, Wydawnictwo Mamania, Warszawa 2022.
2. D. Szymańska, Kuchnia malucha. Profesjonalny poradnik żywienia małych dzieci, Wydawnictwo Dragon, Bielsko-Biała 2020.
3. H. Szajewska i in., Jak żywić niemowlęta i małe dzieci Praktyczny poradnik dla rodziców, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2022.
4. H. Szajewska i in., Zasad żywienia zdrowych niemowląt. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia dzieci, https://ptghizd.pl/cm/uploads/2021/04/smp_01_2021_zasady_zywienia_zdrowych_niemowlat.pdf [dostęp z 22.12.2023 r.].