Koagulogram to zestaw badań laboratoryjnych oceniających zdolność krwi do krzepnięcia. Jest nieocenionym narzędziem w diagnostyce zaburzeń krzepnięcia, monitorowaniu leczenia przeciwzakrzepowego oraz w ocenie ryzyka krwawień i zakrzepów. Badanie obejmuje kilka parametrów, takich jak czas protrombinowy (PT), czas kaolinowo-kefalinowy (APTT), fibrynogen czy D-dimery. Sprawdź, jakie są ich normy i co oznaczają wyniki powyżej oraz poniżej zakresu referencyjnego.

Wskazania do wykonania koagulogramu

Koagulogram to badanie, które może dostarczyć istotnych informacji na temat zdolności organizmu do prawidłowego procesu krzepnięcia. Jest ono szczególnie istotne w przypadku osób z podejrzeniem zaburzeń krzepnięcia, a także pacjentów przyjmujących leki wpływające na krzepliwość krwi. 

Diagnostyka skłonności do krwawień

Jeśli pacjent zauważa łatwe siniaczenie, przedłużone krwawienie po skaleczeniach lub spontaniczne krwawienia z nosa i dziąseł, koagulogram może pomóc zidentyfikować przyczynę. 

Taka nieprawidłowość ma czasami związek np. z niedoborem czynników krzepnięcia, chorobą von Willebranda, trombocytopatią czy hemofilią. Nieprawidłowe wyniki mogą także wskazywać na zaburzenia w funkcjonowaniu płytek krwi, które są ważne dla tamowania krwawień.

Monitorowanie leczenia przeciwzakrzepowego

Osoby stosujące leki przeciwzakrzepowe, takie jak warfaryna, heparyna lub nowe doustne antykoagulanty, wymagają regularnej kontroli parametrów krzepnięcia. Koagulogram pomaga dostosować dawki leków, aby zapobiec zarówno nadmiernej krzepliwości, mogącej prowadzić do zakrzepów, jak i ryzyku krwawień, które może być groźne dla zdrowia i życia. Monitorowanie terapii jest ważne, zwłaszcza u osób starszych oraz pacjentów z chorobami serca lub żylną chorobą zakrzepowo-zatorową.

Diagnostyka chorób wątroby

Wątroba jest odpowiedzialna za produkcję większości czynników krzepnięcia. Choroby takie jak marskość wątroby, przewlekłe zapalenie wątroby czy stłuszczenie wątroby mogą prowadzić do zaburzeń krzepnięcia. W takim przypadku koagulogram może pomóc w ocenie stopnia uszkodzenia narządu i ryzyka wystąpienia powikłań. Nieprawidłowe wyniki mogą wskazywać na zaawansowane stadium choroby, co wymaga dalszej diagnostyki i wdrożenia odpowiedniego leczenia.

Ocena ryzyka zakrzepicy

Podwyższony poziom D-dimerów może wskazywać na obecność zakrzepów w organizmie, ale ich interpretacja powinna być dokonywana w kontekście innych badań i objawów klinicznych. Badanie to jest szczególnie zalecane u osób z czynnikami ryzyka takimi jak otyłość, długotrwałe unieruchomienie, nowotwory czy stosowanie antykoncepcji hormonalnej.

Przed operacjami i zabiegami inwazyjnymi

Koagulogram jest często wykonywany przed planowanymi operacjami w celu oceny ryzyka nadmiernego krwawienia podczas zabiegu. To szczególnie ważne dla pacjentów z chorobami hematologicznymi, przewlekłymi schorzeniami wątroby lub stosujących leki wpływające na krzepliwość krwi. Nieprawidłowe parametry mogą skutkować koniecznością zastosowania dodatkowych środków ostrożności, takich jak podanie osocza bogatopłytkowego lub czynników krzepnięcia.

Jakie badania obejmuje koagulogram?

Koagulogram to zestaw badań obejmujący:

  • czas protrombinowy (PT) – ocenia zewnętrzny szlak krzepnięcia;
  • międzynarodowy współczynnik znormalizowany (INR) – stosowany w monitorowaniu leczenia warfaryną;
  • czas kaolinowo-kefalinowy (APTT) – ocenia wewnętrzny szlak krzepnięcia;
  • fibrynogen – białko odpowiedzialne za tworzenie skrzepu;
  • d-dimery – wskaźnik obecności zakrzepów w organizmie.

Interpretacja wyników koagulogramu

Podwyższony PT/INR może wskazywać na choroby wątroby, niedobór witaminy K lub stosowanie leków przeciwzakrzepowych. Natomiast obniżona wartość, co jest rzadkie, sugeruje nadmierną krzepliwość.

Czas kaolinowo-kefalinowy (APTT) powyżej zakresu referencyjnego wskazuje na hemofilię, chorobę von Willebranda lub skutki stosowania heparyny. Wynik poniżej sugeruje z kolei nadmierną krzepliwość.

Podwyższony fibrynogen często towarzyszy stanom zapalnym, infekcjom, ciąży lub nowotworom. Jeśli jest obniżony, może to sugerować choroby wątroby, DIC (zespół rozsianego wykrzepiania wewnątrznaczyniowego) lub genetyczne niedobory.

D-dimery powyżej normy wskazują na obecność zakrzepów, zatorowość płucną lub DIC. Mogą także wzrastać w ciąży lub po operacjach. Wynik poniżej normy zazwyczaj nie ma znaczenia klinicznego.

Jak przygotować się do badania?

Koagulogram nie wymaga specjalnych przygotowań. Jednak zaleca się pobranie krwi na czczo. Niektóre leki, zwłaszcza przeciwzakrzepowe i przeciwpłytkowe, mogą wpływać na wyniki, dlatego warto poinformować lekarza o ich stosowaniu. W przypadku pacjentów hospitalizowanych lekarz może zalecić dodatkowe badania oceniające układ krzepnięcia.

Przed wykonaniem badania warto unikać intensywnego wysiłku fizycznego, palenia papierosów oraz spożywania alkoholu, ponieważ mogą one wpłynąć na efekt analiz laboratoryjnych. W niektórych przypadkach konieczne jest także chwilowe odstawienie leków, ale taką decyzję zawsze należy wcześniej skonsultować z lekarzem prowadzącym.

Badania, które warto wykonać:

Bibliografia

  1. I. Kowalczyk, Diagnostyka układu krzepnięcia: badania koagulologiczne, https://szp.uwm.edu.pl/sites/default/files/download/202003/koagulologia_2017r.pdf [dostęp: 17.02.2025].
  2. Z. Koperwas, Podstawowe badania układu krzepnięcia: czas krwawienia (BT), http://laboratoria.net/artykul/24055.html&pn=4 [dostęp: 17.02.2025].
  3. J. Golański, Nowości Diagnostyki Laboratoryjnej, „Badania i Diagnoza” 2018, vol. 24, nr 12, s. 94–101.
  4. M. B. Ponczek, M. Bijak, Czynniki kontaktu w fizjologicznym krzepnięciu krwi oraz w zakrzepicy, „Nowa Medycyna” 2013, nr 2, s. 83–90.