Jęczmień na oku to z pozoru nieszkodliwa dolegliwość, która powoduje dyskomfort. Niekiedy bardzo duży. Zmiana ta, znana w terminologii medycznej jako hordeolum, to powszechne schorzenie, które dotyka osoby w każdym wieku, dlatego warto zrozumieć jego przyczyny, objawy i sposoby leczenia. Sprawdźmy szczegółowe informacje dotyczące jęczmienia na oku.

Co to jest jęczmień?

Jęczmień na oku, czyli hordeolum, to miejscowa, bolesna infekcja, która zazwyczaj występuje na powiece, zarówno na jej zewnętrznej powierzchni (jęczmień zewnętrzny), jak i wewnętrznej (jęczmień wewnętrzny). Choroba ta pojawia się wskutek zablokowania i następnej infekcji gruczołów łojowych lub mieszków włosowych wzdłuż brzegu powieki. Najczęstszym sprawcą tej infekcji jest bakteria Staphylococcus aureus, choć inne mikroorganizmy, takie jak Staphylococcus epidermidis, również mogą być odpowiedzialne.

Jakie są rodzaje jęczmienia na oku?

Jęczmień można podzielić na dwie główne kategorie, z których każda ma swoje charakterystyczne cechy.

Jęczmień zewnętrzny rozwija się na zewnętrznej powierzchni powieki, zazwyczaj w pobliżu nasady rzęs. Ten jego rodzaj charakteryzuje się czerwonym, spuchniętym i bolesnym guzkiem, który z czasem tworzy żółtawą lub białawą główkę w miarę postępu infekcji.

Natomiast jęczmień wewnętrzny powstaje w gruczołach Meiboma, które znajdują się głębiej wewnątrz powieki. Ten jego rodzaj jest mniej widoczny, ale może być równie, jeśli nie bardziej, bolesny. Osoba, u której się rozwinie, może wyczuć wyraźny guzek lub obrzęk po wewnętrznej stronie powieki.

Jakie są przyczyny powstawania jęczmienia na oku?

Głównym powodem rozwoju jęczmienia jest wprowadzenie bakterii, najczęściej Staphylococcus aureus, do gruczołów łojowych lub mieszków włosowych powieki. Może to nastąpić na kilka sposobów:

  • Nieprawidłowa higiena – dotykanie oczu brudnymi rękami lub dzielenie się przedmiotami osobistymi, takimi jak ręczniki czy kosmetyki, może ułatwić przenoszenie się bakterii.
  • Choroby przewlekłe – pewne schorzenia, takie jak cukrzyca, trądzik różowaty czy przewlekłe zapalenie powiek (blefaritis), zwiększają ryzyko powstawania jęczmienia.
  • Osłabiony układ odpornościowy – osoby z osłabionym układem odpornościowym, na przykład z powodu HIV/AIDS lub leczenia nowotworów, są bardziej podatne na powstawanie jęczmieni.
  • Zmiany hormonalne – wahania hormonalne, szczególnie w ciąży lub podczas menopauzy, mogą przyczyniać się do rozwoju jęczmieni.
  • Stres i zmęczenie – długotrwałe okresy stresu lub zmęczenia mogą osłabić naturalne mechanizmy obronne organizmu, zwiększając podatność na infekcje bakteryjne.
  • Niewłaściwe używanie kosmetyków – używanie przeterminowanych lub zanieczyszczonych kosmetyków oraz niewłaściwe usuwanie makijażu może prowadzić do powstawania jęczmieni.

Czy jęczmień na oku jest zaraźliwy?

Jednym z częstych pytań dotyczących jęczmieni na oku jest ich zaraźliwość. Niestety mogą być one zaraźliwe w pewnych sytuacjach. Bakterie odpowiedzialne za infekcję przenoszą się z jednej osoby na drugą poprzez bezpośredni kontakt lub dzielenie się przedmiotami osobistymi (np. ręcznikiem).

Należy pamiętać, że zaraźliwość jęczmienia nie jest absolutna – ryzyko przeniesienia zależy od różnych czynników, np. higieny osobistej, nasilenia infekcji i podejmowanych środków ostrożności. Niemniej zaleca się unikanie dzielenia się przedmiotami, takimi jak ręczniki, poduszki czy kosmetyki, z osobą, która ma aktywny jęczmień.

Jak rozpoznać jęczmień na oku?

Nie każda zmiana na powiekach to jęczmień. Aby można o nim mówić, muszą się pojawić:

  • zaczerwienienie i obrzęk powieki, która staje się wrażliwa na dotyk,
  • lokalny ból w miejscu jęczmienia, który może nasilać się podczas mrugania lub ruchu oczu,
  • nadwrażliwość na światło, prowadząca do fotofobii,
  • łzawienie i wydzielina, często wodnista lub ropna,
  • widoczny guzek, zwłaszcza w przypadku jęczmienia zewnętrznego, który może być wypełniony ropą.

Różnice między jęczmieniem a gradówką

Chociaż jęczmienie i gradówki wyglądają podobnie, są to różne schorzenia z kilkoma kluczowymi cechami:

  • Jęczmień spowodowany jest infekcją bakteryjną. Zwykle wywołuje duży dyskomfort lub ból. Towarzyszą mu zaczerwienienie i obrzęk. Ustępuje w ciągu 1–2 tygodni.
  • Gradówkę powoduje zablokowanie gruczołu łojowego. Zazwyczaj zmiana jest bezbolesna, ale może powodować widoczny guzek na powiece, z powolniejszym gojeniem.

W niektórych przypadkach nieleczony jęczmień przekształca się w gradówkę. Dlatego nie warto bagatelizować zmiany na powiekach.

Jak radzić sobie z jęczmieniem na oku przed wizytą u lekarza?

Wizyta u internisty, lekarza rodzinnego lub okulisty tylko wtedy jest konieczna, gdy zmiana na oku bardzo boli lub ma niepokojący przebieg. W wielu przypadkach jęczmień można skutecznie leczyć w domu za pomocą prostych metod, takich jak:

  • ciepłe kompresy – nakładanie ciepłych, wilgotnych okładów na chore oko przez 10–15 minut kilka razy dziennie zmiękcza stwardniały łój i ułatwia drenaż jęczmienia,
  • delikatny masaż – masaż powieki w kierunku jej brzegu może uwolnić zablokowane wydzieliny,
  • leki dostępne bez recepty – maści lub kremy z antybiotykami mogą pomóc zwalczać infekcję,
  • środki przeciwbólowe – leki przeciwbólowe, takie jak ibuprofen czy paracetamol, mogą łagodzić ból związany z jęczmieniem.

Badania, które warto wykonać:

  • e-Pakiet ryzyko cukrzycy/ insulinooporność – badania w pakiecie są wskazane do wykonania przy zaburzeniach gospodarki węglowodanowej, którym towarzyszą m.in. pogorszone gojenie się ran, zwiększona tendencja do infekcji.
  • e-Pakiet profilaktyczny podstawowy – badania w pakiecie pozwalają na ogólną ocenę kondycji organizmu zarówno w przypadku dzieci, jak i osób dorosłych.
  • e-Pakiet dla każdego (maksimum) – pakiet obejmuje badania służące profilaktycznej ocenie stanu zdrowia bez względu na występujące niepokojące objawy.

Bibliografia

  1. K. Antoniak, Farmakoterapia zakażeń bakteryjnych narządu wzroku, „Postępy Farmakoterapii” 2009, vol. 65, nr 2, s. 124–131.
  2. M.H. Niżankowska, Okulistyka. Podstawy kliniczne, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2007.