Wedle danych Euromonitor International z 2021 r. w Polsce żyje ponad 7 mln kotów. Zamieszkują one około 20% gospodarstw domowych. W kontekście uczulenia na kota oznacza to, że osoby zmagające się z tą formą nadwrażliwości (ok. 10–15% populacji) mogą odczuwać przykre objawy niemal przez cały czas. Nie muszą mieć bowiem bezpośrednio kontaktu ze zwierzęciem. Wystarczy przebywanie w towarzystwie osoby, w której domu przebywa kot, i naturalnie jej ubrania w mniejszym lub większym stopniu pokryte są alergenami. Przyjrzyjmy się bliżej uczuleniu na kota – jego typowym objawom i czynnikom je wywołującym.
Co uczulającego mają w sobie koty?
Alergia na koty jest trzecią najczęstszą przyczyną występowania objawów alergii wziewnych u ludzi. Wynika to z faktu, że koty produkują znacznie więcej alergenów w porównaniu do innych zwierząt domowych. Głównym winowajcą jest białko Fel d 1 (kocia sekretoglobina), obecne w ślinie, naskórku i wydzielinach gruczołów kotów.
Cząsteczki tego białka są wyjątkowo małe, nawet 10 razy mniejsze od alergenów roztoczy kurzu domowego! Dzięki temu łatwo unoszą się w powietrzu i długo się w nim utrzymują, przenosząc się na ubrania, meble i inne powierzchnie. Dodatkowo Fel d 1 wykazuje właściwości lepkie, ułatwiając białku przyleganie do różnych materiałów.
Poza Fel d 1 naukowcy zidentyfikowali 7 innych alergenów wytwarzanych przez koty, takich jak Fel d 2, Fel d 3 czy Fel d 4. Choć Fel d 1 odpowiada za większość reakcji alergicznych, te pozostałe białka również mogą być przyczyną wystąpienia reakcji nadwrażliwości.
Jakie są objawy uczulenia na kota?
Kontakt z kocimi alergenami u osób z nadwrażliwością może wywoływać szereg uciążliwych objawów. Najczęściej są to:
- zaczerwienienie i świąd oczu,
- łzawienie,
- uporczywe kichanie i wodnisty katar,
- swędzenie nosa,
- uczucie drapania i swędzenia w gardle,
- duszności i świszczący oddech,
- napadowy, suchy kaszel,
- zaczerwienienie, wysypka na skórze,
- uporczywe swędzenie skóry.
Objawy te mogą występować pojedynczo lub w różnych kombinacjach, znacząco obniżając jakość życia osób uczulonych. W skrajnych przypadkach kontakt z alergenem może nawet prowadzić do wstrząsu anafilaktycznego, stanowiącego zagrożenie życia.
Jak szybko pojawiają się objawy po kontakcie z alergenem?
Czas pojawienia się objawów alergii na koty jest bardzo indywidualny. U osób szczególnie wrażliwych pierwsze symptomy mogą wystąpić już w ciągu kilku minut od kontaktu ze zwierzęciem. Lekarze obserwują, że symptomy pojawiają się od 15 minut do nawet 6 godzin od narażenia na alergen. Dlatego ważne jest, aby łączyć nieprzyjemne dolegliwości z wcześniejszym kontaktem z kotem, nawet jeśli wydaje się on odległy w czasie.
Czy alergia na kota może ustąpić samoistnie?
Niestety, alergia na koty nie ma tendencji do samoistnego ustępowania. Objawy mogą być mniej lub bardziej intensywnie odczuwane w zależności od poziomu ekspozycji na alergeny, ale całkowite wyeliminowanie uczulenia wymaga podjęcia konkretnych działań diagnostycznych, a w ich następstwie – terapeutycznych.
Objawy alergii można czasowo uśmierzać za pomocą leków przeciwhistaminowych lub sterydów. Jednak kluczowe znaczenie ma redukcja kontaktu z alergenem. Niestety, całkowite pozbycie się kocich białek z otoczenia jest niezwykle trudne, gdyż mogą one utrzymywać się długo nawet w miejscach, gdzie zwierzę już nie przebywa.
W niektórych przypadkach długotrwały kontakt z kotem prowadzi do wykształcenia przez organizm tolerancji na alergen. Dotyczy to jednak tylko osób z łagodnymi objawami alergii. W większości sytuacji uczulenie na koty nie ustępuje samoistnie i wymaga specjalistycznego leczenia.
Na czym polega diagnostyka uczulenia na kota?
Rozpoznanie uczulenia na kota zaczyna się od wywiadu z pacjentem. Lekarz zbiera informacje na temat objawów, czasu ich występowania oraz formy ekspozycji na zwierzę.
W celu potwierdzenia podejrzeń lekarz może zlecić testy skórne (polegają na nakłuciu tkanki i nałożeniu ekstraktu alergenów kocich, co pozwala ocenić reakcję organizmu) albo testy z krwi (badanie poziomu przeciwciał IgE specyficznych dla alergenów kocich). Szczególnie wartościowa jest diagnostyka molekularna, która pozwala zidentyfikować konkretne białka uczulające, takie jak Fel d 1.
Lekarz alergolog na podstawie zebranych danych i wyników badań jest w stanie potwierdzić lub wykluczyć uczulenie na koty, a także określić jego nasilenie. Pozwala to na dobranie optymalnej terapii.
Badania, które warto wykonać:
- e-Pakiet alergiczny – pakiet zawiera trzy badania, które pozwalają potwierdzić lub wykluczyć z dużym prawdopodobieństwem alergiczne podłoże odczuwanych symptomów i wskazać ich podłoże.
- e-Pakiet profilaktyczny podstawowy – pakiet obejmuje zestaw badań pozwalających ocenić ogólną kondycję organizmu. Obejmuje oznaczenie poziomu żelaza, ferrytyny, witaminy B12, kwasu foliowego, witaminy D, IgG, a uzupełniająco również oznaczenie hemoglobiny glikowanej, Apo B i lipoproteiny a.
- e-Pakiet alergiczny oddechowy – pakiet obejmuje trzy badania ważne w diagnostyce alergii z uwzględnieniem alergii na alergeny wziewne.
Bibliografia
- K. Buczyłko, Alergeny kota: nie tylko Fel d 1, „Alergia” 2017, nr 3, s. 23–28.
- K. Lis, Z. Bartuzi, Hipoalergiczny kot – czy to możliwe?, „Alergia Astma Immunologia” 2020, nr 25 (2), s. 70–81.
- A.J. Sybilski, Czy pozbywać się zwierząt po rozpoznaniu alergii?, „Medycyna po Dyplomie” 2016, s. 12–18.
