Zgrzytanie zębami, znane również jako bruksizm, to powszechne zaburzenie, które może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych, takich jak bóle głowy, uszkodzenia zębów i zaburzenia snu. Dowiedz się, jak rozpoznać objawy bruksizmu i jak go skutecznie leczyć.

Czym jest bruksizm?

Bruksizm to medyczny termin odnoszący się do niekontrolowanego zaciskania i zgrzytania zębami, który zwykle występuje podczas snu. Osoby cierpiące na bruksizm często nie zdają sobie sprawy z swojego stanu, dopóki nie zauważą uszkodzeń zębów lub nie doświadczą chronicznego bólu głowy lub szczęki.

Objawy zgrzytania zębami

Objawy bruksizmu mogą być subtelne i łatwo pomijane:

  • starte lub uszkodzone zęby;
  • ból szczęki lub twarzy;
  • bóle głowy, zwłaszcza po przebudzeniu;
  • zmęczenie po przebudzeniu;
  • nadwrażliwość zębów na gorące i zimne napoje;
  • bóle karku, pleców, barków;
  • bóle ucha, nawracające stany zapalne ucha oraz odczuwane szumy uszne.

Co powoduje bruksizm?

Przyczyny bruksizmu nie są do końca zrozumiane. Uważa się jednak, że mogą przyczyniać się do niego czynniki takie jak stres, genetyka, nieprawidłowy zgryz i zaburzenia snu.

Jednym z najczęstszych czynników prowadzących do bruksizmu jest stres. Osoby żyjące w ciągłym napięciu często zaciskają zęby, zwłaszcza podczas snu, co prowadzi do bruksizmu.

Zgrzytanie zębami może mieć również podłoże genetyczne. Jeśli w Twojej rodzinie występował bruksizm, możesz mieć zwiększone ryzyko rozwoju tego stanu.

Nieprawidłowy zgryz, w którym górne i dolne zęby nie stykają się równomiernie, może również prowadzić do tej przypadłości.

Zgrzytanie zębami u dzieci 

Szacuje się, że bruksizm dotyka około 10–20% dzieci w wieku przedszkolnym. Może występować zarówno w ciągu dnia, jak i w nocy.

Najczęstsze przyczyny bruksizmu u najmłodszych to:

  • stres i lęk spowodowany różnymi czynnikami, takimi jak rozpoczęcie nauki w szkole, problemy rodzinne czy zmiany w codziennej rutynie;
  • niewłaściwe zwarcie zgryzu, które może powodować nadmierny nacisk na zęby podczas zaciskania;
  • bóle zębów lub dziąseł;
  • zaburzenia snu;
  • niektóre leki;
  • naśladownictwo – w niektórych przypadkach dzieci mogą naśladować bruksizm obserwowany u innych osób, np. u rodziców lub rodzeństwa.

Jak leczyć bruksizm?

Mimo że bruksizm może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych, jest kilka skutecznych metod leczenia tego stanu. Odpowiednią terapię powinien dobrać specjalista – lekarz ortodonta, fizjoterapeuta stomatologiczny lub protetyk. W leczeniu stosowane są:

  • szyny na zęby noszone podczas snu chronią zęby przed zgrzytaniem, zmniejszając tym samym ryzyko uszkodzeń zębów i bólu szczęki;
  • terapia behawioralna, np. terapia poznawczo-behawioralna (CBT), może być skuteczna w leczeniu bruksizmu, szczególnie jeśli jest on spowodowany stresem;
  • niektóre leki, np. przeciwlękowe lub miorelaksanty, mogą pomóc w leczeniu bruksizmu.
  • fizjoterapia jest ważnym elementem leczenia bruksizmu, szczególnie jeśli dolegliwość jest powodowana przez napięcie mięśniowe. Fizjoterapeuta może pomóc w rozluźnieniu i wzmocnieniu mięśni szczęki;

Techniki relaksacyjne i ćwiczenia na bruksizm

Techniki relaksacyjne, takie jak medytacja, joga czy głębokie oddychanie, mogą być skuteczne w łagodzeniu stresu, który często jest przyczyną zgrzytania zębami.

Istnieją również specjalne ćwiczenia, które można wykonywać w domu, aby pomóc w leczeniu tej przypadłości. Skupiają się one na rozluźnieniu mięśni szczęki i mogą pomóc w zmniejszeniu zaciskania i zgrzytania zębami.

Konsekwencje nieleczonego bruksizmu

Nieleczony bruksizm może prowadzić do wielu poważnych konsekwencji, zarówno w obrębie jamy ustnej, jak i całego organizmu. Możliwe konsekwencje bagatelizowania problemu zgrzytania zębami są bardzo dotkliwe, np.:

  • uszkodzenie zębów – bruksizm powoduje nadmierne ścieranie się powierzchni zębów, co może prowadzić do ich skrócenia, zaokrąglenia i nadwrażliwości, ubytki klinowe, czyli ubytki w kształcie litery V na szyjkach zębów, pęknięcia i złamania;
  • uszkodzenia dziąseł i przyzębia – bruksizm może powodować cofanie się dziąseł, co odsłania szyjki zębów i zwiększa ich wrażliwość na ból i podatność na próchnicę, zapalenie przyzębia (nadmierny nacisk na zęby może prowadzić do choroby niszczącej tkanki otaczające zęby; w zaawansowanych przypadkach zapalenie przyzębia może prowadzić do utraty zębów);
  • bóle i dyskomfort głowy, szczęki i szyi;
  • bóle mięśni żwacza – nadmierne napięcie mięśni żwacza podczas zaciskania zębów może prowadzić do ich bolesności i tkliwości;
  • trudności z gryzieniem i żuciem;
  • szumy uszne i zaburzenia słuchu.

Nieleczony bruksizm może mieć poważne konsekwencje dla zdrowia jamy ustnej i całego organizmu. Ważne jest, aby wcześnie rozpoznać problem i wdrożyć odpowiednie leczenie.

Zgrzytanie zębami a pasożyty

Istnieje wiele powszechnych opinii na temat związku między bruksizmem a pasożytami. Chociaż niektóre osoby twierdzą, że zgrzytanie zębami może być objawem obecności pasożytów w organizmie, nie ma naukowych dowodów na poparcie tej tezy.

Badania, które warto wykonać

Bibliografia

  1. B. Rusin, A. Wójcik, W. Pakaszewski, B. Ziomko, K. Smulewicz, Bruxism – contemporary knowledge about the disorder and therapeutic possibilities, „Journal of Education, Health and Sport” 2022, nr 12, s. 131–135.
  2. E. Machado, C. Dal-Fabbro, P.A. Cunali, O.B. Kaizer, Prevalence of sleep bruxism in children: a systematic review, „Dental press journal of orthodontics” 2014, nr 19, s. 54–61.
  3. A.P. Vanderas, M. Menenakou, T.H. Kouimtzis, L.Papagiannoulis, Urinary catecholamine levels and bruxism in children, „Journal of oral rehabilitation” 1999, nr 26, s. 103–110.