Niski puls, czyli bradykardia, może być objawem dobrej kondycji fizycznej (serca sportowców pracują nieco wolniej), ale także sygnałem ostrzegawczym wskazującym na problemy zdrowotne. Jeśli doświadczasz zmęczenia, zawrotów głowy czy omdleń, warto sprawdzić, czy twoje tętno nie jest zbyt niskie. Jakie są normy pulsu, co może powodować jego obniżenie i jak go podnieść? Sprawdźmy!
Jaki jest prawidłowy puls?
Prawidłowe tętno spoczynkowe zależy od wieku, poziomu aktywności fizycznej oraz ogólnego stanu zdrowia danej osoby [1]:
- noworodki: 90–164 uderzenia na minutę (bpm);
- dzieci (0–3 miesiące): 107–181 uderzeń na minutę (bpm);
- dzieci (3–6 miesięcy): 104–175 uderzeń na minutę (bpm);
- dzieci (6–9 miesięcy): 98–168 uderzeń na minutę (bpm);
- dzieci (9–12 miesięcy): 93–161 uderzeń na minutę (bpm);
- dzieci (12–18 miesięcy): 88–156 uderzeń na minutę (bpm);
- dzieci (18–24 miesiące): 82–149 uderzeń na minutę (bpm);
- dzieci (2–3 lata): 76–142 uderzenia na minutę (bpm);
- dzieci (3–4 lata): 70–136 uderzeń na minutę (bpm);
- dzieci (4 lata): 65–131 uderzeń na minutę (bpm);
- dzieci (6–8 lat): 59–123 uderzenia na minutę (bpm);
- dzieci (8–12 lat): 52–115 uderzeń na minutę (bpm);
- dzieci (12–15 lat): 47–108 uderzeń na minutę (bpm);
- dzieci (15–18 lat): 43–104 uderzenia na minutę (bpm);
- dorośli: 60–100 uderzeń na minutę (bpm);
- sportowcy: 40–60 uderzeń na minutę (bpm);
- osoby starsze: zazwyczaj nieco niższe tętno, ale nie poniżej 50 bpm.
Różnice w zakresie referencyjnym wynikają głównie z adaptacji organizmu (osoby aktywne fizycznie mają wydajniejsze serca, co pozwala na rzadsze skurcze), potrzeb metabolicznych, naturalnych procesów starzenia i stanów chorobowych (niektóre choroby serca, tarczycy lub zaburzenia elektrolitowe mogą wpływać na tętno).
U dorosłych puls niższy niż 60 bpm nie zawsze oznacza problemu zdrowotnego. Może być naturalnym stanem dla osób regularnie uprawiających sport. Jednak u nieaktywnej osoby czasami wskazuje na zaburzenia pracy serca.
Warto przy tym zaznaczyć, że zarówno ERC (European Resuscitation Council), jak i AHA (American Heart Association) zalecają, by badać tętno na tętnicach szyjnych. Wynik jest wówczas precyzyjniejszy. Jeśli nie masz pewności co do tego, jak prawidłowo wykonać analizę, wykorzystaj ciśnieniomierz. Nowoczesne urządzenia wykonują również pomiar pulsu. Jeśli zauważysz jakiekolwiek nieprawidłowości – zgłoś się na wizytę do lekarza.
Możliwe przyczyny niskiego pulsu
Niski puls bywa wynikiem zarówno czynników fizjologicznych, jak i chorobowych. U osób regularnie uprawiających sport serce jest wydajniejsze, co skutkuje wolniejszym biciem. Starzenie się organizmu również prowadzi do spowolnienia pracy serca, a zaburzenia hormonalne, takie jak niedoczynność tarczycy, mogą wpływać na jego rytm. Problemy z układem krążenia, w tym blok serca lub uszkodzenie węzła zatokowego, to kolejna potencjalna przyczyna bradykardii. Dodatkowo niski poziom elektrolitów, takich jak potas i magnez, może negatywnie oddziaływać na prawidłowe funkcjonowanie serca. Niektóre leki, zwłaszcza beta-blokery i inne preparaty stosowane w nadciśnieniu, również mogą prowadzić do spadku tętna. Oprócz tego do spowolnienia akcji serca prowadzi także przedawkowanie leków uspokajających.
Skuteczne sposoby na podniesienie pulsu (domowe i medyczne)
Podniesienie niskiego pulsu może wymagać zarówno działań domowych, jak i interwencji medycznej. W codziennym życiu pomocne są: aktywność fizyczna, spożywanie napojów zawierających kofeinę oraz odpowiednie nawodnienie organizmu, które wspiera prawidłową pracę serca. Dieta bogata w elektrolity, w tym potas, sód i magnez, również może mieć istotny wpływ na regulację tętna. Nie bez znaczenia pozostają techniki oddechowe oraz redukcja stresu, ponieważ stan psychiczny ma ścisły związek z funkcjonowaniem układu krążenia.
Jeśli niski puls jest wynikiem problemów zdrowotnych, konieczna jest konsultacja z lekarzem, który może zalecić zmianę leków, zwłaszcza jeśli bradykardia stanowi skutek uboczny farmakoterapii. W przypadku niedoczynności tarczycy właściwa terapia hormonalna skutecznie poprawia rytm serca. Istotne jest także monitorowanie poziomu elektrolitów i ich ewentualna suplementacja, jeśli zostaną stwierdzone niedobory. W skrajnych przypadkach, gdy inne metody nie przynoszą poprawy, lekarz może rozważyć implantację rozrusznika serca, który wspomaga jego prawidłową pracę.
Jakie badania się wykonuje w celu znalezienia przyczyny niskiego pulsu?
Aby znaleźć przyczynę niskiego pulsu, lekarz najczęściej zleca:
- EKG – podstawowe badanie oceniające czynność elektryczną serca;
- tzw. holter EKG – całodobowe monitorowanie czynności elektrycznej serca;
- badania krwi – poziom elektrolitów, hormonów tarczycy (TSH, FT3, FT4);
- echo serca – ocena budowy i pracy serca.
Badania, które warto wykonać:
- e-Pakiet sercowy – pakiet badań wskazany w diagnostyce m.in. pogorszenia ogólnej kondycji, przewlekłego zmęczenia, duszności, nasilonej senności.
- e-Pakiet dla każdego (maksimum) – pakiet obejmuje badania pozwalające na ogólną ocenę stanu zdrowia: morfologia krwi, OB i CRP ilościowe, PT (INR), APTT i fibrynogen, glukoza, elektrolity (sód, potas), lipidogram (CHOL, HDL, nie-HDL, LDL, TG), próby wątrobowe (ALT, AST, ALP, BIL, GGTP), amylaza, mocznik, kreatynina, kwas moczowy, żelazo, wapń całkowity, magnez, TSH.
- e-Pakiet fit & active maximum – badania w pakiecie wskazane są do wykonania w celu kompleksowej oceny stanu zdrowia, w tym sprawności tkanki tłuszczowej, metabolizmu węglowodanów i lipidów oraz gospodarki hormonalnej.
Bibliografia
- M. Wiercińska, Tętno: prawidłowe, nieprawidłowe, spoczynkowe, wysiłkowe – normy, sposoby pomiaru, https://www.mp.pl/pacjent/objawy/154834,tetno [dostęp: 18.02.2025].
- M. Bolanowski, Niedoczynność tarczycy, „Lekarz POZ” 2016, nr 3, s. 189–192.
- B.K. Budziszewska, Zaburzenia metaboliczne i wodno-elektrolitowe u pacjentów z hematologicznymi chorobami nowotworowymi, „Hematologia” 2018, nr 9 (1), s. 22–37
