Hiperglikemia, znana również jako przecukrzenie, to stan charakteryzujący się podwyższonym poziomem glukozy we krwi. Wartości te mogą być niebezpieczne, zwłaszcza jeśli nie są odpowiednio monitorowane i leczone. Przyjrzyj się bliżej objawom hiperglikemii, jej przyczynom oraz metodom diagnostyki, aby lepiej zrozumieć, jak radzić sobie z tym zaburzeniem.
Kiedy może być mowa o hiperglikemii?
Hiperglikemia odnosi się do sytuacji, w której stężenie glukozy we krwi przekracza normalne wartości. U zdrowych osób jej poziom na czczo powinien wynosić od 70 do 99 mg/dl, a 2 godziny po posiłku nie przekraczać 140 mg/dl.
W przypadku hiperglikemii wartości te wynoszą powyżej 100 mg/dl na czczo lub 140 mg/dl po posiłku. Taki stan jest często związany z zaburzeniami metabolizmu węglowodanów, co może prowadzić do poważnych komplikacji zdrowotnych.
Rodzaje hiperglikemii
Hiperglikemia może mieć różne formy:
- hiperglikemia na czczo – występuje, gdy poziom glukozy na czczo wynosi 126 mg/dl lub więcej;
- hiperglikemia poposiłkowa – występuje, gdy poziom glukozy w 2 godziny po posiłku przekracza 140 mg/dl;
- hiperglikemia stresowa – może wystąpić w odpowiedzi na silny stres fizyczny lub emocjonalny, prowadząc do wzrostu poziomu glukozy.
Objawy hiperglikemii
Objawy hiperglikemii często nie są specyficzne. Wiele osób z tym zaburzeniem może nie odczuwać żadnych symptomów, co sprawia, że stan ten jest trudny do zdiagnozowania. Najbardziej charakterystyczne są:
- wzmożone pragnienie – to reakcja obronna organizmu, który próbuje znaleźć sposób, aby rozcieńczyć nadmiar glukozy;
- oddawanie dużej ilości moczu – zbyt wysoki poziom glukozy we krwi skutkuje przedostawaniem się jej do moczu;
- zmęczenie i osłabienie – organizm nie może efektywnie wykorzystywać glukozy jako źródła energii;
- niewyraźne widzenie – to wynik zmian w ciśnieniu osmotycznym w strukturach oka.
Jeśli na początkowym etapie hiperglikemii nie zostaną zdiagnozowane jej przyczyny, a tym samym nie rozpocznie się leczenie, mogą pojawić się znacznie poważniejsze objawy:
- powolne gojenie się ran – wysokie stężenie glukozy wpływa na zdolność organizmu do regeneracji;
- infekcje skórne – pacjenci z hiperglikemią są bardziej podatni na infekcje, zwłaszcza w okolicach intymnych;
- problemy z układem pokarmowym – mogą wystąpić biegunki lub zaparcia.
Przyczyny hiperglikemii
Hiperglikemia może mieć przyczyny zarówno biologiczne, jak i środowiskowe. Najczęściej wiąże się z obecnością stanu przedcukrzycowego lub cukrzycy. Cukrzyca typu 1 to choroba autoimmunologiczna, w której organizm nie produkuje insuliny, co sprawia, że osoby z tym zaburzeniem są całkowicie zależne od insuliny podawanej zewnętrznie. Cukrzyca typu 2 jest natomiast związana z insulinoopornością, co oznacza, że organizm produkuje insulinę, ale nie jest w stanie jej skutecznie wykorzystać. Ten typ choroby cukrzycowej często wynika z niezdrowego stylu życia, nadwagi i braku aktywności fizycznej. Stan przedcukrzycowy – nieprawidłowa glikemia na czczo lub nieprawidłowa tolerancja glukozy – mogą z czasem prowadzić do wystąpienia cukrzycy typu 2.
Oprócz cukrzycy istnieją inne czynniki mogące prowadzić do hiperglikemii. Stres, zarówno fizyczny, jak i emocjonalny, jest w stanie powodować wzrost poziomu glukozy we krwi. Infekcje również mogą zwiększać zapotrzebowanie organizmu na insulinę z powodu reakcji zapalnej.
Diagnostyka hiperglikemii
Diagnostyka hiperglikemii opiera się na analizie wyników badań laboratoryjnych. Jedną z najczęściej stosowanych metod jest badanie glukozy na czczo, które polega na pomiarze poziomu cukru we krwi po co najmniej 8 godzinach bez jedzenia. Jeśli wynosi powyżej 99 mg/dl, wskazuje to na hiperglikemię.
Kolejną metodą jest test tolerancji glukozy – pacjent spożywa roztwór glukozy, a po dwóch godzinach mierzy się poziom cukru we krwi. Wynik powyżej 139 mg/dl świadczy o hiperglikemii.
Osoby z cukrzycą powinny regularnie monitorować stężenie glukozy za pomocą glukometru. Pozwoli to bowiem na szybką reakcję w przypadku podwyższenia poziomu cukru.
Badania, które warto wykonać:
- e-Pakiet Ryzyko cukrzycy/insulinooporność – pakiet badań jest wskazany do wykonania w przypadku występowania objawów wskazujących na zaburzenia gospodarki węglowodanowej, np. częste oddawanie dużej ilości moczu, trudności w gojeniu ran, senność i osłabienie.
- e-Pakiet Trzy kroki do zdrowia (podstawowy) – pakiet badań warto wykonać profilaktycznie w celu monitorowania stanu zdrowia. Obejmuje on: morfologię krwi, ferrytynę, TSH, ALT, kreatyninę, cholesterol całkowity, glukozę, CRP ilościowo, witaminę D metabolit 25 (OH). To pozwala wykryć hiperglikemię jeszcze zanim poważnie zaszkodzi ona organizmowi.
- e-Pakiet dla każdego (maksimum) – badania w pakiecie są wskazane do wykonania w celu profilaktycznej oceny stanu zdrowia. Diagnostyka obejmuje m.in.: morfologię krwi, OB, CRP ilościowo, PT (INR), APTT, fibrynogen, glukozę, elektrolity, lipidogram, próby wątrobowe, amylazę, mocznik, kreatyninę, kwas moczowy, żelazo, wapń, magnez, TSH.
Bibliografia
- V. Magaji, J. M. Johnston, Hiperglikemia i cukrzyca u hospitalizowanych chorych – postępowanie, „Diabetologia po Dyplomie” 2011, t. 8 nr 1, s. 14–20.
- E. Koziorowska-Gawron, J. Chojdak-Łukasiewicz, Striatopatia cukrzycowa – rzadkie powikłanie neurologiczne cukrzycy, „Polski Przegląd Neurologiczny” 2021, nr 17 (1), s. 14–18.
- P. P. Chakraborty, S. Ray i in., Nowo wykryta hiperglikemia: wskazówka umożliwiająca wczesne rozpoznanie raka trzustki, „Diabetologia Praktyczna” 2017, nr 3 (3), s. 128–131.
