Jeśli pracujesz fizycznie, długo przebywasz w jednej pozycji, masz nadwagę czy wady postawy, bóle krzyża mogą wynikać z przeciążenia kręgosłupa. Dolegliwości towarzyszą też niektórym chorobom zwyrodnieniowym. Sprawdź, co jeszcze może powodować ból krzyża i jak sobie z nim radzić!

Co oznaczają bóle w krzyżu?

Kręgosłup w odcinku lędźwiowym stanowi najbardziej masywny i wytrzymały odcinek grzbietu, ale jednocześnie przez to narażony jest on na znoszenie dużych przeciążeń wynikających z codziennej aktywności czy to podczas chodzenia, siedzenia, czy uprawiania sportu. Delikatna natura kręgosłupa lędźwiowego stwarza ryzyko powstawania różnorodnych zaburzeń układu kostno-mięśniowego i nerwowego, które możesz odbierać jako bóle krzyża.

Bóle w okolicach krzyża mają wiele potencjalnych przyczyn – od niegroźnych, wynikających np. z przemęczenia tkanek od złej pozycji czy zbyt małej dawki aktywności fizycznej w ciągu dnia, do poważnych, związanych m.in. z postępującymi zmianami zwyrodnieniowymi układu ruchu. W zależności od źródła problemu możesz doświadczać różnorodnego charakteru dolegliwości. Zdarza się także, że ostry ból w krzyżu uniemożliwia wszelką aktywność. Ból okolicy krzyża może także nie być intensywny, ale przewlekle ćmiący na tyle, by dokuczać i pogorszyć jakość życia.

Co pomaga na ból krzyża?

Bez względu na to, czy odczuwasz ostry, nagły ból w krzyżu, czy pojawia się on sporadycznie, warto zasięgnąć opinii lekarza, aby ograniczyć ryzyko postępu zmian, pozbyć się dyskomfortu i uniknąć nawrotu dolegliwości. Zatroszcz się o profilaktykę bólu krzyża, jeśli jesteś osobą aktywną bądź kiedy chcesz uniknąć powstania dolegliwości, ale sport nie jest Twoją mocną stroną. Korzystaj regularnie z pakietu badań dla aktywnych. Testy w nim zawarte umożliwiają szeroką ocenę stanu zdrowia, sprawności metabolizmu i potencjału zaburzeń endokrynologicznych. Uzyskane wyniki będą istotne np. w ocenie wydolności serca i układu naczyniowego oraz nerek.

Co bezpośrednio może wywołać bóle pleców w krzyżu?

Ból w okolicy krzyża może mieć przyczyny bezpośrednio dotyczące kręgosłupa i jego najbliżej sąsiadujących tkanek. Uszkodzeniom mogą ulec np. kręgi, krążki międzykręgowe (tzw. dyski), nerwy biegnące w kanale kręgosłupa czy mięśnie przykręgosłupowe. Nierzadko występują one z powodu:

• zmian zwyrodnieniowych i zwyrodnieniowo-wytwórczych odcinka lędźwiowo-krzyżowego;
• różnorodnych zaburzeń związanych z ubytkiem masy kostnej kręgów, która osłabia ich strukturę i sprzyja złamaniom;
• problemów dotyczących dysków, takich jak ich odwodnienie czy przesuwanie się ich w przestrzeniach międzykręgowych, prowadzących do zwiększonego tarcia kręgów podczas pracy czy ucisku włókien nerwowych biegnących w kanale kręgowym;
• nadwyrężenia mięśni, ścięgien i innych przykręgosłupowych tkanek kurczliwych z powodu złego trybu życia, wad postawy, kontuzji czy innych nieprawidłowości dotyczących budowy i sprawności mięśni grzbietu w dolnym odcinku.

W wyniku problemów odkręgosłupowych nierzadko możesz nie tylko odczuwać miejscowy ból, ale także ból w krzyżu promieniujący do nóg i drętwienie, a nawet obserwować zmianę stylu chodzenia, np. na utykający.

Ból krzyża w ciąży, przy zaparciach, podczas infekcji nerek

Zdarza się, że bóle krzyża towarzyszą różnym chorobom i fizjologicznym (naturalnym) stanom, których przyczyny nie są związane z budową i funkcjonowaniem kręgosłupa. Wśród wielu z nich można wymienić np.:

• problemy związane z nerkami (obecność kamieni nerkowych, kolki czy infekcji układu górnych dróg moczowych może wywołać m.in. ból w krzyżu po lewej stronie lub prawej);
• choroby narządów rodnych, ale także menstruacja powodują ból w krzyżu i w podbrzuszu;
• zaburzenia jelitowe powodujące silne zaparcia, stany zapalne trzustki i pęcherzyka żółciowego.

Niezwiązany bezpośrednio z kręgosłupem bywa także ból krzyża w ciąży. Może być on dokuczliwy szczególnie przed porodem. Jest to związane z powiększaniem się dziecka i macicy, które wywołują ucisk na duże naczynia krwionośne w okolicy pachwin oraz na stawy biodrowo-krzyżowe. Ból w plecach zwykle mija po porodzie w wyniku odciążenia uciśniętych wcześniej tkanek.

Co zrobić, gdy boli w krzyżu?

Ważne, aby szybko reagować i nie czekać na nasilenie się czy nawrót objawów. Przede wszystkim zgłoś się do lekarza. Możesz także skorzystać z opcji kontaktu z lekarzem online w wybranej e-przychodni. Po analizie uzyskanych od Ciebie informacji doktor może zalecić Ci wykonanie pewnych badań, aby móc ustalić kompleksowe leczenie.

Badania, które warto wykonać, to np.:

• e-Pakiet osteoporoza – uwzględnia testy monitorujące stan układu kostnego, w którym mogą pojawić się zaburzenia o charakterze pierwotnym i rozwijające się w wyniku chorób hormonalnych, pokarmowych, moczowych czy metabolicznych;
• e-Pakiet nerkowy – obejmuje badania wskaźników, których nieprawidłowy poziom nie tylko może wywoływać ból krzyża, ale też obrzęki, osłabienie, kłopoty z mikcją (np. mocznik, kreatynina, kwas moczowy);
• e-Pakiet otyłość – pozwala na rozpoznanie zespołu metabolicznego i ocenę ryzyka jego powikłań, w tym nie tylko bólu krzyża, ale i bólu karku, kolan czy innych okolic ciała.

Do jakiego lekarza udać się z bólem krzyża?

Jeśli odczuwasz ból w krzyżu w ciąży, możesz zgłosić się po poradę do swojego ginekologa lub położnej, choć cennych rad udzielą także lekarz rodzinny oraz ortopeda. Gdy nie wiesz, co wywołuje Twoje dolegliwości, warto udać się do internisty. Może on przeprowadzić w gabinecie proste testy funkcjonalne, które potwierdzą lub wykluczą niektóre podejrzenia. W sytuacji, kiedy lekarz podejrzewa dolegliwości na tle neurologicznym, może skierować Cię do neurologa czy ortopedy w celu dalszych konsultacji i opracowania kompleksowego leczenia i postępowania zachowawczego. Może także zalecić wizytę u fizjoterapeuty lub zaproponować pewne zabiegi, np. ćwiczenia na ból w krzyżu czy rolowanie mięśni. Jeśli okaże się, że kręgosłup jest w dobrej kondycji, internista może wystawić skierowania na badania laboratoryjne i konsultacje z odpowiednim specjalistą.

A: A. Oleszkiewicz

Bibliografia

1. D. Białoszewski, Fizjoterapia w ortopedii, PZWL, Warszawa 2017.
2. M. Majdan, Choroba zwyrodnieniowa stawów. W gabinecie lekarza specjalisty, PZWL, Warszawa 2019.
3. B. Tomik, Leczenie zespołów bólowych kręgosłupa, „Terapia” 2003, nr 11.
   K. Spodaryk, Patologia narządu ruchu, PZWL, Warszawa 2016.
4. R. Sonnenschirme, Medycyna holistyczna. Układ ruchu, Vital, Białystok 2020.