Jod jest jednym z wielu pierwiastków potrzebnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Groźny jest zarówno jego nadmiar, jak i niedobór.
Jod to pierwiastek chemiczny należący do grupy fluorowców. Występuje zarówno w wodzie, powietrzu, glebie, jak i w organizmach żywych. Został odkryty w 1811 roku przez Bernarda Courtois. Jego nazwa pochodzi od starogreckiego słowa ioeides, czyli fioletowy, ponieważ po ogrzaniu tworzy fioletową parę.
Właściwości jodu
Jod jest niezbędny do produkcji hormonów tarczycy: tyroksyny (T4) i jej aktywnej formy trójjodotyroniny (T3). Jest odpowiedzialny za utrzymanie odpowiedniej temperatury ciała, pracę układu krążenia i mięśni, a także za pamięć i koncentrację. Działa antybakteryjnie, przeciwwirusowo i przeciwgrzybicznie. Uważany jest za ważny pierwiastek w zakresie budowania odporności organizmu. Do tego pełni funkcję ochrony przeciwnowotworowej. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) uznała niedobór jodu za jeden z czynników mających bezpośredni wpływ na stan zdrowia ludzi.
Skutki niedoboru jodu
Długotrwałe niedobory jodu prowadzą do niedoczynności tarczycy, powiększenia gruczołu tarczycowego, powstania wola i wystąpienia chorób tarczycy, w tym zróżnicowanego raka tarczycy. Umiarkowany niedobór prowadzi do obniżenia wyższych funkcji mózgu, np.: zdolności uczenia się, zapamiętywania i kojarzenia. Zmniejsza się również iloraz inteligencji. Ministerstwo Zdrowia zwraca uwagę na poważne skutki niedoboru jodu w przypadku kobiet w ciąży. Brak właściwych ilości tego pierwiastka zwiększa ryzyko poronień samoistnych, martwych urodzeń i wad wrodzonych. Zwiększa także śmiertelność noworodków w okresie okołoporodowym i może powodować nieodwracalne uszkodzenie mózgu u płodu i noworodków (zaburzenia rozwoju psycho-neurologicznego, w tym upośledzenie umysłowe, zaburzenia funkcji poznawczych u dzieci i dorosłych oraz opóźnienie rozwoju fizycznego dzieci).
Nadczynność tarczycy – przyczyny i objawy
Niedoczynność tarczycy – jakie są objawy, jakie badania należy zrobić?
Jak choroby tarczycy mogą wpływać na stan emocjonalny?
Jak sprawdzić poziom jodu?
Aby sprawdzić poziom jodu, należy wykonać badanie krwi polegające na oznaczeniu ilości jodu. Poziom jodu można też sprawdzić badając mocz. Jest to jednak trudne technicznie i analitycznie, m.in. ze względu na oddziaływanie innych składników moczu na poziom jodu, indywidualne cechy badanego pacjenta oraz silny wpływ diety na wynik.
Źródła jodu
Ministerstwo Zdrowia przypomina, że w celu zwiększenia spożycia jodu w 1996 roku wprowadzono w Polsce obowiązkowe jodowanie soli kuchennej. Sól jodowana jest jedyną formą jodu dostępną do powszechnego stosowania. Jod znajdziemy też w skorupiakach, mięczakach i rybach – szczególnie w dorszach i halibutach. Zawierają go też warzywa zielone i ziemniaki. W przypadku dużych niedoborów jodu, lekarz może zalecić suplementację, którą stosuje się wyłącznie według zaleceń. Nadmiar jodu może być szkodliwy dla zdrowia i powodować m.in.: nadczynność tarczycy, nadaktywność ślinianek, wymioty, biegunkę oraz zaburzenia funkcjonowania układu krążenia.
Usunięcie tarczycy – jakie badania należy zrobić, jakie są skutki?
