Leukopenia to stan, w którym poziom leukocytów (białych krwinek) we krwi jest obniżony, co osłabia zdolność organizmu do walki z infekcjami. Może mieć różne przyczyny – od infekcji wirusowych, przez niedobory składników odżywczych, aż po skutki uboczne leczenia, np. chemioterapii. Dieta odgrywa ważną rolę w procesie odbudowy układu odpornościowego – odpowiednie składniki odżywcze wspierają produkcję leukocytów i poprawiają funkcjonowanie organizmu. Dowiedz się, jakie produkty warto uwzględnić w codziennym jadłospisie, aby wspierać odporność w leukopenii.

Co warto jeść, by wspomagać produkcję leukocytów?

Odpowiednio dobrana dieta wspiera funkcjonowanie układu odpornościowego, a tym samym sprzyja przyrostowi liczby leukocytów. Niektóre składniki odżywcze są szczególnie zalecane w diecie osób z leukopenią.

Witamina B12 – energia dla leukocytów

Witamina B12 jest ważna dla produkcji białych krwinek, ponieważ uczestniczy w syntezie DNA i podziale komórkowym, które są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania szpiku kostnego. Odpowiada także za prawidłową pracę układu nerwowego i metabolizm komórkowy. 

Jej niedobór może prowadzić do anemii megaloblastycznej, która charakteryzuje się produkcją nieprawidłowo dużych erytrocytów, co skutkuje zmniejszoną zdolnością transportu tlenu i osłabieniem odporności.

Źródła witaminy B12 to przede wszystkim:

  • mięso (wołowina, drób),
  • ryby (tuńczyk, łosoś),
  • nabiał i jaja,
  • produkty wzbogacone (np. mleka roślinne z dodatkiem B12).

W przypadku wegan warto rozważyć suplementację, ponieważ naturalnie witamina B12 występuje głównie w produktach odzwierzęcych.

Kwas foliowy (B9) – wsparcie dla szpiku kostnego

Kwas foliowy wspomaga produkcję błon komórkowych leukocytów, ponieważ bierze udział w syntezie nukleotydów, które są podstawowymi elementami budulcowymi DNA. Dzięki temu umożliwia prawidłowe namnażanie się i dojrzewanie leukocytów. 

Ponadto kwas foliowy wspiera funkcjonowanie szpiku kostnego poprzez stymulowanie erytropoezy, czyli procesu wytwarzania czerwonych krwinek, co wpływa na ogólną odporność organizmu.

Źródła kwasu foliowego: to m.in.:

  • zielone warzywa liściaste (szpinak, jarmuż, sałata),
  • strączki (soczewica, fasola, ciecierzyca),
  • awokado,
  • orzechy i nasiona.

Żelazo – klucz do silnej odporności

Niedobór żelaza może prowadzić do anemii i osłabienia odporności, ponieważ leukocyty potrzebują go do prawidłowego funkcjonowania. Żelazo jest istotne dla enzymów biorących udział w syntezie DNA, co umożliwia namnażanie się i różnicowanie białych krwinek. Ponadto wpływa na aktywność limfocytów T, które pełnią istotną funkcję w odpowiedzi immunologicznej.

Źródła żelaza to m.in.:

  • czerwone mięso,
  • podroby (np. wątróbka),
  • buraki,
  • natka pietruszki.

Aby poprawić przyswajalność żelaza, warto spożywać zawierające je produkty w połączeniu z witaminą C (np. skropić sałatkę sokiem z cytryny).

Cynk – naturalny wzmacniacz odporności

Cynk to pierwiastek, który reguluje pracę układu immunologicznego poprzez wpływ na produkcję cytokin – białek odpowiedzialnych za przekazywanie sygnałów między komórkami odpornościowymi. 

Ponadto wspomaga gojenie się ran, ponieważ bierze udział w syntezie kolagenu oraz proliferacji fibroblastów, co przyspiesza regenerację uszkodzonych tkanek.

Źródła cynku to głównie:

  • pestki dyni,
  • orzechy nerkowca,
  • wołowina,
  • owoce morza.

Białko – budulec dla komórek odpornościowych

Białko jest niezbędne do regeneracji komórek, w tym leukocytów, ponieważ dostarcza aminokwasów niezbędnych do ich budowy i prawidłowego funkcjonowania. Białka strukturalne i enzymatyczne odgrywają istotną rolę w proliferacji i różnicowaniu leukocytów, co wpływa na ich zdolność do skutecznej obrony organizmu przed infekcjami.

Źródła białka:

  • chude mięso i ryby,
  • nabiał,
  • rośliny strączkowe (soczewica, fasola, ciecierzyca),
  • tofu,
  • jaja.

Kwasy omega-3 – łagodzenie stanów zapalnych

Kwasy omega-3 pomagają w regulacji procesów zapalnych poprzez ograniczanie nadmiernej produkcji prozapalnych cytokin, takich jak interleukiny i TNF-alfa, jednocześnie promując syntezę przeciwzapalnych mediatorów lipidowych (rezolwin i protektyn). 

Wspierają również układ odpornościowy poprzez poprawę funkcji limfocytów B i T, co zwiększa zdolność organizmu do zwalczania patogenów.

Źródła kwasów omega-3 to m.in.:

  • tłuste ryby (makrela, łosoś),
  • olej lniany,
  • orzechy włoskie.

Czego unikać przy leukopenii?

Nie wszystko, co jemy, sprzyja układowi odpornościowemu. Przy leukopenii należy zwracać uwagę nie tylko na to, co warto jeść, ale też na składniki, które powinno się wyeliminować z diety. Są to przede wszystkim: 

  • alkohol – osłabia działanie leukocytów;
  • żywność typu fast food – zawiera dużo nasyconych tłuszczów i cukrów prostych, które mogą osłabiać układ immunologiczny;
  • surowe produkty zwierzęce (np. sushi, surowe jaja, tatar) – przy niskiej liczbie leukocytów wzrasta ryzyko zakażeń.

Badania, które warto wykonać:

  • e-Pakiet dla każdego (maksimum) – pakiet obejmuje badania pozwalające na ogólną ocenę stanu zdrowia, takie jak: morfologia krwi, OB i CRP ilościowe, PT (INR), APTT i fibrynogen, glukoza, elektrolity (sód, potas), lipidogram (CHOL, HDL, nie-HDL, LDL, TG), próby wątrobowe (ALT, AST, ALP, BIL, GGTP), amylaza, mocznik, kreatynina, kwas moczowy, żelazo, wapń całkowity, magnez oraz TSH.
  • e-Pakiet badania na anemię – badania w pakiecie wskazane są do wykonania w diagnostyce m.in. pogorszenia kondycji fizycznej, nieustępującego osłabienia i przewlekłego zmęczenia, bladości powłok skórnych. Pakiet obejmuje: morfologię krwi, OB, żelazo, ferrytynę, witaminę B12, kwas foliowy (witamina B9).
  • e-Pakiet uzupełniający: odporność – pakiet obejmuje oznaczenie poziomu witaminy D i pomiar stężenia przeciwciał w klasie IgG. Jest wskazany do wykonania w przypadku nawracających infekcji.

Bibliografia

  1. K. Brzeźniakiewicz-Janus, A. Machoy-Mokrzyńska, Leukopenia – diagnostyka różnicowa i leczenie, https://podyplomie.pl/medycyna/23433,leukopenia-diagnostyka-roznicowa-i-leczenie?srsltid=AfmBOooFPOovTJ1YsaunTJFnUioyJaUbw3RkZ_tIbc2wwcV4T46-aauo, dostęp: 19.02.2025 r.
  2. M. Wyzgał, E. Ważna-Jabłońska, Leukopenia u pacjenta po transplantacji nerki, „Forum Nefrologiczne” 2015, t. 8, nr 4, s. 236–237.
  3. E. Marciniszyn, Z. Sitarska, Łukasz Święcicki, Chronic leukopenia associated with taking lamotrigine. Case repor, „Farmakoterapia w Psychiatrii i Neurologii” 2020, nr 36 (3), s. 251–257.