Wzrok to jeden z najważniejszych zmysłów, dostarczający ponad 80% wszystkich informacji o otaczającym świecie. Niestety, podobnie jak inne części ciała, narząd wzroku ulega procesowi starzenia, który nieuchronnie prowadzi do pogorszenia ostrości odbieranego obrazu. Choć naturalne pogorszenie wzroku jest nieodwracalne, istnieje wiele sposobów, by spowolnić ten proces i utrzymać zdrowe oczy przez długie lata. Przyjrzyj się bliżej przyczynom pogarszania się wzroku, a także metodom prewencji i poprawy jakości widzenia.

Zmiany w oku związane z wiekiem

Wraz z upływem czasu oczy przechodzą szereg fizycznych i biochemicznych zmian, które stopniowo obniżają ich wydajność. Jednym z kluczowych procesów jest starzenie się soczewki, która z czasem traci elastyczność i zdolność do akomodacji. W efekcie coraz trudniej dostosować ostrość widzenia do obserwowanych obiektów znajdujących się w różnej odległości – zjawisko to określane jest mianem starczowzroczności lub prezbiopii.

Dodatkowo z wiekiem następuje zmniejszenie gęstości fotoreceptorów w siatkówce, a także osłabienie krążenia krwi w oku. To wszystko przekłada się na pogorszenie wrażliwości na kontrasty, rozróżnianie barw oraz zdolność adaptacji do ciemności. Warto również wspomnieć o zmianach w rogówce, która traci przejrzystość, a także zwiększeniu podatności na uszkodzenia.

Przyczyny pogorszenia wzroku

Oprócz naturalnego procesu starzenia istnieje wiele czynników, które mogą przyczynić się do przedwczesnego lub gwałtownego pogorszenia jakości widzenia. Mowa tu m.in. o:

• długotrwałym obciążeniu oczu – intensywna praca przy komputerze, czytanie w złym oświetleniu czy częste korzystanie ze smartfonów może prowadzić do zmęczenia i osłabienia mięśni odpowiedzialnych za akomodację oka;
• nieodpowiedniej korekcji wad wzroku – noszenie niewłaściwie dobranych okularów lub soczewek kontaktowych może nasilać problemy z ostrością widzenia;
• chorobach oczu – schorzenia takie jak jaskra, zaćma, zwyrodnienie plamki żółtej czy retinopatia cukrzycowa mogą bezpośrednio przyczyniać się do pogorszenia widzenia;
• nieodpowiedniej diecie – niedobór witamin i składników mineralnych, szczególnie witamin A, C, E oraz cynku i kwasów Omega-3, może negatywnie wpływać na kondycję narządu wzroku;
• urazach oka – mechaniczne uszkodzenia gałki ocznej lub jej struktur, np. w wyniku wypadku, mogą prowadzić do trwałego pogorszenia widzenia;
• stres oksydacyjny oraz zaburzenia krążenia krwi w oku mogą nasilać procesy degeneracyjne.

Zapobieganie pogorszeniu wzroku

Choć całkowite zatrzymanie procesu starzenia się oczu nie jest możliwe, istnieje wiele sposobów, by to spowolnić i zminimalizować negatywne skutki. 

Odpowiednia korekcja wad wzroku

Noszenie dopasowanych do indywidualnych potrzeb okularów lub soczewek kontaktowych jest jednym z najskuteczniejszych sposobów na poprawę jakości widzenia. Regularne badania wzroku pozwalają na bieżąco monitorować zmiany i dostosowywać korekcję do aktualnego stanu. Warto także rozważyć nowoczesne metody laserowej korekcji wzroku, które mogą na długi czas uwolnić pacjenta od konieczności noszenia okularów.

Zdrowa dieta

Prawidłowe odżywianie ma kluczowe znaczenie dla zachowania dobrej kondycji narządu wzroku. Dieta bogata w witaminy A, C, E, cynk, miedź, selen oraz kwasy tłuszczowe Omega-3 wspiera funkcjonowanie oczu na wielu poziomach – od ochrony siatkówki przed promieniowaniem UV poprzez wspomaganie produkcji filmu łzowego aż po regenerację tkanek oka. Szczególnie cenne są takie produkty jak jarmuż, szpinak, marchew, ryby morskie, orzechy i nasiona.

Ćwiczenia oczu

Podobnie jak inne mięśnie w ciele gałki oczne wymagają regularnej gimnastyki, aby utrzymać dobrą kondycję. Proste ćwiczenia, takie jak ruchy oczu w różnych kierunkach, mruganie lub zatrzymywanie wzroku na odległych obiektach, pomagają wzmocnić mięśnie akomodacji i poprawić ostrość widzenia.

Ochrona przed szkodliwym światłem

Nadmierne narażenie oczu na promieniowanie UV oraz niebieskie światło emitowane przez ekrany urządzeń elektronicznych może prowadzić do uszkodzenia siatkówki i rogówki. Dlatego ważne jest noszenie okularów przeciwsłonecznych z filtrem UV, a także ograniczenie czasu spędzanego przed komputerem lub smartfonem.

Zdrowy styl życia

Utrzymanie dobrej kondycji fizycznej i psychicznej ma bezpośredni wpływ na zdrowie narządu wzroku. Regularna aktywność, odpowiednia ilość snu oraz ograniczenie stresu i używek pomagają zachować prawidłowe krążenie krwi w oku i wspierają procesy regeneracyjne.

Badania kontrolne

Regularne wizyty u okulisty lub optometrysty pozwalają na wczesne wykrycie wszelkich nieprawidłowości w obrębie oczu i podjęcie odpowiedniego leczenia. Eksperci zalecają coroczne badania wzroku, szczególnie po 40. roku życia, kiedy zmiany związane z wiekiem stają się bardziej intensywne.

Poprawa jakości widzenia – praktyczne porady

Istnieje wiele prostych sposobów, które mogą pomóc w poprawie jakości widzenia i ograniczeniu negatywnych skutków pogarszania się wzroku.

Regularne przerwy

Podczas długotrwałej pracy wymagającej intensywnego użycia oczu, np. przed komputerem, należy robić regularne przerwy, aby umożliwić mięśniom akomodacji odpoczynek. Zalecane jest także unikanie czytania lub pracy na smartfonie w ciemności.

Odpowiednie oświetlenie

Prawidłowe doświetlenie miejsca pracy lub nauki ma znaczenie dla komfortu widzenia. Należy zadbać, aby natężenie światła nie było zbyt niskie ani zbyt wysokie, a jego źródło nie powodowało olśnienia.

Nawilżanie oczu

Stosowanie sztucznych łez lub kropli nawilżających może skutecznie łagodzić objawy suchości oczu, które często towarzyszą pogarszaniu się wzroku.

Zdrowa dieta

Uzupełnianie diety o produkty bogate w składniki odżywcze korzystne dla oczu, takie jak luteina, zeaksantyna, witaminy A, C, E oraz kwasy Omega-3, może wspomóc regenerację tkanek oka i poprawić ostrość widzenia.

Ćwiczenia oczu

Regularne wykonywanie prostych ćwiczeń oczu, takich jak mruganie, śledzenie ruchomych obiektów czy kąpiel w świetle, pomagają w utrzymaniu dobrej kondycji mięśni akomodacji.

Ochrona przed szkodliwym światłem

Noszenie okularów przeciwsłonecznych z filtrem UV oraz ograniczenie czasu spędzanego przed ekranami urządzeń elektronicznych zmniejsza ryzyko uszkodzenia siatkówki i rogówki.

Badania, które warto wykonać:

• e-Pakiet dla każdego (maksimum) z konsultacją – badania w pakiecie są wskazane do wykonania w celu szerszego poznania kondycji organizmu. W razie występowania patologii wyniki badań wskazują zaatakowany organ lub układ oraz identyfikują nasilenie procesu chorobowego.
• e-Pakiet badanie niedoboru witamin i minerałów – pakiet badań wskazany jest do wykonania w przypadku podejrzenia niedoborów witamin oraz składników mineralnych, co daje o sobie znać m.in. poprzez pogorszenie widzenia.
• e-Pakiet dla wegan i wegetarian – badania wskazane są do wykonania w celu monitorowaniu efektów diety wegańskiej, wegetariańskiej oraz do profilaktycznej oceny stanu zdrowia tych grup narażonych na niedostatki niektórych witamin i składników mineralnych.

Bibliografia

1. U. Bukowska, Zagrożenia związane ze świadczeniem pracy zdalnej, „Zarządzanie Zasobami Ludzkimi” 2022, nr 148 (5), s. 103–117.
2. D. Pojda-Wilczek, Starzenie się wzroku, [w:] Zmysły w procesie starzenia, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2019, s. 73–92.
3. A. Edbom-Kolarz, J. T. Marcinkowski, J. T., Zmiany zwyrodnieniowe w narządzie wzroku postępujące wraz z wiekiem i możliwości działań profilaktycznych w tym obszarze, „Hygeia Public Health” 2011, nr 46 (4), s. 442–447.