Uczucie duszności może wskazywać na poważne problemy zdrowotne, zwłaszcza z sercem lub układem oddechowym. Kiedy powinno się zareagować na takie dolegliwości i jak je prawidłowo zdiagnozować? Jakie badania serca warto wykonać, aby ocenić stan swojego zdrowia? Przyjrzyjmy się problemowi duszności, ich przyczynom oraz badaniom, które pozwalają na szybkie wykrycie ewentualnych nieprawidłowości w organizmie.

Czym właściwie jest duszność?

Duszność to subiektywne odczucie braku powietrza, trudności w oddychaniu lub zadyszki. Jest to objaw, który może mieć wiele różnych przyczyn, zarówno tych związanych z układem oddechowym, jak i sercem czy układem nerwowym. Duszność może poprzybierać różną postać – od łagodnej, występującej tylko przy wysiłku fizycznym, po ciężką, utrudniającą oddychanie nawet w spoczynku.

W zależności od charakteru problemu wyróżnia się m.in.:

• duszność wdechową – związaną z trudnościami w nabraniu powietrza do płuc, często występującą przy zwężeniu dróg oddechowych;
• duszność wydechową – wydech jest utrudniony, co stanowi charakterystyczny symptom dla schorzeń takich jak astma;
• duszność mieszaną – problemy dotyczą zarówno fazy wdechu, jak i wydechu;
• duszność spoczynkową – występuje nawet w trakcie odpoczynku i świadczy o poważnym niedotlenieniu organizmu;
• duszność wysiłkową – pojawia się podczas wysiłku fizycznego, a ustępuje po jego zakończeniu.

Jakie są przyczyny duszności?

Duszność najczęściej wynika z zaburzeń w pracy układu oddechowego, np. z:

• zapalenia oskrzeli;
• astmy;
• przewlekłej obturacyjnej choroby płuc;
• rozedmy płuc;
• włóknienia płuc;
• obecności płynu w jamie opłucnej;
• odmy opłucnowej;
• nowotworu płuc.

Duszność to też częsty objaw chorób układu krążenia. Może pojawić się przy niewydolności serca czy chorobie niedokrwiennej serca. Oprócz tego towarzyszy wadom zastawkowym, nadciśnieniu płucnemu i zatorowości płucnej.

Warto też wspomnieć, że duszności mają niekiedy związek z zaburzeniami metabolicznymi (np. kwasicą) czy anemią. Mogą wystąpić też przy porażeniu przepony, chorobach neurologicznych (np. udar, zapalenie mózgu) czy zaburzeniach psychogennych (np. nerwica, ataki paniki).

Warto podkreślić, że duszność bywa również objawem infekcji dróg oddechowych, takich jak zapalenie płuc. U dzieci przyczyną duszności mogą być m.in. zaburzenia emocjonalne oraz wady wrodzone serca lub płuc.

Duszności w ciąży

Problemy z oddychaniem i uczucie duszności w klatce piersiowej dotykają aż 60–70% kobiet w ciąży. Zjawisko to jest spowodowane przede wszystkim fizjologicznymi zmianami zachodzącymi w organizmie przyszłej mamy, w tym m.in.:

• zwiększeniem objętości krwi;
• powolnym zmniejszeniem liczby czerwonych krwinek w stosunku do objętości osocza, prowadzącym do niedokrwistości;
• uciskiem rosnącej macicy na przeponę i płuca.

Duszności nasilają się zwykle w drugim trymestrze ciąży, a następnie stabilizują się w ostatnich miesiącach. Choć w większości przypadków są to zmiany fizjologiczne, duszność w ciąży może również sygnalizować problemy kardiologiczne lub płucne, wymagające konsultacji lekarskiej.

Sprawdź: RSV w ciąży – jak zapobiec zakażeniu?

Badania serca w diagnostyce duszności

Gdy pojawia się duszność, kluczowe jest określenie jej przyczyny, gdyż pozwoli to na wdrożenie właściwego leczenia. W tym celu lekarz zleca szereg badań diagnostycznych.

Pomiar ciśnienia tętniczego

Pomiar ciśnienia to jedno z podstawowych badań oceniających pracę układu krążenia. Pozwala zidentyfikować nadciśnienie tętnicze, które może prowadzić do niewydolności serca i duszności. Pomiar należy wykonywać regularnie, przestrzegając odpowiednich zasad.

Badania laboratoryjne

W ramach profilaktyki chorób sercowo-naczyniowych warto rozważyć coroczne wykonywanie pakietu badań laboratoryjnych, obejmujący:

• lipidogram – m.in. ocena poziomu cholesterolu i trójglicerydów;
• oznaczenie homocysteiny – czynnik ryzyka miażdżycy;
• badanie poziomu glukozy, elektrolitów.

Nieprawidłowe wyniki tych testów mogą sugerować problemy z sercem lub układem krążenia.

EKG i badania obrazowe

Do oceny stanu mięśnia sercowego lekarz może zlecić następujące badania:

• elektrokardiogram (EKG) – rejestruje impulsy elektryczne serca, pozwala wykryć zaburzenia rytmu czy cechy zawału;
• holter EKG – całodobowe monitorowanie czynności pracy serca;
• ECHO serca – badanie ultrasonograficzne oceniające strukturę i funkcję serca;
• tomografia komputerowa lub rezonans magnetyczny serca.

Badania te dostarczają kompleksowych informacji na temat wydolności serca i mogą pomóc w ustaleniu przyczyny duszności.

Test wysiłkowy

Polega on na monitorowaniu EKG i ciśnienia tętniczego podczas wzmożonego wysiłku fizycznego. Bywa przydatny w wykrywaniu choroby wieńcowej, będącej potencjalną przyczyną duszności.

Wczesne wykrycie i właściwe leczenie problemów z sercem to kluczowy element walki z dusznościami. Dlatego tak ważne jest, by nie bagatelizować tego objawu i niezwłocznie skonsultować się z lekarzem, który zleci odpowiednie badania diagnostyczne.

Badania, które warto wykonać:

• e-Pakiet sercowy – badania w pakiecie są wskazane do wykonania przy zaobserwowaniu objawów takich jak: pogorszenie kondycji, ciągłe zmęczenie, duszności, obrzęki.
• e-Pakiet alergiczny oddechowy – pakiet badań wskazany do wykonania dla osób dorosłych i dzieci, w celu diagnostyki alergii (bez względu na stopień nasilenia objawów czy sezon).
• e-Pakiet dla każdego (maksimum) – badania w pakiecie są wskazane do wykonania w celu profilaktycznej oceny stanu zdrowia. Diagnostyka obejmuje badania: morfologię krwi, OB, CRP ilościowo, PT (INR), APTT, fibrynogen, glukozę, elektrolity, lipidogram, próby wątrobowe, amylazę mocznik, kreatyninę, kwas moczowy, żelazo, wapń, magnez, TSH.

Bibliografia

1. A. Kołodzińska, Infekcyjne zapalenie wsierdzia – rozpoznanie, zasady leczenia, doboru antybiotykoterapii, wskazania do leczenia chirurgicznego, „Choroby Serca i Naczyń” 2014, t. 11, nr 6, s. 359–378.
2. B. Kowalczyk, R. Czyż, Niewydolność serca – definicja, klasyfikacja, epidemiologia, objawy i leczenie, „Journal of Education, Health and Sport” 2016, nr 6 (11), s. 352–367.
3. J. Pietrzak, W. Sinkiewicz i in., Niewydolność serca i współistniejąca przewlekła obturacyjna choroba płuc – problemy diagnostyczne i terapeutyczne, „Folia Cardiologica Excerpta” 2011, nr 6 (1), s. 28–35.