Jeśli zbyt długi czas spędzisz na słońcu, na skórze pojawią się zaczerwienienia. Gdy użądli Cię pszczoła albo ugryzie mucha końska, w miejscu przebicia ciała pojawi się rumień. Czasami jednak czerwone plamy na ciele pojawiają się nagle, bez wyraźnej przyczyny. Nie oznacza to, że należy je bagatelizować. Wręcz przeciwnie. To symptom wysyłany przez organizm. Wymaga diagnostyki, bo tylko rozpoznanie podłoża tych zmian daje szansę na wyleczenie.
Czerwone plamki na ciele a alergia i nadwrażliwość
Wyprysk kontaktowy w postaci czerwonych plam na ciele powstaje w wyniku oddziaływania na skórę alergenów lub czynników drażniących. Reakcja nadwrażliwości może być alergiczna lub niealergiczna (mowa wówczas o nietolerancji) [1].
W przypadku alergii angażowany jest układ odpornościowy, który w obronie zaczyna wytwarzać przeciwciała, a te np. histaminę, która odpowiada za pojawienie się m.in. reakcji skórnych. Przy nietolerancji nie dochodzi do wytwarzania przeciwciał. Nie jest też angażowany układ odpornościowy. Mimo to mogą wystąpić podobne objawy, jak przy reakcji alergicznej. O tym, z jaką postacią nadwrażliwości się zmagasz, przekonasz się, jeśli zdecydujesz się na molekularną diagnostykę alergii IgE-zależnej.
Alergiczne czerwone plamki na ciele u dorosłych i dzieci mogą zostać sprowokowane przez składniki kosmetyków, ubrań, biżuterii, roślin czy leków. Natomiast te niealergiczne przeważnie są wynikiem oddziaływania substancji drażniących w wysokim stężeniu, np. środków do prania, konserwantów, mydła, detergentów [1]. Przeważnie zmiany pojawiają się w miejscu zetknięcia materiału z drażniącym związkiem, choć zdarza się i tak, że zaczerwienienia obejmują też bardziej odległe partie ciała.
Czerwone plamy na ciele będące wypryskiem kontaktowym alergicznym mają postać rumienia z grudką wysiękową, ulokowaną w jego centrum. Z czasem przeobraża się ona w pęcherzyk, który pęka. Wówczas tworzy się nadżerka, a naskórek pogrubia się w wyniku drapania (jest to lichenifikacja). Zmiany niealergiczne mają natomiast postać stanu zapalnego, przypominającego wysypkę [1].
Alergia w ciąży – czym się objawia i jak ją leczyć?
Czerwone plamy na ciele a atopowe zapalenie skóry
Atopowe zapalenie skóry jest chorobą przewlekłą, która rozwija się już w okresie dziecięcym. Do rozwoju objawów przyczyniają się alergeny, substancje drażniące, a nawet gronkowiec złocisty (łac. Staphylococcus aureus) i Malassezia species [2]. Czynnikami, które czyni tkankę bardziej podatną na nadwrażliwe reagowanie, są: infekcje, uwarunkowania środowiskowe, zaburzenia struktury i funkcji naskórka (w skórze osób z AZS jest mniej ceramidów) uwarunkowane genetycznie, a także nieprawidłowości w reakcjach immunologicznych i zapalnych organizmu [2].
Suche, swędzące i czerwone plamy na ciele u małych dzieci pojawiają się przeważnie na twarzy oraz kończynach. Rzadko rozprzestrzeniają się na inne fragmenty skóry. U starszych dzieci i osób dorosłych plamy lokalizują się przede wszystkim w zgięciach kolan i łokci.
Czerwone plamy na ciele u noworodka i niemowlęcia
Skóra dziecka krótko po przyjściu na świat jest niedoskonała. Jest cienka, gruczoły łojowe wydzielają mniej ochronnego sebum, a gruczoły potowe nie działają jeszcze w pełni sprawnie. Wszystko to sprawia, że tkanka ta jest wyjątkowo podatna na podrażnienia.
Przyczyną grudkowatych czerwone plamek na ciele dziecka w pierwszych miesiącach jego życia może być przerost gruczołów łojowych. Jest to wynik ich pobudzenia przez androgeny matki. Zmiany samoistnie znikają i nie wymagają leczenia.
Czerwone plamki na ciele dziecka mogą być wynikiem tzw. trądziku noworodkowego, który występuje aż u 20% maluchów [3]. Rozwija się w pierwszych dniach po urodzeniu i jest wynikiem oddziaływania androgenów matki (podobnie jak to ma miejsce w przypadku przerostu gruczołów łojowych). Zmiany mają postać grudek, krost i torbieli na zapalnym podłożu. Najczęściej występują wyłącznie na policzkach. Tylko w ciężkich przypadkach (gdy stany zapalne są bardzo rozległe) konieczne jest leczenie.
Czerwone rozlane plamy na ciele dziecka, które pojawiają się w ciągu 48 godzin po urodzeniu, stanowią często rumień toksyczny noworodków. Zmiany lokalizują się wyłącznie na skórze (z pominięciem podeszew stóp i wewnętrznej części dłoni) – nie występują w obrębie błon śluzowych (np. w ustach). Rzadko kiedy plamom na skórze w tym wypadku towarzyszą inne objawy.
Co może sprzyjać powstawaniu odparzeń skóry – jak w odpowiedni sposób dbać o taką skórę?
Alergia u dzieci – objawy i przyczyny, badania, testy
Czerwone wybroczyny na ciele a niewydolność wątroby
Schorzenia wątroby dają o sobie znać zmianami skóry. Nie chodzi jednak wyłącznie o żółtaczkę. Również pojawienie się czerwonych plam na ciele może świadczyć o chorobach organu.
W alkoholowej chorobie wątroby wraz z postępującym stłuszczeniem organu i marskością pojawiają się pajączki naczyniowe, a także rumień dłoniowy i podeszwowy. Może też powstać tzw. głowa meduzy. Jest to wyraźne poszerzenie żył na pępku, które rozchodzą się gwiaździście, co przypomina właśnie mityczną meduzę – stąd nazwa. Objaw ten jest konsekwencją wzrostu ciśnienia wrotnego. W zaawansowanej postaci alkoholowej choroby wątroby może rozwinąć się też skaza krwotoczna. Wówczas pojawiają się wybroczyny [4].
W przypadku marskości wątroby niepowiązanej z nadużywaniem alkoholu plamy również mogą się pojawić. Poza typową żółtaczką występują wspomniana „głowa meduzy”, a także teleangiektazje, czyli wyraźne poszerzenie podskórnych drobnych naczyń krwionośnych. Aby sprawdzić, czy plamy na ciele są objawem niewydolności wątroby, konieczne jest wykonanie badań krwi (prób wątrobowych, albumin, przeciwciał HBs i HBv), a także badania ogólnego moczu (o patologii świadczy podwyższona bilirubina i urobilinogen).
Plamy wątrobowe – co mówią o Twoim zdrowiu?
Co oznacza zmiana koloru oczu na żółty i kiedy szukać pomocy medycznej?
Bibliografia
- I. Lewandowska, Wyprysk, czyli egzema jako jedna z najczęstszych chorób alergicznych skóry, „Pielęgniarstwo Polskie” 2013, nr 2 (48), s. 132–136.
- W. Silny, M. Czarnecka-Operacz, Atopowe zapalenie skóry – współczesne poglądy na patomechanizm oraz metody postępowania diagnostyczno-leczniczego. Stanowisko grupy specjalistów Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego, „Postępy Dermatologii i Alergologii, Polskie Towarzystwo Dermatologiczne” 2010, vol. 27, nr 5, s. 365–383.
- M. Czarnecka-Operacz, A. Sadowska-Przytocka, Klasyczne zmiany skórne u noworodków jako trudny problem w codziennej praktyce klinicznej, https://podyplomie.pl/pediatria/25560,klasyczne-zmiany-skorne-u-noworodkow-jako-trudny-problem-w-codziennej-praktyce-klinicznej, dostęp: 14.09.2023 r.
- M. Szymańska, A. Prystupa i in., Alkoholowa choroba wątroby w praktyce lekarskiej, „Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu” 2011, t. 17, nr 3, s. 148–154.
