Nocne poty, o ile nie wynikają z przegrzania organizmu i utrzymują się dłuższy czas, zawsze powinny wzbudzić czujność i zmobilizować do konsultacji z lekarzem. Objaw ten, bo tak należy traktować nocne poty, dla wielu osób stanowi uciążliwy problem, zakłócający prawidłowy sen i higienę. Jednak zlewne poty w czasie snu mogą sygnalizować poważniejsze stany chorobowe, wymagające fachowej diagnozy i leczenia. Przyjrzyjmy się bliżej możliwym przyczynom tego problemu.

Jakie są fizjologiczne podstawy nocnego pocenia się?

Pocenie się to naturalna reakcja organizmu na wzrost temperatury głębokiej ciała. Proces ten polega na wydzielaniu przez gruczoły potowe płynu, który poprzez parowanie z powierzchni skóry umożliwia odprowadzanie nadmiaru ciepła.

Fizjologiczne pocenie się w nocy może być spowodowane zbyt wysoką temperaturą w sypialni lub nieodpowiednio dobraną pościelą czy piżamą, które ograniczają oddawanie ciepła. Jednak, gdy pocenie staje się częste, obfite i wymusza konieczność zmiany pościeli i ubrania, może sygnalizować poważniejsze problemy zdrowotne. W takim przypadku wskazana jest konsultacja z lekarzem, który przeprowadzi odpowiednie badania diagnostyczne i ustali przyczynę dolegliwości.

Jakie choroby mogą powodować nocne poty? 

Nadmierne pocenie się w nocy może towarzyszyć wielu różnym chorobom. Najczęściej wynikają one z trwających w organizmie infekcji. To dość częsty objaw zakażeń wirusowych, takich jak: grypa czy mononukleoza. W tych przypadkach poty często występują nieregularnie, w zależności od stadium choroby i wdrożonego leczenia.

Również schorzenia autoimmunologiczne (takie jak reumatoidalne zapalenie stawów czy sarkoidoza) mogą powodować nocne poty. Jest to konsekwencja uwolnienia cytokin i interleukin, wpływających na podwyższenie temperatury ciała. Aż wreszcie do nadmiernego pocenia się w czasie snu mogą doprowadzać: przewlekła białaczka szpikowa, ostra białaczka limfoblastyczna, czerwienica prawdziwa, a także niektóre guzy lite (np. rak trzustki). Pojawiają się one w efekcie oddziaływania cytokin zapalnych na podwzgórze.

W rozpoznawaniu przyczyn omawianego problemu warto wziąć pod uwagę zaburzenia sercowo-naczyniowe oraz przewlekły stres, a u kobiet także menopauzę (niedobór estrogenów prowadzi do zaburzeń termoregulacji, objawiających się m.in. nocnymi potami i uderzeniami gorąca). Nadmierne pocenie się w nocy często zgłaszają też kobiety w ciąży lub w okresie połogu.

Ponadto nocne poty mogą towarzyszyć:

• otyłości,
• nadczynności tarczycy,
• cukrzycy,
• chorobie refluksowej przełyku,
• moczówce prostej,
• depresji,
• zaburzeniom lękowym.

Błędem jest więc ignorowanie nocnych potów. To bowiem nie tylko problem natury estetycznej, ale nierzadko objaw poważnych zaburzeń.

Kto jest najbardziej narażony na wystąpienie nocnych potów?

Oprócz schorzeń bezpośrednio związanych z nadmierną potliwością nocną istnieją również czynniki, które mogą zwiększać ryzyko wystąpienia tego zaburzenia. Mowa tu przede wszystkim o spożywaniu alkoholu, który rozszerza naczynia krwionośne i wzmaga pracę gruczołów potowych. Na zmaganie się z omawianym problemem bardziej narażone są też osoby stosujące insulinę oraz wybrane antydepresanty i leki przeciwnadciśnieniowe.

Jak przebiega diagnostyka nocnych potów?

W celu ustalenia przyczyny nadmiernego pocenia się w nocy lekarz może zlecić wykonanie:

• morfologii krwi, której wyniki są przydatne w diagnostyce chorób zapalnych, wybranych nowotworów i wielu innych schorzeń,
• badań hormonalnych w celu oceny funkcji tarczycy (TSH, fT3, fT4),
• testu na obecność wirusa HIV,
• badań w kierunku gruźlicy,
• oznaczenia poziomu CRP i OB, będących markerami stanu zapalnego,
• badań obrazowych (np. tomografii komputerowej, rezonansu magnetycznego).

Wyniki tych badań pomogą lekarzowi postawić diagnozę i wdrożyć właściwe leczenie.

Badania, które warto wykonać:

• e-Pakiet HIV1/2, HCV, HBV – w ramach pakietu oznaczana jest obecności RNA wirusów HIV, HCV oraz DNA HBV. Dzięki badaniu możliwe jest rozpoznanie choroby, zanim możliwe będzie wykrycie jej poprzez badanie krwi.
• e-Pakiet badań menopauza – pakiet jest wskazany do wykonania przy odczuwaniu przez kobietę objawów związanych z menopauzą w celu oszacowania ryzyka chorób sercowo-naczyniowych oraz sprawdzenia ogólnej oceny kondycji organizmu.
• e-Pakiet tarczycowy rozszerzony – pakiet obejmuje badania zalecane przy podejrzeniu zaburzeń pracy tarczycy, co może objawiać się zmianami skórnymi.

Bibliografia

1. M. Wyderka, A. Zdziennicki i in., Poziom wiedzy wybranych grup kobiet na temat okresu przekwitania, „Przegląd Menopauzalny” 2007, nr 6, s. 365–370.
2. Stanowisko Komitetu Terapii i Nauk o Leku PAN (KTiNoL PAN), Komitetu Nauk Fizjologicznych i Farmakologicznych PAN (KNFiF), Polskiego Towarzystwa Farmakologicznego (PTF), Polskiego Towarzystwa Farmakologii Klinicznej i Terapii (PTFKiT), Polskiego Towarzystwa Nadciśnienia Tętniczego (PTNT) oraz Sekcji Farmakoterapii Sercowo-Naczyniowej Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego (SFSN PTK) dotyczące chlorochiny w leczeniu zakażenia SARS-CoV-2 powodującego COVID-19 i wybranych aspektów terapii tym lekiem w schorzeniach współistniejących, „Folia Cardiologica” 2020, t. 15, nr 2, s. 114–117.
3. B. Sokołowska, J. Krzesiak, Edukacyjna rola pielęgniarki w poprawie jakości życia pacjenta z chorobą Hashimoto, [w:] J. Szada-Borzyszkowska, E. Jakubowska (red.), Różnorodność w edukacji dorosłych XXI wieku, Instytut Kultury Regionalnej i Badań Literackich, Siedlce 2021, s. 449–460.
4. O. Jabłonowska, A. Woźniacka i in., Nadmierna potliwość – przyczyny i możliwości terapeutyczne, „Przegląd Dermatologiczny” 2020, nr 107, s. 246–256.