Elektrolity są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania całego organizmu. Już niewielki ich niedobór jest odczuwalny w postaci senności, apatii czy rozdrażnienia. Większa utrata elektrolitów może powodować bóle mięśni, zaburzenia rytmu serca, a nawet omdlenia.

Do najważniejszych elektrolitów, które mają znaczący wpływ na funkcjonowanie naszego organizmu, należą: sód, potas, wapń, oraz magnez. Elektrolity pełnią w organizmie wiele istotnych funkcji. Zarówno ich niedobór, jak i nadmiar mogą mieć wpływ na zdrowie, dlatego powinniśmy monitorować ich poziom, wykonując badanie elektrolitów, czyli tzw. jonogram.

Sód

Sód odpowiada przede wszystkim za gospodarkę wodno-elektrolitową – reguluje objętość wody w organizmie i chroni nas przed odwodnieniem. Na zdrowiu odbija się zarówno jego niedobór, jak i nadmiar. Niedobór sodu (hiponatremia) w organizmie jest najczęściej spowodowany biegunką lub wymiotami. Może też towarzyszyć niedoczynności tarczycy. Duża utrata jonów sodu następuje również z potem, zwłaszcza podczas pracy fizycznej w upalne dni. Niedobór sodu może manifestować się bólami głowy czy kurczami mięśni. Przy znaczącym niedoborze może nawet dojść do obrzęku mózgu. Nadmiar sodu w organizmie, czyli hipernatremia, objawia się wzmożoną pobudliwością czy obrzękami kończyn dolnych.

Potas

Potas, czyli kolejny z ważnych dla organizmu elektrolitów, ma ogromne znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego i mięśniowego. Bierze udział w procesie skurczu mięśni, w tym mięśnia sercowego. Jego niedobór – hipokaliemia – może być spowodowany stosowaniem diety niskopotasowej, biegunkami i wymiotami, chorobami nerek. Objawami hipokaliemii mogą być m.in.: częste i bolesne skurcze ud i łydek, drżenie mięśniowe, obrzęki kończyn, zaparcia, senność, apatia czy nadpobudliwość. W przypadku nadmiaru potasu mówimy o hiperkaliemii. Jej przyczyną jest najczęściej nadmierna suplementacja potasu bądź jego upośledzone wydalanie spowodowane niewydolnością nerek. Hiperkaliemia objawia się osłabieniem, apatią, zaburzeniami świadomości, drgawkami, zaburzeniami czucia, skurczami, zaburzeniami rytmu serca.

Wapń

Wapń jest podstawowym materiałem budulcowym kości i zębów. Jego niedobór, zwany hipokalcemią, może być spowodowany zbyt małym spożyciem z dietą, złym wchłanianiem czy też nadmiernym wydalaniem. Objawia się zaburzeniami ze strony układu nerwowego, zwiększeniem pobudliwości, a także światłowstrętem czy napadami astmy. Nadmiar wapnia (hiperkalcemia) może być skutkiem przedawkowania witaminy D u małych dzieci, a u dorosłych stosowaniem dużych ilości preparatów farmaceutycznych zawierających wapń. Skutkiem są zaburzenia czynności nerek, nudności, wymioty, zaparcia.

Magnez

Magnez stabilizuje funkcje układu nerwowego i usprawnia pracę szarych komórek. Przyczyną niedoboru magnezu (hipomagnezemia) może być niewłaściwa dieta bogata w tłuszcz zwierzęcy, cukier, wysokoprzetworzone produkty o małej zawartości magnezu, jego zmniejszone wchłanianie lub choroby nerek. Skutkiem niedoboru magnezu mogą być: zaburzenie rytmu serca, osłabieni mięśni, obniżenie nastroju. Nadmiar magnezu (hipermagnezemia) może być spowodowany jego nadmiernym wchłanianiem czy stosowaniem leków bogatych w ten pierwiastek przez chorych z niewydolnością nerek. Objawia się zaparciami, obniżeniem ciśnienia, osłabieniem mięśni.

Elektrolity – badanie

Każdy z pierwiastków odgrywa inną rolę dla organizmu, ale każdy jest niezwykle ważny. Już niewielki niedobór elektrolitów manifestuje się w postaci senności, apatii czy rozdrażnienia. Większa utrata elektrolitów może powodować bóle mięśni, zaburzenia rytmu serca, a nawet omdlenia. To dlatego tak ważne jest monitorowanie poziomu elektrolitów. Kiedy wykonać badanie elektrolitów? Tzw. jonogram wykonuje się przy podejrzeniu zaburzenia równowagi wodno-elektrolitowej lub kwasowo-zasadowej. Może być przeprowadzony, gdy doszło do znacznej utraty płynów czy w przypadku niewydolności nerek. Wskazaniem są także: zaburzenia funkcjonowania kory nadnerczy, zaburzenia pracy serca, utrata przytomności.