Obserwujesz u siebie niepokojące zmiany skórne, szybciej się męczysz i zmagasz się z uporczywymi bólami głowy? Wymienione dolegliwości mogą być skutkiem niedoboru witamin, czyli awitaminozy. Do tego stanu dochodzi wtedy, gdy brakuje Ci jednej lub kilku witamin. Dowiedz się, jakie badania zrobić, aby sprawdzić poziom witamin w Twoim organizmie.

Czym są witaminy i na czym polega ich funkcja w organizmie?

Aby zrozumieć, czym jest awitaminoza, warto w pierwszej kolejności przypomnieć sobie, czym są witaminy. Są to związki chemiczne, dzięki którym organizm człowieka może prawidłowo funkcjonować. Mają one wpływ nie tylko na samopoczucie, ale przede wszystkim na rozwój, stan zdrowia oraz wydolność organizmu. Wiele z nich to antyoksydanty, które zwalczają wolne rodniki, hamując procesy starzenia i rozwój wielu chorób.

Witamin potrzebuje dosłownie każdy: niemowlęta i małe dzieci przyjmują D3, aby ich kości i mięśnie funkcjonowały prawidłowo. Sportowcy często włączają suplementy witaminowe do swojej diety, aby cieszyć się wysoką wydolnością i osiągać wymarzone wyniki. Z kolei dla przyszłych mam stworzono kompleksowe zestawy witamin, które zapewniają dziecku optymalny rozwój.

Witaminy nie są produkowane przez ludzki organizm, dlatego powinny być dostarczane wraz z pożywieniem. Jednak nie zawsze jest to możliwe, np. w sezonie zimowym, gdy brakuje świeżych owoców i warzyw, lub w przypadku uczuleń na niektóre produkty spożywcze. Dlatego wiele osób sięga po suplementy diety. Preparaty te wybieraj rozważnie, najlepiej po konsultacji z lekarzem i po badaniu niedoboru witamin i minerałów.

Niedobory witamin – rozpoznawanie objawów i profilaktyka

Czym jest hipervitaminoza – kiedy może wystąpić i jakie są jej objawy?

Awitaminoza – co to takiego?

Awitaminoza to stan wywołany długotrwałym niedoborem jednej witaminy lub kilku w organizmie człowieka. W krajach rozwiniętych, gdzie dostęp do opieki lekarskiej i badań profilaktycznych jest powszechny, bardzo rzadko notuje się przypadki całkowitej awitaminozy (braku witamin w organizmie). Jednak częściowe niedobory mogą zdarzyć się każdemu, bez względu na poziom świadomości czy styl życia.

Jakie są przyczyny awitaminozy?

Za główną przyczynę awitaminozy uważa się nieodpowiednią podaż witamin w codziennej diecie. Dochodzi do niej najczęściej wtedy, gdy zbyt często sięgasz po wysoko przetworzone produkty spożywcze, jesz zbyt mało lub przez codzienny stres i pośpiech nie zwracasz uwagi na to, co jesz. 

Pamiętaj, że awitaminoza może zdarzyć się również osobom, które odżywiają się wzorowo. Taki stan rzeczy to zazwyczaj efekt uboczny zaburzeń wchłaniania witamin w przewodzie pokarmowym, które są charakterystyczne dla takich chorób, jak: celiakia, choroba Leśniowskiego-Crohna, niewydolność trzustki czy zespół krótkiego jelita. 

Awitaminoza – objawy i skutki

Nie ma wątpliwości, że awitaminoza niesie ze sobą szereg konsekwencji zdrowotnych. Niedobór witamin daje wiele nieprzyjemnych symptomów, które mogą znacznie utrudnić codzienne funkcjonowanie. Wśród podstawowych objawów tego niepożądanego stanu można wymienić: ogólne osłabienie organizmu, brak siły w mięśniach, chroniczne bóle głowy, przewlekłe zmęczenie czy zmiany skórne, które wiążą się np. ze słabszym gojeniem się ran. Sprawdź, jakie są skutki braku najważniejszych witamin. 

Awitaminoza A

Witaminę A znajdziesz przede wszystkim w mleku, jajach kurzych i maśle. Jej niedobór prowadzi do takich dolegliwości, jak: osłabienie odporności, spowolnienie wzrostu u dzieci, nieprawidłowe gojenie się ran i pogorszenie widzenia. Niezwykle przykrą konsekwencją może być tzw. kurza ślepota, czyli pogorszenie widzenia po zmroku.

Zobacz także: Witamina B1.

Awitaminoza E

Witaminę E znajdziesz m.in. w orzechach, olejach roślinnych, warzywach liściastych i kiełkach zbóż. Jej brak to prosta droga do osłabienia mięśni, niedokrwistości, zaburzeń równowagi i koordynacji ruchowej, niedokrwistości u dzieci i uszkodzenia nerwów. Ten związek chemiczny to ważny antyoksydant, którego brak może przyspieszyć procesy starzenia i prowadzić do groźnych chorób.

Awitaminoza C

Witaminę C z łatwością znajdziesz w wielu powszechnie lubianych owocach i warzywach, takich jak truskawki czy cytrusy. Jej źródłem są również warzywa, np. papryka lub brokuły. O awitaminozie C mogą świadczyć bóle mięśni, nieprawidłowe gojenie się ran, pękanie naczyń krwionośnych, obrzęki i krwawienia z dziąseł, a także obniżona odporność. Zaawansowana postać braku tego składnika to szkorbut. 

Witamina C – rola w organizmie, nadmiar, niedobór i źródła

Awitaminoza D

Witamina D naturalnie występuje w tłustych rybach, żółtkach jaj i tranie. Konsekwencją jej niedoboru może być osteoporoza lub krzywica u dzieci. Badania wskazują również, że brak tego związku chemicznego w organizmie zwiększa ryzyko wystąpienia chorób metabolicznych, w tym cukrzycy typu 2. 

Awitaminoza dotycząca witamin z grupy B

Witaminy z grupy B odpowiadają za prawidłowe funkcjonowanie metabolizmu substancji odżywczych (węglowodanów, białek, tłuszczów) i odgrywają kluczową rolę dla prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego i w procesie powstawania czerwonych krwinek. Witaminy z grupy B znajdziesz przede wszystkim w jajach, mięsie, mleku, drożdżach, otrębach oraz w zielonych częściach roślin. Niedobór prowadzi do różnego rodzaju zmian skórnych, neuropatii i zapalenia błon śluzowych. Na awitaminozę B szczególnie narażeni są weganie, którzy nie spożywają mięsa i mleka. Muszą oni poszukać innego źródła tych składników. 

Sprawdź też: Witamina E.

Jakie badania zrobić, aby sprawdzić poziom witamin?

Obserwujesz u siebie niepokojące objawy? A może stan Twojego zdrowia pogorszył się w ostatnim czasie? W takiej sytuacji warto zgłosić się do lekarza rodzinnego i poszukać przyczyn. Obok podstawowej morfologii krwi warto wykonać również panel witamin A, C, E, dzięki któremu zobaczysz, jaki jest poziom tych składników w Twoim organizmie, a lekarz oceni, czy problem awitaminozy może dotyczyć Ciebie.

Czy ciągłe zmęczenie i brak energii świadczą o chorobie?

Czy białe plamki na paznokciach można zignorować?

Bibliografia

1. E. Rychlik i in., Normy żywienia dla populacji Polski i ich zastosowanie, https://www.pzh.gov.pl/wp-content/uploads/2020/12/Normy_zywienia_2020web-1.pdf (dostęp z 25.05.2022).
2. J. Dąbrowski, Witaminy i minerały, Wydawnictwo Adamascenicum, Warszawa 2017.
3. K. Świątkowska i in., Jedz mądrze. Fakty i mity o zdrowym odżywianiu, Wydawnictwo Buchmann, Warszawa 2021.