Antykoncepcja hormonalna to jedna z najpopularniejszych metod zapobiegania niechcianej ciąży. Chociaż antykoncepcja hormonalna jest bardzo skuteczna, warto poznać skutki uboczne i przeciwwskazania przed podjęciem decyzji o jej stosowaniu.
Co to jest antykoncepcja hormonalna?
Antykoncepcja hormonalna polega na regularnym dostarczaniu organizmowi syntetycznych hormonów, które są analogiczne do hormonów płciowych wydzielanych przez ciało kobiety. Najczęściej stosowane są estrogeny i gestageny. Działanie antykoncepcji hormonalnej opiera się na hamowaniu owulacji i zmianie śluzu szyjkowego, co utrudnia plemnikom przedostanie się do macicy.
Rodzaje antykoncepcji hormonalnej
Istnieje kilka rodzajów antykoncepcji hormonalnej, które różnią się sposobem podania hormonów. Na rynku dostępne są:
- tabletki antykoncepcyjne – dostępne są w różnych dawkach hormonów i mogą być przyjmowane codziennie o stałej porze. Wymaga to dyscypliny i regularności;
- plastry antykoncepcyjne – to cienkie naklejki zawierające hormony, które są przyklejane do skóry. Stosuje się je zazwyczaj przez trzy tygodnie, po czym następuje tydzień przerwy, podczas którego występuje krwawienie z odstawienia. Po przerwie nakleja się nowy plaster;
- wkładki wewnątrzmaciczne – (IUD) to małe, plastikowe lub metalowe urządzenia umieszczane w macicy. Wkładki mogą być hormonalne lub niehormonalne. Pierwsze uwalniają niewielkie ilości hormonów progesteronu, które zapobiegają zapłodnieniu i implantacji zarodka;
- krążki dopochwowe – elastyczne pierścienie, które są wkładane do pochwy na okres trzech tygodni. Uwalniają stałe dawki hormonów przez cały ten czas. Po trzech tygodniach krążek jest usuwany, a po tygodniowej przerwie wkładany jest kolejny;
- podskórne implanty – małe, elastyczne urządzenia umieszczane pod skórą ramienia. Uwalniają stopniowo hormony przez okres kilku lat, zapewniając niezawodną ochronę antykoncepcyjną;
- zastrzyki domięśniowe – iniekcje hormonów, które są podawane w określonym interwale, najczęściej co trzy miesiące. Zastrzyki są łatwe do stosowania i zapewniają długoterminową ochronę przed ciążą.
Skuteczność antykoncepcji hormonalnej
Antykoncepcja hormonalna jest jedną z najpewniejszych metod zapobiegania ciąży. Jej skuteczność wynosi około 99%. Oznacza to, że tylko 1 na 100 kobiet stosujących antykoncepcję hormonalną zajdzie w ciążę w ciągu roku. Jednak skuteczność może się różnić w zależności od rodzaju antykoncepcji hormonalnej i regularności jej stosowania.
Jakie badania należy wykonać przed stosowaniem antykoncepcji hormonalnej?
Przed rozpoczęciem stosowania antykoncepcji hormonalnej zalecane jest wykonanie pewnych badań, aby upewnić się, że nie ma przeciwwskazań do jej stosowania. Oto kilka przykładowych, które mogą być zalecane:
- badania krwi – mogą obejmować badanie poziomu hormonów, układu krzepnięcia, prób wątrobowych i innych wskaźników zdrowia;
- badanie ciążowe – jeśli kobieta podejrzewa, że może być w ciąży, zaleca się wykonanie testu ciążowego przed rozpoczęciem antykoncepcji hormonalnej;
- badanie ginekologiczne – lekarz może je zalecić w celu oceny zdrowia narządów rozrodczych i wykluczenia innych problemów zdrowotnych.
W niektórych przypadkach lekarz może zlecić wykonanie dodatkowych badań w zależności od indywidualnych potrzeb pacjentki.
Recepta na antykoncepcję hormonalną
Aby otrzymać receptę na antykoncepcję hormonalną, należy skonsultować się z lekarzem. Przeprowadza on wywiad medyczny, oceni stan zdrowia pacjentki i dobierze odpowiednią metodę antykoncepcji hormonalnej. Następnie wystawi receptę.
Antykoncepcja hormonalna – przeciwwskazania i ewentualne skutki uboczne
Podobnie jak każda forma terapii, antykoncepcja hormonalna może powodować skutki uboczne. Najczęściej występują:
- nudności,
- bóle głowy,
- skurcze brzucha,
- zmiany nastroju,
- spadek libido,
- przyrost masy ciała.
Przeciwwskazania do stosowania antykoncepcji hormonalnej to między innymi:
- ciąża,
- zakrzepica w wywiadzie,
- choroby wątroby,
- niekontrolowane nadciśnienie tętnicze,
- rak piersi.
Przed podjęciem decyzji o antykoncepcji hormonalnej warto skonsultować się z lekarzem, który oceni indywidualne ryzyko i korzyści dla pacjentki.
Inne zastosowanie antykoncepcji hormonalnej
Hormonalne metody antykoncepcji mogą redukować ryzyko wystąpienia torbieli jajników, zmniejszać objawy zespołu napięcia przedmiesiączkowego (PMS), regulować cykl menstruacyjny oraz łagodzić objawy endometriozy.
Badania, które warto wykonać
- Zdrowa antykoncepcja – panel badań genetycznych – zestaw badań obejmuje analizę mutacji mogących mieć negatywny wpływ na zdrowie w związku z stosowaniem antykoncepcji hormonalnej, dotyczących zaburzeń krzepliwości krwi, chorób nowotworowych i przedwczesnego wygasania jajników;
- e-Pakiet dla kobiet – wskazany dla kobiet w każdym wieku, zwłaszcza miesiączkujących, dla których istotny jest pomiar rezerwy jajnikowej (FSH) w celu oceny płodności lub oszacowania czasu do ewentualnie zbliżającej się menopauzy;
- e-Pakiet badań hormonalnych dla kobiet – wskazany dla kobiet przed menopauzą.
Bibliografia
- L. Speroff, M. Fritz, Kliniczna endokrynologia ginekologiczna i niepłodność, Warszawa 2007.
- R. Dębski (red.), Antykoncepcja, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2014.
