Alergia na grzyby może nie tylko uprzykrzać życie, lecz wręcz zagrażać zdrowiu. Często ignorowane objawy, takie jak katar, swędzenie skóry czy trudności w oddychaniu, mogą wskazywać na uczulenie. Jak rozpoznać alergię na grzyby? Jakie badania pomogą postawić diagnozę i jakie kroki podjąć, by złagodzić dolegliwości? Poznaj najważniejsze informacje na temat objawów, diagnostyki i sposobów radzenia sobie z alergią na grzyby.
Czym są grzyby pleśniowe?
Grzyby pleśniowe to organizmy, które odgrywają istotną rolę w ekosystemie, rozkładając materię organiczną. Wyróżnia się tysiące gatunków grzybów pleśniowych, ale tylko niektóre z nich są odpowiedzialne za wywoływanie alergii. Do najczęściej występujących rodzajów należą:
- Alternaria;
- Cladosporium;
- Aspergillus.
Grzyby te mogą występować zarówno w środowisku naturalnym, jak i w zamkniętych pomieszczeniach, co sprawia, że są łatwo dostępne dla ludzi.
Miejsca występowania grzybów pleśniowych
Grzyby pleśniowe można podzielić na dwie kategorie w zależności od ich miejsca występowania:
-
- Grzyby wewnątrzdomowe – te gatunki zasiedlają nasze domy i mieszkania. Osoby uczulone na nie mogą doświadczać objawów alergii przez cały rok. Największe nasilenie symptomów występuje zimą, gdy wilgotność powietrza wzrasta, a pomieszczenia są słabo wentylowane.
- Grzyby zewnątrzdomowe – są odpowiedzialne za sezonowe alergie, które występują w określonych porach roku. Wiosną i latem, gdy wilgotność powietrza jest wyższa, a obumierające resztki organiczne stają się pożywką, pleśnie zewnętrzne mogą powodować znaczne dolegliwości.
Przyczyny alergii na grzyby pleśniowe
Alergia na grzyby pleśniowe jest wynikiem nieprawidłowej reakcji układu odpornościowego. Podczas ekspozycji na alergeny organizm zaczyna traktować je jako zagrożenie, co prowadzi do uwolnienia substancji chemicznych takich jak histamina. Główne przyczyny alergii to:
- spory grzybów – komórki reprodukcyjne grzybów, które są rozprzestrzeniane przez wiatr i mogą być wdychane;
- wilgotne środowisko – brak wentylacji oraz wysoka wilgotność sprzyjają rozwojowi pleśni;
- predyspozycje genetyczne – historia alergii w rodzinie może zwiększać ryzyko wystąpienia uczulenia.
Objawy alergii na grzyby pleśniowe
Alergia na grzyby pleśniowe może dawać różne symptomy, które obejmują zarówno dolegliwości ze strony układu oddechowego, jak i problemy skórne czy oczne. Osoby uczulone na pleśnie często skarżą się na:
- nawracające kichanie;
- uporczywy kaszel;
- duszności;
- świszczący oddech, zwłaszcza w pomieszczeniach o wysokiej wilgotności, takich jak piwnice czy łazienki.
Objawy skórne mogą z kolei przybierać formę pokrzywki, zaczerwienienia czy intensywnego swędzenia, co bywa szczególnie uciążliwe. Dodatkowo wiele osób cierpi na problemy z oczami, np. na łzawienie, pieczenie czy zaczerwienienie spojówek.
Co istotne, objawy mogą występować przez cały rok, ale w zależności od konkretnego rodzaju pleśni są w stanie także nasilać się sezonowo, zwłaszcza w okresach o wyższej wilgotności powietrza.
Diagnostyka alergii na grzyby pleśniowe
Diagnostyka alergii na grzyby pleśniowe wymaga kompleksowego podejścia, które pozwoli precyzyjnie określić przyczynę dolegliwości. Pierwszy etap to zazwyczaj dokładny wywiad medyczny – lekarz pyta o objawy, ich nasilenie oraz okoliczności, w których się pojawiają. Następnie, aby potwierdzić diagnozę, mogą zostać zalecone różne testy diagnostyczne. Jednym z najczęściej stosowanych badań są testy skórne. Polegają one na nałożeniu na skórę pacjenta małych ilości rozcieńczonych alergenów, w tym spory grzybów pleśniowych, aby sprawdzić reakcję organizmu. W przypadku alergii w wyniku kontaktu z alergenem pojawiają się zmiany skórne (np. zaczerwienienie, opuchlizna, swędzenie).
Inną metodę diagnostyczną stanowią badania krwi, które służą do oznaczenia poziomu przeciwciał IgE – białek, które organizm produkuje w odpowiedzi na obecność alergenów. Ich podwyższony poziom tych przeciwciał może wskazywać na alergię na grzyby pleśniowe.
W niektórych przypadkach lekarz może także zlecić testy płucne, szczególnie jeśli występują objawy ze strony układu oddechowego, takie jak duszności czy kaszel. Wszystkie te badania pomagają dokładnie określić, czy symptomy rzeczywiście są wynikiem uczulenia na pleśnie oraz jakie konkretnie grzyby wywołują reakcje alergiczne.
Jak radzić sobie z alergią na grzyby pleśniowe?
Osoby cierpiące na alergię na grzyby pleśniowe mogą podjąć szereg działań, które pomogą im złagodzić objawy i poprawić komfort życia. Najważniejsze jest utrzymanie czystości w domu, szczególnie w miejscach o podwyższonej wilgotności, takich jak łazienki czy piwnice. Regularne sprzątanie oraz dezynfekcja powierzchni mogą pomóc w usunięciu pleśni i zapobiec jej rozwojowi.
Ważne jest również kontrolowanie wilgotności powietrza w pomieszczeniach. Dzięki odpowiedniej wentylacji i stosowaniu osuszaczy powietrza można zminimalizować warunki sprzyjające wzrostowi pleśni.
Dodatkowo, osoby z alergią powinny (w miarę możliwości) unikać miejsc, w których pleśnie występują w dużych ilościach, np. piwnic, magazynów czy obszarów z opadłymi liśćmi, które są idealnym środowiskiem dla grzybów.
Badania, które warto wykonać:
- e-Pakiet alergiczny oddechowy z konsultacją – pakiet składa się z badań wykonywanych w pobranej próbce krwi, dostarczających przesłanek o istnieniu alergii (morfologia i IgE całkowite) i wskazujących alergeny oddechowe (wziewne) będące przyczyną alergii.
- e-Pakiet alergiczny – pakiet badań zalecany do wykonania u osób dorosłych i dzieci, będących w trakcie diagnostyki alergii lub planujących jej rozpoczęcie (bez względu na wystąpienie i nasilenie objawów).
- e-Pakiet dla każdego (maksimum) – pakiet zawiera aż 18 badań, które pozwalają ocenić ogólną kondycję zdrowia.
Bibliografia
- M. Wiszniewska, Alergia dróg oddechowych na grzyby pleśniowe uwarunkowana ekspozycją komunalną i zawodową: występowanie, czynniki ryzyka, obraz kliniczny, Klinika Chorób Zawodowych Instytutu Medycyny Pracy w Łodzi, Łódź 2007.
- K. Mazurkiewicz-Zapałowicz, A. Golianek, Grzyby alergenne w bioaerozolu, „Kosmos. Problemy Nauk Biologicznych” 2016, t. 65, nr 4 (313), s. 647–655.
